Thomas Edison, bilim adamı olduğu kadar aynı zamanda insan hayatını kolaylaştıran pek çok icada imzasını atmış en önemli mucitlerden birisidir. Asla pes etmemenin ve bitmez tükenmez bir enerjiyle motive olmanın önemini bize şu sözlerle anlatır; "Eğer bir şey yapamamanın on bin yolunu bulmuş isem, bu başarısız olduğum anlamına gelmez. Çünkü her başarısız adım, başarıya giden yolda yeni bir adımdır."
Thomas Edison, meraklı ve sorgulayıcı yapısıyla tanınan dünyanın gelmiş geçmiş en büyük mucididir. Sadece bilgi ve yaratıcılık unsurlarıyla yetinmeyip aynı zamanda onları harmanlamış, uygulanabilir ve geliştirilebilir icatlara dönüştürerek geniş kitlelere ulaştırmayı başarabilmiş bir yatırımcıdır. Bu yazıda, kararlılığın ve azmin ışığı altında sadece ampulün icadıyla sınırlı kalmayıp 1093 patent almayı başararak birçok alanda dünyamızı aydınlatan ve 20 yy. itibariyle insanlığın yaşamını büyük ölçüde etkilemiş olan en verimli mucit ve iş adamı Thomas Edison'un hayatını ele alacağız.
Thomas Edison Hayat Öyküsü ve Kariyeri
Amerika’da bulunan Ohio eyaletine bağlı Milan şehrinde 11 Şubat 1847 yılında doğdu. Yedi yaşında okula başladı ve bütün eğitimi toplamda 3 yıl sürdü. Fakir bir aileden gelen Edison, okul yıllarında disleksi hastalığından dolayı algı sorunları yaşadığı için okul yönetimi tarafından uzaklaştırılmış, sonrasında kendi çabalarıyla günlük yaşamla ilgili konu ve uygulamalara ağırlık vermiştir. Öğretmen olan annesi tarafından eğitimini evde almaya devam etmiştir.
Fizik ve Kimya alanlarındaki kitaplara yoğun ilgisi olduğu için annesi evin kilerinde Edison'a bir laboratuvar kurdu. Burada volta kaplarından elektrik akımı elde etmeye çalıştı. Kısa bir süre sonra basit bir telgraf tesisatı kurmayı başardı ve mors alfabesini öğrendi. Henüz 12 yaşındayken aldığı bir baskı makinesiyle yazarlığını da bizzat kendisinin yaptığı “Weekly Herald” isimli bir gazete çıkardı.
Detroit ile Port Huron arası işleyen trenlerde ve istasyonlarda çıkarmış olduğu gazeteyi satmaya başladı. Ayrıca sadece bagajların konulduğu bir vagonda küçük bir laboratuvar kurarak telgraf konusunda çeşitli çalışmalar yaptı. Tren vagonunda yaptığı bir kimya deneyi sırasında fosfordan masaya dökülen alevler nedeniyle yangın çıktı ve trenden atıldı. Bu sırada öfkeli olan kondüktör tarafından yediği tokat nedeniyle hayatı boyunca işitme kaybı yaşamıştır.
Bir gün Mount Clemens'te istasyon civarında gazete satarken gar müdürü Jimmie Mackenzie’nin 3 yaşındaki oğlu raylar üzerinde oturmuş kumla oynuyordu. Bu sırada tren hızla manevra yaptı ve boşta kalan bir vagon çocuğun bulunduğu raylara doğru kaymaya başladı. Bunu fark eden Edison, tam zamanında hareket ederek çocuğu raylardan kurtardı. Bu iyiliği sayesinde orada telgraf operatörü olarak çalışmaya başladı.
Gece operatörü olarak çalışmaya başladığı sırada gündüz yaptığı araştırmalara ağırlık verdiği için gece uyuması gerekiyordu. Görevi ise her saat başı hareket memuruna sinyal gönderme işini kusursuz yapmasıydı. Yaratıcılık yönü tekrar devreye girdi. Uykusuz kalmamak ve gündüz daha verimli çalışmak istediği için sinyalleri istenen saatte gönderebilecek bir saat sinyali icat etti. Başka bir istasyonda çalıştığı sırada farelerin istasyonu istila etmeleri üzerine farelerin kökünü kazıyan elektrikli bir cihaz yaptı. Başka bir yerde mors alfabesini kaydetmeyi sağlayacak bir ses cihazı yapmayı da başardı.
1871 yılında Edison’un annesi hayatını kaybetti ve aynı yıl içerisinde Mary Stilwell ile evlendi ve üç çocukları oldu. Mary Edison, 1884 yılında hayatını kaybetti. Edison ikinci evliliğini Mina Miller ile yapmış ve bu evlilikten üç çocukları daha olmuştur. Thomas Edison, 18 Ekim 1931 tarihinde New Jerseyde bulunan evinde diyabet komplikasyonları nedeniyle hayatını kaybetti.
