Bir gün bir kafede otururken yan masada iki kişinin hararetle konuştuğunu duydum. Sohbetlerinin konusu insan kaynaklarının bilinmeyen yönleri üzerineydi. İster istemez kulak misafiri oldum ve o an fark ettim ki, aslında insan kaynakları departmanı hakkında ne kadar az şey biliyoruz! Çoğumuz için insan kaynakları, sadece işe alım ve işten çıkarma süreçlerini yöneten bir birimden ibaret. Ancak işin aslı hiç de öyle değil.
İnsan Kaynakları Departmanının Karmaşık Dünyası
Kurumsal bir firmanın iş gücünü yönetmek, çalışanların motivasyonunu artırmak ve performanslarını denetlemekle yükümlü olan departmana insan kaynakları adı verilir. İnsan kaynakları departmanı, bir kurumun çalışanlarıyla ilgili her yönüyle ilgilenen birimdir. Çalışanların işe alınması, eğitilmesi, faydaları, performansları, değerlendirmesi, motivasyonu, yönetimi ve işten çıkarılması gibi birçok görevi vardır.
Bir firma veya organizasyonun başarılı çalışmasındaki en büyük etken kâr etmektir. Kârdan bahsedebilmek için ise ürün ya da hizmetin kalitesinden söz ediyor olmak gerekir. Bunun da temel unsuru, eskisi gibi makine gücü değil, insan yaratıcı gücü ve sahip olduğu potansiyeldir. Dolayısıyla, insana yatırım yapılarak hedefler belirlenir.
Ancak insan kaynakları departmanı, sadece personel istihdam etmekle sorumlu değildir. Her departmanda bulunan çalışanların etkinliği, yeni elemanların uyum süreci yönetimi, personelin daha iyi koşullarda çalışmasını sağlamak, performansa olumsuz etki eden süreçleri tespit etmek ve düzenlemek gibi farklı görevleri vardır.
İnsan Kaynaklarının Bilinmeyen Yönleri ve Zorlukları
İnsan kaynakları bugün pek çok zorlukla karşı karşıya. Peki, bu zorluklar nelerdir? Gelin birlikte inceleyelim.
"Kötü Polis" Rolü Üstlenmek
İnsan kaynakları departmanında çalışmanın belki de en zor yanlarından biri, işe alım ve işten çıkarma süreçlerinde önemli bir rol üstlenmektir. Kurum yetkilileri tarafından bazen "kötü polisi" oynaması gereken bölüm olarak belirlenir. Bu yüzden sevilmeyen departman ya da departman çalışanı olmak, insan kaynakları profesyonelleri için oldukça zorlayıcı bir durum.
Güven ortamını yaratmak uzun zaman alan bir süreçtir. Çalışanların gözünde yönetim tarafından belirlenen bir sözcü gibi değil de, gerçekten problemleri ortadan kaldırmayı hedefleyen bir bakış açısı ve algı yaratmak gerekir.
İşten Çıkarma Sürecinin Zorlukları
İşten çıkarma başlı başına zorlu bir süreçtir. İşten çıkarmak için ilgili kişiyle görüşmek, kişiyi üzmeden ve kırmadan doğru geri bildirim yapmaya çalışmak gerekir. Birkaç yıl önce, bir arkadaşım insan kaynakları departmanında çalışırken, performansından memnun olmadıkları bir çalışanla görüşmek zorunda kalmıştı. Bütün gece nasıl konuşacağını düşündüğünü, uyuyamadığını anlatmıştı bana. Empati kurarak, karşı tarafı anladığınızı hissettirerek bu süreci yönetmek gerçekten de büyük bir beceri gerektiriyor.
Uzun Vadeli Stratejilerin Getirdiği Bekleme Süreci
İnsan kaynakları, uzun vadeli stratejiler oluşturması gereken bir departmandır. Uzun vadeli stratejiler haliyle kısa sürede sonuç vermediği için, departman başarısını ortaya koymak zaman alır. Bu da insan kaynakları bölümünün zor yanlarından biridir. Ektiğiniz fidanlardan meyve almak için uzun bir süre sabırla beklemeniz gerekir.
