Taşıtlar arasında en çok ilgi çeken nedir diye sorulsa birçoğumuzun cevabı uçak olur. Bunun başlıca sebebi yolculuğunu gökyüzünde yapmasıdır. Deyim yerindeyse “ayağı yere basmayan” cinsten bir taşıttır. Bu da pek çok kişide uçak korkusu oluşmasına neden olur. Sadece bir demir parçası nasıl olur da bu kadar yüksekte ve bu kadar hızlı gidebilir diye düşünürüz.
Uçak denince akıllara genellikle pilotlar ve kabin memurları gelir. Ancak uçağın yapılış aşamalarını ve bu aşamalarda görev alan personelleri pek düşünmeyiz. Ancak uçağı bizim gördüğümüz hale getirenler uçak mühendisleridir. Uçak yolculuklarının artışı uçak mühendislerinin de önünü açmıştır. Çok geniş bir mühendislik dalı olan uçak mühendisliği meslek seçiminde olan ve uçaklara özel bir ilgisi bulunan bireyler için oldukça ilgi çekicidir.
Uçak Mühendisi Nedir?
Uçak mühendisi havada yer alan uçak, helikopter ve insansız hava aracı gibi araçların yapımından, uçuşundan, geliştirilmesinden, bakım ve onarımından sorumlu olan kişiye denir. Hem sivil hem de askeri uçaklarla ilgilenir. Uçakların sorunsuz bir şekilde yolculuk yapması için her detayla ilgilenir. Uçağın hatasız bir şekilde havalanmasını ve inmesini sağlar. Uçuş sırasında yaşanabilecek her türlü olumsuzluğu hesaplamak zorundadır. Bunun için gerekli önlemleri alır. Aslında işi oldukça risklidir denebilir.
Uçak mühendisleri matematik ve fiziğe ilgi duyan kimseler olmalıdır. Şekil-uzay yeteneği gelişmiş olmalıdır. Uçaklara ilgi duymalıdır. Yoğun stres altında çalıştıkları için stres yönetimini iyi yapabilmelidir. Bazen zamana karşı yarışmaları gerekebileceği için zaman yönetimi yapabilmelidir. Detaycı olmalıdır. Gözlem yeteneği gelişmiş olmalıdır. Hızlı karar verebilmelidir. Analitik düşünme becerisi gelişmiş olmalıdır. Yaratıcı olmalıdır. Pratik çözümler sağlayabilmelidir. İletişim becerileri gelişmiş olmalıdır.
İlgili eğitim: Stres Yönetimi
İlgili eğitim: Zaman Yönetimi Kursu
Ekip çalışması yapabilmeli ve gerektiğinde o ekibi yönetebilmelidir. Sabırlı, dikkatli ve sorumluluk sahibi kimseler olmalıdır. Tasarım konusunda yetenekli olmalıdır. Seyahat etmesine ve işini yapmasına engel olacak bir sağlık sorunu bulunmamalıdır. Yoğun çalışma saatlerine uyum sağlayabilmelidir. Hem açık hem de kapalı alanlarda çalışabilmelidir. Çalışma yerleri iş konumlarına göre değişir. Genellikle gürültülü ve pis ortamlarda çalışırlar. Ancak yönetici konumunda çalıştıklarında büro ortamında çalışırlar.
Uçak Mühendisi Ne İş Yapar?
Uçak mühendisinin işi hem karada hem de havadadır. Mühendisliğin geniş bir dalı olduğu için iş alanları da oldukça geniştir. Bu nedenle iş bulma konusunda hemen hemen hiç zorlanmayacakları söylenebilir. Hem sivil havacılık hem de savunma sanayii alanlarında istihdam edilebilirler. Yurt dışında çalışma imkanları bulunur. Uçak yapım ve tasarım şirketlerinde çalışabilirler. Helikopter yapım ve tasarım şirketlerinde çalışabilirler. Sivil havacılık alanında çalışanlar uçak şirketlerinde uçakların yapımı, tasarımı, satışı, şirketin temsilciliği gibi işleri üstlenirler.
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne bağlı olarak görev alırlar. Savunma sanayiinde çalışanlar Türk Silahlı Kuvvetleri, Aselsan, Roketsan, Uzay Sanayii gibi şirketlerde planlama, AR-GE çalışmaları ve üretim yaparlar. Savunma sanayiinde çalışanlar sivil alanda çalışanlara göre mühendislik bilgi ve becerilerini çok daha fazla kullanırlar. Uçakların belli sayıda sefer yaptıktan sonra periyodik olarak bakıma girmesi gerekir. Bu bakım sefer sıklığına göre değişmekle birlikte ortalama olarak 1-1,5 ayda gerçekleşir. Birkaç gün boyunca uçak yerde kalır ve tüm bakımları çok geniş kapsamlı olarak tamamlanır. Uçak mühendislerinin görevleri bunlarla sınırlı değildir. Çalışılan alan ve şirkete göre yapılan işler ve mühendisin pozisyonu değişebilir. Uçak mühendisinin görev ve sorumlulukları şunlardır:
Uçağın projesini hazırlar.
Uçaklara tasarım yapar.
Uçakta bulunan tüm sistemleri denetler.
