Kadınların iş hayatında kendilerine yer edinmeleri kolay olmadı, var olan zorluklar hala devam ediyor. Başta cinsiyet ayrımcılığı olmak üzere pek çok zorluğu aştılar, aşıyorlar, aşacaklar. Geçmişten günümüze üretimin içindeydiler. Hem ailelerine hem de ülke ekonomisine katkı sağladılar. İş kolları konusunda ayrım yapmadılar. Oto tamirciliğinden tır şoförlüğüne, tarımdan inşaat ustalığına kadar erkeklere özgü kabul edilen pek çok işi başardılar.
hemen her gün medyada yer alan, haberlere konu olan başarılı kadın hikayelerine tanıklık ediyoruz. çalışan kadınların bir de aile sorumlulukları var. meslek tercih ederken de iş dışındaki sorumluluklarını da göz önünde bulunduruyorlar.
Kadınların En Çok Tercih Ettiği 11 Meslek
Yazıda kişisel gözlemlerimin yanı sıra bazı verilerden de faydalanacağım. Yükseköğretim Kurumu’nun (YÖK) düzenlediği “Kadınların Mesleki Eğitimi ve Kadın İstihdamı Sempozyumu’nda paylaştığı bilgiler ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri faydalandığım kaynaklar.
Hemen TÜİK’in 2019 yılı raporundaki bilgiyi paylaşayım. Bu rapora göre çalışan kadınların oranı %29,4. Kadınların en çok tercih ettiği iş alanı ise sağlık sektörü. Sempozyumda paylaşılan bilgilere göre; “Tıp ve Sağlık Bilimlerinde kadın mezunların oranı %63,4.” Niyetim asla sizi istatistik bilgileriyle doldurmak değil. Bu iki veriden sonra gelelim yazının konusuna: Kadınlar en çok hangi meslekleri tercih ediyor? Sağlık alanındaki mesleklerle başlayalım.
Hemşirelik
Hemşirelik kadınlarla özdeşleşen mesleklerin başında geliyor. Yasalar da sadece kadınlara hemşirelik hakkı tanıyordu. Bu sebeple 1999 yılında Türkiye’nin ilk erkek hemşiresi olan Murat Bektaş, hemşirelik yapamamıştı. Sağlık memuru olarak çalıştığı haberlere konu olmuştu. Erkeklere hemşirelik yolunu açan yasa 2007’de yürürlüğe girdi. Yasadan sonra erkek hemşireliğin sayısı artsa da hemşirelik halen daha kadın egemen bir meslek.
Doktorluk
İtibarlı bir meslek olduğu için doktorluk yani tıp fakültesi hem kadınlar hem de erkekler tarafından rağbet görüyor. Son yıllarda kadın doktorlar ulusal ve uluslararası başarılarıyla adından sıkça söz ettiriyor. Hekimlik, aynı zamanda çok kazandıran mesleklerin de başında geliyor.
Eczacılık
Eczacılık, son yıllarda kadınların sıkça tercih ettiği mesleklerden biri. Çünkü kendi eczanesini açma imkanları var. Bu da çalışma saatlerinin beli olması anlamına geliyor. Yanında çalıştırdıkları yardımcılar sayesinde de iş yükleri azalıyor. Daha az yorulmak da kadınların meslek tercihine etki ediyor. Eczacılık aynı zamanda dünyada da en çok para kazandıran mesleklerden biri ve hala erkek egemen.
Öğretmenlik
Öğretmen denilince akla çocuklar geliyor, çocuk denilince de kadınlar. Ülkemizde hayalleri üniversite okuyan ve farklı alan seçen hemen her kadının ailesinden duyduğu o meşhur cümleleri burada yazmak istiyorum: “Neden öğretmen olmadın ki? Hafta sonları tatil, yaz tatili var, çalışma saatleri az. Kadınlar için en ideal meslek.”
Sınıf öğretmenliğinin yanı sıra branş öğretmenlikleri de kadınlar tarafından sıklıkla tercih ediliyor. Tatil günlerinin fazlalığı bu tercihte belirgin rol oynuyor. Öğretmenlik kadınların en çok tercih ettiği mesleklerden olsa da atama süreci bir hayli yıpratıcı. Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) süreci, sonrasında sözlü mülakat kısmı ve üstüne eklenen acıkan kadroların azlığı öğretmen olmanın zorluklarından.
Mimarlık
İnşaat sektörü erkek egemen olsa da mimarlık kadınlar tarafından tercih ediliyor. Büro açma imkanı ve buna bağlı olarak çalışma şartlarının esnekliği mesleğin tercih edilme sebeplerinden.