Thomas Edison'un çocukluk yıllarından hayatının sonuna kadar yaşamını şekillendiren zihin haritası; olmuyor, olamaz gibi bir düşünce biçiminin aksine başka türlü veya farklı açılardan bakıldığında olabileceğine dair mutlaka bir umut vardır. Bu tarzda düşündüğünü, söylediği şu sözlerden de anlayabiliriz; “En büyük zayıflığımız, vazgeçmekte yatar. Başarıya giden en kesin yol ise, sadece bir kez daha denemekten geçer.”
Thomas Edison Akılcı Buluşları
Thomas Edison telgraf konusunda daha deneyimli olabilmek adına telgrafın gelişmesinde büyük rolü olan Franklin Leonard Pope'un araştırmalarından etkilenmiş ayrıca Michael Faraday'ın kitaplarını okuyarak onun yaptığı deneyleri tekrar yapmış ve sonucunda kendine ait olan çıkarımlar eşliğinde not tutmaya başlamıştır. 1864 yılında tek tel üzerinde karşılıklı iletişim kurmayı sağlayan bir telgraf icat etmiştir. Bu sayede bir çok şirkete mühendislik alanında hizmet vermeye başladı.
Şöhreti gittikçe yayılmaya başlayan mucit Edison parlamentoda ki oy karışıklığını önlemek amacıyla 1869 yılında ilk patentini aldığı buluşu olan oy makinesini icat etmiştir. Amerikan politikacıların bu makineye karşı çıkması üzerine bu cihazla hiç kimse ilgilenmemiş bundan dolayı da maddi durumu kötüleşmiş ve Newyork’a taşınmak zorunda kalmış ve burada büyük sıkıntılar yaşamıştır.
1873 yılında aynı hat üzerinden eş zamanlı iki telgraf, ilerleyen zamanlarda dört telgraf çekebilmeyi mümkün hale getirdi. Bu cihazın üretilme hakkını 40 bin dolara sattı. Yaptığı icatlar arttıkça maddi durumu iyileşmeye başladı. 1874’te kendine ait bir araştırma laboratuvarı kurdu ve başta Franklin Pope olmak üzere önemli kişilerle tanıştı. 1876 yılında dünyanın ilk ticari amaçlı araştırma laboratuvarını kurdu. 1877’de karbonlu mikrofon ve Gramofon'u icat etti. Telefonun mucidi Graham Bell’in icat ettiği telefonu geliştirdi. Karbon transmitter isimli icadıyla telefon konuşması sırasında çıkan sesin daha net olması onun sayesindedir. Bu icatları basında büyük ses getirerek onun adının duyulmasını ve farklı camialarda tanınmasını sağladı. Aynı yıl motograf, aerograf ve telefonografı icat etmiştir.
Thomas Edison ve Önemli Gelişmeler
1878 ‘de William Wallace'ın ürettiği ark lambası Edison’un bu alandaki çalışma isteğini tetikledi. Daha ekonomik ve fonksiyonel bir ampul yapma fikri kafasında gelişti. Edison Electric Light Company isimli şirketine çeşitli zengin çevrelerden finans kaynağı sağladı. Bu sayede 13 ay sürecek deneysel çalışmalarına başladı. 21 Ekim 1879 yılında bugün herkes tarafından tanınan akkor flamanlı ampulü geliştirerek piyasaya sürdü.
1882 yılında Newyork’ta kurduğu Elektrik santralinin halka ulaşmasını sağladı. İlk ampül fabrikasını kurdu ve ardından elektrikli treni üretti. Aynı yıl, daha sonraki yıllarda “Edison Etkisi” olarak anılacak olan teorik çalışmasıyla vakum tüpünün ve elektronik endüstrisinin gelişmesine zemin hazırlamıştır.
1891 yılında aynı zamanda bir sinema tutkunu olduğu için o zamanlarda beyaz perdede kullanılan kamera ve sinema göstericisini icat etti. 1908 yılında bu alanda kurmuş olduğu “hareketli resimler patent şirketi” ile pek çok yeniliğe öncülük etmiştir. 1910’ da aküyü 1912’de sesli sinema makinesini 1914’te plastik plaklı gramofon’u üretti.
Thomas Edison sayısız icada imzasını atmış, bilime güvenen ve daima onun ışığında çalışan bilim adamı ve yatırımcıdır. Ticaret yapmaya elverişli zekası ile girişimci ruhunu hiç kaybetmeden General Electric gibi birçok dev şirketin kurulmasında önemli pay sahibi olmuştur. İnsanlığa ve bilim camiasına kattığı değerler sayesinde bütün dünyanın hayranlığını kazanmıştır.
