Abraham Maslow, 1908-1970 tarihleri arasında yaşamış bir düşünürdür. Psikoloji profesörlüğü yapmış ve hümanist psikolojinin ortaya çıkmasına yardımcı olmuştur. Maslow klinik gözlemlerde bulunmuş ve sonuçlarından yola çıkarak insan davranışların nedenleri üzerine yoğunlaşmıştır.
Davranışların temelinde zayıf ve eksik olan yönlere doğru eğilim olduğunu savunmuştur. Yoğun çalışmaları sonucu meşhur Maslow piramidini ortaya çıkarmıştır. Motivasyon kuramları içinde en öne çıkan bu piramidin diğer adı Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisi’dir. Maslowun kuramı, insan ihtiyaçlarının sınırsız olduğunu söyler. Ayrıca insan bir ihtiyacını giderdikten sonra başka bir ihtiyacının gün yüzüne çıkacağını vurgular. Yani insan motivasyonu, dış faktörlerden daha çok kendi ihtiyaçlarından etkilenir.
Maslow kuramına göre ödül ya da ceza motivasyon üzerinde ihtiyaçlardan daha az etkilidir. İnsan ihtiyaçları, temel gereksinimlerinden başlayarak kendini gerçekleştirme aşamasına doğru ilerleyen bir piramidin basamaklarıyla temsil edilerek açıklanmıştır. İnsanlar hayatları süresince bu basamakları birer birer tırmanır.
Maslow, insanların iyiye yönelik bir özbenliğe sahip olduğunu savunur. İnsanlar yaşamları boyunca, kişilikleri ile bir olgunlaşma süreci geçirirler. İnsanların birbiri ile ilişkili ve hiyerarşik ihtiyaçları, bu olgunlaşma sürecinde büyük rol oynar. İmkanlar sağlandığında her insan bir şekilde kendini gerçekleştirmeyi başarabilir. Ve gizli güçlerinin farkına ancak böyle varabilir.
İhtiyaçlar Hiyerarşisi Nedir?
İhtiyaçlar hiyerarşisi Maslow Piramidi olarak da bilinmektedir. Maslow Piramidinin altında biyolojik dürtüler, üst katında ise psikolojik dürtüler bulunmaktadır. Alt basamakta yer alan güdüleri belli bir doyuma ulaşınca insan, bir üst basamaktaki ihtiyaçlarına güdülenir. Bir sonraki basamağa geçebilmek için bir ön basamaktaki ihtiyaç giderilmiş olmalıdır. Ancak temel ihtiyaçlarını giderebilen insan kişisel dengesini kurarak kendini gerçekleştirme potansiyeli kazanabilir.
Maslow’un piramidi beş ana kategoriye ayrılmaktadır. En alt basamak fizyolojik ihtiyaçları temsil eder. Bunlar; açlık, susuzluk gibi yaşamsal gereksinimlerdir. İnsanın yaşamını sürdürübilmesi için elzem olan şeyler bu kategoride yer alır. Fizyolojik ihtiyaçları doyurulmayan bir birey için diğer ihtiyaçların bir önemi yoktur, diyebiliriz.
Maslowun şu sözü, bu basamağın önemini açıklar niteliktedir: “Karnı aç bir insan için beşinci sınıf bir çorba, birinci sınıf bir yağlıboya tablodan daha değerlidir.” A.Maslow.
İkinci basamak insanın güvenlik ihtiyacını temsil eder. Bu kategorideki ihtiyaçlar; korunma, barınma, kural ve yasalara uyma gibi unsurları içerir. İnsanlar her zaman savunma içgüdüsü taşır. Sahip olduğu şeyleri tehlikelerden korumak ister. Bu basamaktaki ihtiyaçlarını karşılayan birey daha korkusuz ve kaygısız olacaktır.
Üçüncü basamak sevgi, kabul görme, ait olma gibi sosyal ihtiyaçları içinde barındırır. İnsan doğası gereği tak yaşayamaz ve başkalarıyla olumlu ilişkiler kurarak hayatına devam etmek ister. Aksi halde kendini yalnız hissederek bunalıma girebilir. Güvenlik ihtiyacını karşılayan insan artık arkadaşlık kurma, sevme, sevilme, kabul görme gibi ihtiyaçları için çaba gösterecektir.
Maslow piramidinin dördüncü basamağı saygı ve değer verilme unsurlarını barındırmaktadır. Başarı, tanınma, itibar ve tanınma insanın kendine olan öz güvenini yükseltir. Birey bu aşamada kendine saygı duyar ve başkalarının da kendine saygı duymasını ister. Piramidin beşinci basamağı son basamaktır ve zirveyi temsil eder. Diğer ihtiyaçlarını doyurarak bu aşamaya gelebilen birey kendini gerçekleştirme iç güdüsüne sahiptir. Kendini ve yapabileceklerini ortaya koyamamış insan, kendini büyük boşlukta hisseder. Bu basamakta insan kendi gizil güçlerinin yani potansiyelinin farkına varır. Maslow bu aşamayı herkesin tamamlayamayacağını da söylemiştir.
Kendini Gerçekleştirme
Abraham Maslow için piramidin beşinci basamağı kendini gerçekleştirmedir. Kişi kendi için hayatın sırrını çözer. Kendini gerçekleştirme basamağına erişen kişi iç huzura kavuşur. Her türlü sorunu bilgelikle karşılar. Hiçbir aksilik kendini gerçekleştiren bireyin iç dengesini yerle bir edemez. Hafif sarsıntılardan ibaret kalır tüm sıkıntılar onun için. Genel olarak kendini gerçekleştiren bireylerin özelliklerini şöyle sıralamak mümkündür:
Gerçeği yalın şekilde algılarlar, gerçeklerle yüzleşir, kaçmazlar.