Bankacılık/Finans Sektörü
Son yıllarda kadınların ilgi odağı olan sektörlerden biri de bankacılık. Yine mesai saatlerindeki düzen ve hafta sonu tatili bu tercihin sebeplerinden. Finans sektörüne TÜİK’te raporunda geniş yer veriyor. TÜİK’in 2019 yılı raporuna göre kadınların en çok para kazandığı sektörlerin başında “finans ve sigorta” faaliyetleri geliyor. Ortalama aylık brüt maaşları ise 6 bin 428 TL.
Avukatlık/Hukuk Sektörü
Avukatlık ve bağlı olarak hukuk kadınların sıklıkla tercih ettiği bir diğer alan. Çok tercih edilmesinin nedenlerinden biri meslekte yükselme şanslarının olması. Hukuk fakültesinden mezun olunca avukatlığın yanı sıra hakim ve savcı da olunabilir. İlgili sınavlara girmek kaydıyla tabi. Dünyadaki avukatların %77’si erkek olsa da kadınlar kısa sürede bu oranı düşürecektir.
araştırma görevlisi/akademik kariyer
Aslında akademik camiada kadın sayısının çok yüksek olduğunu düşünmüyordum. YÖK’ün sempozyumda paylaştığı veriler bu düşüncemi değiştirdi. Sempozyumda paylaşılan bilgilere göre Türkiye’deki toplam akademik personel sayısı 152.153. Bu sayısın 67019’u kadın 85134’ü ise erkek. Bilimlere göre kadın araştırmacıların oranı ise şöyle;
Tıp ve Sağlık Bilimleri %47.3
Beşeri ve Sosyal Bilimler 41,8
Mühendislik ve Teknoloji %25.6
Fen Bilimleri %36
Tarım ve Gıda %32,9
Çiftçilik/Tarım
Türkiye gelişmekte olan bir ülke ve tarımın ekonomideki payı da oldukça yüksek. Özelikle Anadolu’daki bazı iller, tarım şehri olarak biliniyor. Ve tarım sektörü de cinsiyet ayrımcılığının en az olduğu sektörlerden denilebilir. Çiftçilik aile olarak yapılan işlerden. Bu sebeple de kadın erkek ailenin bütün bireyleri üstüne düşen görevi yapıyor. Ayrıca son yıllarda Tarım ve Orman Bakanlığı çiftçilik yapacak kadın girişimcilere destek veriyor. Yine pek çok kadın girişimcinin de tarım ve hayvancılıkla uğraştığını medyadan öğrendik.
Kuran Kursu Öğreticiliği/Vaizelik
Ülkemizde Diyanet İşleri Başkanlığı’na ayrılan kadro pek çok öğretmenlik alanına göre fazla. Bu kadroların büyük bir bölümü de kuran kursu öğreticiliği ve vaizelik. Özellikle ilahiyat fakülteleri mezunlarının sıklıkla tercih ettiği bir alan. Tercih edilme sebeplerinin başında hem devlet memurluğu olması hem de çalışma saatlerindeki rahatlık geliyor.
Hosteslik/Kabin Memurluğu
Kadınlarla özdeşleşen bir başka meslek de hosteslik diğer adıyla kabin memurluğu. Yıllarca hostes denilince aklımıza kadınlar gelirdi. Kadın egemen mesleklerden biri desek yanlış olmaz. Erkek kabin memurların sayısı oldukça az.
Muhasebeci, güzellik uzmanı, yönetici asistanı, yazılımcı, bilgisayar mühendisi, psikolog, fizyoterapist, devlet memuru (kamu personeli) ve aşçı… Kadınların sıklıkla tercih ettiği mesleklerin listesini uzatmak mümkün. Sıklıkla tercih etmeseler de spordan sağlığa, tarımdan üretime, öğretmenlikten mühendisliğe pek çok sektörde ve meslekte başarılı kadın hikayelerini okuyup paylaşacağımızdan şüphem yok.
Kadınların iş hayatında daha çok var olması için halen yapılması gereken pek çok düzenleme; değiştirilmesi gereken algılar var. Yapılacakların başında da aynı ücret adaletsizliği geliyor. Ücret adaletsizliği ne demek? Sorunun cevabı için son kez TÜİK’in raporuna göz atalım. Raporda cinsiyete dayalı ücret farkı olarak ifade ediliyor. Kazanç yapısı araştırmasına göre bu farkın erkekler lehine gerçekleştiği belirtiliyor. Ve toplam farkın %7,7 olduğuna dikkat çekiliyor.
