Jüpiter gezegeninin en büyük uydularından biri olan Callisto 1610 yılında Galileo Galilei tarafından keşfedildi. Bugün insanoğlunun gelecekte dünya dışında bir yaşam için en çok üzerinde durduğu uyduların başında gelen Callisto’nun keşfi aynı zamanda o zamana dek dünya ve evren ile ilgili pek düşünce ve bilimsel çalışmalar için de devrim niteliğindeydi.
Galileo Galilei kendi geliştirdiği teleskobu kullanarak gökyüzünü gözlemlemeye başlamıştır. İlk olarak Ay yüzeyinde yaptığı gözlemlerle, Ay yüzeyinin o dönemde düşünüldüğü gibi düzgün değil girintili çıkıntılı olduğunu keşfetmiştir. Böylelikle Aristoteles’in “Ay yüzeyi pürüzsüzdür” teorisini çürütmüştür. Daha sonra gözlemlerine Jüpiter ile devam eden Galilei gezegenin etrafında 4 uydu keşfetmiştir. Ganymede, İo ve Europa ile en son keşfettiği Callisto ile ilgili çalışmalarının sonuçlarını tarihte bugün 13 Ocak 1610’da ilan eden Galilei pek çok itirazla karşılaşsa da astronomi tarihinde yeni bir dönemin başlangıcına sebep olmuştur.
O dönemde dini açıdan ve bilimsel açıdan dünyanın evrenin merkezi olduğu ve tüm gökcisimlerinin de dünyanın etrafında döndüğü kabul ediliyordu. Güneş sistemindeki bir başka gezegenin de uydularının olması ve hatta dünyanın da diğer gezegenler gibi bir sistem içinde döndüğünü söylemesi büyük tepkilere yol açarak bu tepkilerin Galilei’nin deli ilan edilmesine kadar gitmiştir. O zamana değin sadece dünyaya atfedilen özelliklerin aslında evren de pek çok benzerinin bulunması kolay kabul gören bir şey olmamış hatta Galilei’nin teleskobunun hileli olabileceği de söylenmiştir.
Tüm bu söylentilerin yanı sıra teleskop ile gökyüzünü incelemeyi başlatması diğer bilim insanlarının da ufkunu açmış ve yapılan çalışmalar Galilei’nin gözlemlerini doğruladığı gibi çok daha fazlasının keşfini de beraberinde getirmiştir.
Callisto Uydusu Neden Önemlidir?
Callisto Jüpiter uyduları içerisinde bugüne kadar üzerinde en çok inceleme yapılan uydu olması sebebiyle öne çıkar. Callisto’nun yüzeyi 4 milyar yıldan beri değişmemiştir. Bu sebeple “ölü dünya” da denilir. Güneş sistemi içerisindeki en yaşlı uydulardandır. Ayrıca yüzeyindeki kraterler açısından güneş sistemimizdeki tüm gezegen ve uydular arasında en fazla kratere sahip uydu Callisto’dur. Bu kraterlerin çarpışmalar sonucu olduğu tahmin edilmektedir.
Callisto bu zamana kadar Voyager1, Voyager2, Pioners10, Pioners11, Galileo, Cassini, New Horizons ve Juno uzay araçları tarafından alınan çeşitli verilerle incelendi. Hepsinden çıkan en önemli sonuçlardan biri yüzeyinin altında görünen başka bir yüzeyin varlığıydı. Bunun da yeraltında bir okyanus olabileceği yapılan tahminler arasındadır. Yüzeyi tamamen kaya ve buzullardan oluşmaktadır. Yüzeyinde tespit edilen bileşikler ise su buzu, karbondioksit, silikatlar ve tuzdur. Özellikle Galileo uzay aracının çalışmaları sonucu yerin 100 km altından itibaren sıvı okyanus olabileceği tespit edilmiştir. Ayrıca Callisto ince bir atmosfer tabakasına da sahiptir. Çoğunluğu karbondioksitten oluşan bu atmosfer tabakasında az miktarda oksijen de bulunur. Eğer güneşin yörüngesinde olsaydı bir gezegen olacak nitelikte olan Callisto’nun dünyadan bakıldığında Ay’dan çok daha parlak bir ışığı da vardır.