Kendini, diğer insanları ve hayatı olduğu gibi kabul ederler.
Davranışları sade ve doğaldır, yapmacık ve taklitçi yaşamazlar.
Sorunların kendisine odaklanmaya çalışırlar.
Çevreye aşırı bağımlılık yoktur. Yalnızlığa gereksinimleri diğer insanlardan daha fazladır.
İç duyguları gereği özerktirler, özgürlüğü ve bağımsızlığı severler.
Kültür çerçevelemesine direnç gösterir tak kalıba girmeyi reddederler.
İlişkilerde derinlik ve gerçekliği ön planda tutarlar.
Demokratik kişilik yapısına sahip olurlar.
Kendilerine has, potansiyelleriyle paralel yaratıcılığa sahiptirler.
Yaşama karşı minnettar olurlar ve her yeni günü büyük ilgiyle karşılar ve kıymet vererek yaşarlar.
Bakış açıları geniştir. Hayata baktıkları pencere diğer insanlardan oldukça farklıdır.
Ahlaki değerleri yüksektir. Mahremiyete önem verirler.
İnsanlığın refahıyla ilgilenir.
Onay beklemezler. Övgü ve beğeniye muhtaç hissetmezler.
Gülmeyi ve etrafındakileri güldürmeyi bilirler.
Dürüstlük onlar için önemlidir. Yalan söylemez ve gerçekleri çarpıtmazlar.
Kendini Gerçekleştiren Birey Olmak İçin Neler Yapılabilir?
Ünlü Profesör Maslow kendini gerçekleştirebilen bireylerin sayısının az olduğundan bahseder. Burada son basamak yüksek erdem seviyesini temsil etmektedir. Sıradan hayat telaşına kendini fazlasıyla kaptıran insanların çoğunlukta olduğu göz önüne alınırsa bu saptamanın doğruluğundan şüphe duymak imkânsızdır. İnsan kendini gerçekleştirmek için önce kendini bulmalıdır. Kendini tanımalı, ne istediğini sorgulamalıdır.
Hedefini belirlemeli, elinde var olanların hedefine yetip yetmediğini ölçüp tartmalıdır. Eksiklerini bulmalı ve istediği kişiliği inşa etmelidir. Aslında tüm bu cümleler kişisel gelişimi işaret etmektedir. Var olan üzerine yenilerini eklemelisiniz. Kişisel gelişim sürekli ve doğru şekilde beslenmelidir. Enstitü bünyesinde yer alan kişisel gelişim ile ilgili blog yazıları sizi bu konuda aydınlatabilir. Karanlıklarınıza ışık tutmak için kişisel gelişim eğitimlerinden yardım alabilirsiniz. İnsan hayatının birçok noktasında yol göstericilere ihtiyaç duyar. Bu nedenle size referans olacak fırsatları değerlendirmeniz en doğrusu olacaktır. Teknolojinin sunduğu hızlı erişim sayesinde bu konuda istediğiniz bilgi kaynağına ve online eğitimlere ulaşmanız mümkün.
Önemli olan kendinizi tanıyarak hayat amacınızı belirleyerek işe başlamanızdır. Kendi motivasyonunuzu dışarıya bağlı olmadan yapabilmelisiniz. Bu dönüşümü başkaları için değil kendiniz için yapacağınızın bilincinde olmalı ve gereksiz engelleri hayatınızdan soyutlamalısınız. Ve kendini gerçekleştirme sürecinin bir dokunuşla gerçekleşeceğini ummamalısınız. Bu sürecin zaman alacağını ve yaşamınızın sonuna kadar devam edeceğini de unutmamalısınız.
Kişisel Gelişim ve Kendini Gerçekleştirme
Maslow’un çalışmaları neticesinde ulaştığı ihtiyaçlar hiyerarşisi insan davranışlarının nedenlerine ışık tutmaktadır. Yıllar öncesinde hazırlanmış olmasına rağmen halen dikkate alınmakta ve motivasyon kaynağı olarak kullanılmaktadır. Temel ihtiyaçlarını ve doğuştan gelen içgüdülerini dengeleyen insan kaygı ve korkudan sıyrılarak kendini bulmaya ihtiyaç duymaktadır. Kendini gerçekleştirme yolundaki süreçte elbette kişisel gelişim çalışmaları bireylerin en büyük yardımcısı olacaktır.
Kişisel gelişim ve kendini gerçekleştirme arasında güçlü bir bağ vardır. İç huzur arayışındaki insanları kendi özüne dönmeye zorlar. İnsanlar eksik yönlerini fark eder ve gelişim sürecine girer. Hayat amacı kendi potansiyelini açığa çıkarmak olan insanlar için birçok kişisel gelişim kitabı ve kişisel gelişim filmleri de bulunmaktadır. Bu kitap ve filmler, kendini gerçekleştirme yolunda insanların başarılı adamlar atmasına yardımcı olur.
Maslow kendini gerçekleştirme basamağı ile mutluluğu da ilişkilendirmiştir. “Eğer bile bile gücünüz yettiğinden daha azını olmayı planlıyorsanız; sizi uyarırım, hayatınızın geri kalan kısmında mutsuz olacaksınız. Kendi yeteneklerinizden ve olanaklarınızdan kaçıyor olacaksınız.‘’ Abraham Maslow. Bu nedenle mutlu olmak isteyen her insan yol haritasını çizmeli, temel ihtiyaçlarını düzene koyarken kişisel gelişimine de önem vermelidir. İstikrarlı şekilde ilerlemeyi başarabilenler için kendini gerçekleştirme kapıları şüphesiz açılacaktır.