Ortaya çıkan problemlerin nedenlerini tespit eder.
Arızaları çözmeye çalışır.
İniş ve kalkış sırasında pilotun özel olarak istediği ayarlar varsa onları yapar.
Uçaktaki dış ekipmanı kontrol eder.
Hava durumunu ve uçağın rotasını kontrol eder.
Gidilecek yere göre kullanılacak olan yakıt miktarını belirler ve yüklenmesini sağlar.
Uçuş sırasında uçağın motor performansını rapor eder.
Alanıyla ilgili gelişmeleri ve yeni teknolojileri takip eder.
Konferans ve seminerlere katılır.
Uçakta meydana gelen herhangi bir arızayı şirketi zarara uğratmayacak şekilde çözmeye çalışır.
Uçuş sırasında oluşan bir sorunda ilk periyodik bakıma kadar beklenip beklenemeyeceğinin kararını verir.
Kalite kontrol kısmında çalışan uçak mühendisleri uluslararası mevzuatları takip eder ve yapılacak işlemleri bu mevzuatlara göre uygular.
Şirketin hava yolu filosuna katılacak ve filodan ayrılacak uçakların takibini yapar.
Uçağın üretimi sırasında en uygun malzemenin en az maliyetle alınmasını sağlar.
Üretimi planlar.
Kendisine bağlı olarak çalışan uçak teknisyenlerinin denetimini yapar.
Uçağın ağırlık merkezinin belirlenen limitin içinde kalmasını sağlar.
Uçaktaki yangın, iklimlendirme ve basınç gibi ayarlamaları yapar.
Üretim sırasında hatalı ya da yanlış üretilmiş parçaların yeniden üretilmesini sağlar.
Uçak Mühendisi Maaşları
Uçak mühendisleri hem kamuda hem de özel sektörde çalışabilirler. Ancak kamuya atanma oranları oldukça düşüktür. Bu nedenle özel sektör daha çok tercih edilir. Kamuda çalışan uçak mühendislerinin maaşı 5000 lira ile 7000 lira arasındadır. Uçak mühendislerinin maaşları çalıştıkları kuruma, tecrübelerine ve pozisyonlarına göre değişir. Ancak işleri hem çok önemli hem de risklidir. Çalışma koşullarının zor oluşu ve üretilen aracın çok büyük olması maaşlarının da yüksek olmasına neden olur.
Pek çok işte yeni başlayan biri asgari ücret ya da onun biraz üstünde maaş alırken uçak mühendislerinde durum bundan farklıdır. İşe yeni başlamış bir uçak mühendisinin maaşı çalıştığı firmaya göre değişmekle birlikte 5000 lira civarında olur. Yeni mezun olsa bile yurt dışında ekstra eğitim almak ve seminerlere katılmak uçak mühendislerinin maaşlarını arttırır. Büyük şirketlerde çalışan uçak mühendislerinin maaşı ise 7000 lira ile 11000 lira arasında değişiklik gösterir.
Uçak Mühendisi Nasıl Olunur?
Uçak mühendisi olabilmek için üniversitelerin havacılık ve uzay mühendisliği fakültelerinde bulunan uçak mühendisliği, uzay mühendisliği, uzay ve uçak mühendisliği ve uzay ve havacılık mühendisliği bölümlerinin birinden mezun olmak gerekir. Ülkemizde bu bölümlerin sayısı oldukça sınırlıdır. Devlet üniversiteleri ve özel üniversitelerin toplamında yalnızca 10 üniversitede bulunur. Bölümün eğitim süresi 4 yıldır. Bazı okullarda bölüme girebilmek için T.C. vatandaşı olma ve cezai yükümlülüğü bulunmama şartı aranır. Bölüme sayısal puan türü ile girilebilir
Üniversitelerin genelinde eğitim dili Türkçedir. Bölümde dinamik, malzeme bilimi, bilişim sistemleri, otomatik kontrol, termodinamik gibi dersler öğretilir. Alana dair uçak materyalleri, tepki ve tahrik, hava ve uzay yapıları gibi dersler de gösterilir. Bölümü başarıyla bitirenler ve stajlarını tamamlayanlar mezun olduktan sonra uçak firmalarında işe girebilirler. Daha kolay ve daha iyi bir maaşla iş bulabilmek için bölüm öğrencilerine yurt dışında en az bir dönem eğitim almaları önerilir.
Okul döneminde insansız hava aracı, roket ve drone gibi projelere katılmaları, yazları yarı zamanlı, gönüllü veya stajyer olarak uçak yapım firmalarında bulunmaları ve İngilizce dışında bir yabancı dil öğrenmeleri de oldukça önemlidir. Önerilen bu yabancı dil de Havacılık endüstrisini belirleyeceği düşünülen Asya ülkelerinin en çok kullanılan dili olan Çincedir. Farklı alanlarda staj yapmak ya da gönüllü çalışmak mezun olunca çalışmak istenilen alanı seçmeye yardım eder. Bölümün en büyük avantajı işsiz kalma durumunun olmamasıdır. Dezavantajı ise uygulama derslerinin çok ve bölümün diğer mühendislik alanlarına göre daha zor olmasıdır.