Günümüzde uzay araştırmalarının önemli bir bölümünü gezegenimiz dışında yaşanabilecek farklı gezegenler ya da uydular keşfetmek teşkil eder. Callisto içerisinde bulunan su kaynağı sebebiyle ilgi çeken ve NASA tarafından uzun vadede insanlı uzay aracıyla keşfe gidilmesinin hedeflendiği bir uydudur. Burada kurulacak bir üs ile aynı zamanda Jüpiter sisteminin de kapsamlı araştırılmasını hedefleyen NASA, Jüpiter sisteminde insan için yaşam alanı oluşabilecek yer olarak da ihtimali en yüksek olarak Callisto’yu göstermektedir.
Galileo Galilei Kimdir?
İtalyan astronom, fizikçi, mühendis, matematikçi Galileo Galilei 15 Şubat 1564 yılında İtalya’nın Pisa şehrinde dünyaya gelmiştir. Tıp okuyan Galileo, ailesinin maddi imkânsızlığından dolayı üniversiteden ayrılmak zorunda kalmış, matematik alanında kendini geliştirerek profesör olmuştur.
Hayatı boyunca astronomi, matematik gibi konularda çalışmalar yapmış ve eserler yazmıştır. Rönesans dönemindeki bilimsel gelişmelere katkıda bulunmasından dolayı Galileo Galilei’ye “ modern fiziğin babası” ve “bilimin babası” unvanları verilmiştir. Venüs gezegeninin evrelerini bizzat teleskopik olarak kanıtlamış ve Jüpiter’in dört büyük uydusunu keşfetmiştir. 1597 yılında sıcağı ve soğuğu ölçmek için termoskop adını verdiği bir alet yapmıştır.
1604 yılında ise Matematik alanındaki çalışmalarından bir tanesi serbest düşüşün matematiksel kanunlarını bulmak oldu. Daha sonra 1609 yılında Hollanda’nın teleskop icat ettiğini öğrenmesinin ardından Hollanda’nın teleskobuna göre daha gelişmiş bir teleskop üreterek bu teleskobu astronomik çalışmalarında kullandı. 1610 yılında ise Ay yüzeyi, yıldız kümeleri ve Samanyolu hakkındaki ilk tespitleri ve Jüpiter’in uydularının var olduğunu belirten kitabını yayınladı ve bu kitap Galileo Galilei’yi başarılı kılan ve herkes tarafından takdir edilesi bir kitaptı. Bu başarısının ardından Floransa’da “Saray Matematikçisi” oldu. 1611 yılında Roma’da bulunan Bilim Akademisi’ne seçildi.
1613 yılında güneş lekeleri üzerine yazdığı kitabı bilim adamlarının hoşuna gitmemişti. Galileo’nun bu kitabına yasak konulmadı ancak Galileo, dünyanın döndüğü iddiasını ortaya atınca Papa V. Paul tarafından baskılanmaya başladı ve bu durum karşısında sessiz kalmak zorunda kaldı. Çünkü o dönemdeki inanışta her şey dünyanın etrafında dönerdi, ancak dünya dönemezdi. Bu süre zarfında astronomi üzerine yaptığı çalışmalara ara vererek mikroskobu geliştirdi. 1632 yılında “İki Kainat Sistemi Üzerine Konuşmalar” adlı kitabı yayınlanınca Galileo, müebbet hapis cezası aldı. Daha sonra gözleri kör oldu ve 8 Ocak 1642’de Floransa’nın Arcetri şehrinde hayata gözlerini yumdu. Galileo’nun ölümünün ardından çalışmalarıyla ilgili araştırmalar sonucunda haksız yere ceza aldığı ve haksızlığa uğradığı sonucuna varıldı.
Galileo Galilei’nin Keşiflerinin Sonuçları
1600’lü yıllarda Galilei tarafından keşfedilen Callisto bugün dahi araştırmaların ana konularından birini oluşturur. 1609 yılında keşfedilen teleskoptan esinlenerek kendi teleskobunu geliştiren ve gökyüzü araştırmalarında ilk kez teleskop kullanan isim olan Galileo Galilei ile astronomi yeni bir döneme girmiş ve bu tarihten sonra yapılan çalışmalar bize gökyüzü hakkında çok daha somut verilere dayalı gerçekleri getirmiştir. Tüm bunların başlangıç noktasında bulunan Galilei, Jüpiter’in 4 uydusunu keşfetmesiyle dünyanın evren üzerindeki bilimsel tanımının değişmesinin yanında, dünyanın özelikleriyle evrende benzersiz olduğu yönündeki kutsal inancında yön değiştirmesini sağlamıştır. Evrende dünya benzeri gök cisimlerinin olabileceğinin ortaya çıkması gökyüzüne bakış açısını Rönesans Dönemi’nde bilimsel araştırmalarda yepyeni bir boyuta geçirmiştir. Teleskop ile yaptığı çalışmalar, teknoloji ve bilimin bir arada olması gerektiğinin altını çizmiştir.
Galilei ışık hızıyla ilgili olarak da bazı çalışmalar yapsa da tam anlamıyla bir başarı sağlayamamış, ancak özellikle Jüpiter’in uydularının keşfi yaklaşık 70 yıl sonra ışık hızıyla ilgili çalışmaların çıkış noktası olmuştur. O döneme kadar ışık hızının bir sonsuz olduğuna dair olan inanç böylelikle değişmiş ve hesaplamalar yapılmaya başlanmıştır. Galileo’nun teleskopla yaptığı ilk gözlemin üzerinden 400 sene geçmesinin ardından 2009 yılı UNESCO ve BM tarafından “Dünya Astronomi Yılı” olarak kabul görmüştür. Bugünkü modern bilimin temelini oluşturan bu buluşların uzak gelecekte belki de insanoğlunun yeni yaşam alanlarından biri olabilecek Callisto için de 1610’da başlayan öyküsü her zaman var olacaktır. Tarihte bugün Galileo Galilei’nin keşfettiği Callisto yeni bir yaşam için halen keşfedilmeye devam etmektedir.
Callisto keşfi nasıl oldu?
Tarihte bugün 13 Ocak 1610’da Jüpiter gezegeninin uydularından Callisto uydusu Galileo Galilei tarafından keşfedilmiştir. Galileo 1609 yılında kendi geliştirdiği teleskobuyla önce Ay yüzeyini incelemiş ve girintili çıkıntılı bir yapıya sahip olduğunu tespit etmiştir. Ardından Jüpiter ile çalışmalarına devam etmiş ve etrafında aralarında Callisto uydusunun da olduğu 4 adet uydu bulmuştur.
Callisto Uydusunun En Belirgin Özellikleri Nedir?
Callisto Jüpiter uyduları içerisinde bugüne kadar üzerinde en çok inceleme yapılan uydu olması sebebiyle öne çıkar. Özellikle Galileo uzay aracının çalışmaları sonucu yerin 100 km altından itibaren sıvı okyanus olabileceği tespit edilmiştir. Callisto içerisinde bulunan su kaynağı sebebiyle ilgi çeken ve NASA tarafından uzun vadede insanlı uzay aracıyla keşfe gidilmesinin hedeflendiği bir uydudur.
Galileo Galilei Kimdir?
İtalyan astronom, fizikçi, mühendis, matematikçi Galileo Galilei 15 Şubat 1564 yılında İtalya’nın Pisa şehrinde dünyaya gelmiştir. Hayatı boyunca astronomi, matematik gibi konularda çalışmalar yapmış ve eserler yazmıştır. Gökyüzü araştırmalarında teleskobu ilk kullanan isim olan Galilei, Jüpiter gezegeninin 4 uydusunu keşfetmesinin yanı sıra astronomi dünyasına yepyeni bir bakış açısı kazandırmıştır.