Hazırladığınız projelerin personel sirkülasyonu, memnuniyeti ya da verimlilik üzerinde etkilerini tespit etmek de oldukça zor ve zaman alan bir süreçtir. Ayrıca yapacağınız çalışmanın getirilerini yönetime anlatmak ve ikna etmek de oldukça zor bir aşamadır.
Sorumlulukların Ağırlığı ve Domino Etkisi
İnsan kaynakları departmanının sorumlulukları çok fazladır. Dolayısıyla tüm süreçleri yönetmek her zaman kolay olmayabilir. Bir süreçte yaptığınız doğru bir hamle ya da hatalı bir hamle, diğer tüm süreçlere domino etkisi gibi olumlu ya da olumsuz şekilde yansıyabilir. Örneğin, yanlış kişiyi işe alma kararına destek verdiğinizde, süreç sil baştan yeniden başlamak zorunda kalabilir.
İletişim ve Çatışma Yönetimi
Çalışanlar ve yöneticiler arasındaki iletişimi güçlü tutmak ve çatışma sorunlarını doğru yönetmek de çok önemli ve bir o kadar zorlu bir iştir. Kişileri doğru tanımak ve anlamak, onların ihtiyacını ve beklentilerini doğru analiz etmek gerekir. İletişim sorunlarının neden kaynaklandığını bularak bir çözüm üretmeye çalışmak, zaman zaman çok zorlayıcı olabilir.
Geçmişte çalıştığım bir şirkette, departmanlar arasında sürekli bir gerginlik vardı. İnsan kaynakları ekibi, bu durumu çözmek için takım çalışması eğitimleri düzenledi. İlk başta herkes bu eğitimlere ön yargılı yaklaşsa da, zaman içinde iletişim köprüleri kuruldu ve işler daha da kolaylaştı.
Yönetimle Eşgüdüm Sağlama Zorluğu
Yönetimin çalışana olan bakış açısı, insan kaynaklarının görevini de etkiler. Yönetimin bir konu hakkındaki bakış açısını değiştirmeye çalışmak ya da bazı uygulamalarda yeniliklere gitmek konusunda ikna etmek de zor görevlerden biridir. Özellikle geleneksel bir yönetim anlayışı varsa, değişim daha da zorlaşabilir.
Çalışan ve Kurum Çıkarlarını Dengelemek
Çalışanlar en iyi haklara sahip olmayı isterler. Kurumun çıkarlarını korumaya çalışırken, çalışanın çıkarlarını da göz ardı etmeden denge kurmak, oldukça yorucu bir iştir. Bu dengeyi sağlamak, hem çalışanların motivasyonunu yüksek tutmak, hem de şirketin kârlılığını korumak açısından kritiktir.
Referansla Gelen Çalışanlar ve Objektiflik
Büyük veya küçük ölçekli şirketlerde, yönetim kendi istediği ya da bir şekilde referans ile gelen çalışanı işe almanızı isteyebilir. Sizin yaptığınız değerlendirme böyle durumlarda hiçbir anlam ifade etmeyebilir. Bu da bilinmeyen ama sıkça karşılaşılan bir durumdur.
Disiplin Kurallarının Uygulanması
Kurum içinde disiplin kurallarına uyulup uyulmadığının takibini yapmak da insan kaynaklarının görevidir. Bazı kurallar gereksiz görülse de, harfiyen uygulanması gerekir. Çalışanlara bu kuralın gerekçesini anlatmak ve uyulmasını sağlamak hiç de kolay değildir. İşte burada insan kaynakları çalışanının ikna kabiliyeti ortaya çıkar. Bu konuda ne kadar başarılı ise, durum o kadar zor olmaktan çıkar.
Şirket kararlarında söz sahibi olma; İnsan kaynaklarının en temel görevlerinden biri, işe alınacak olan yeni personelin seçiminde belirleyici olmaktır. İnsan kaynakları iş başvurusun yapan adayların değerlendirilmesinde ve işe alım sürecinde karar verme yetkisine sahiptir. İşe alımı yapılan personelin uzun vadede şirkete faydalı olduğu düşünüldüğünde, insan kaynaklarının şirket kararlarındaki rolü önemlidir.
Kariyer yolculuğuna destek olmak; İnsan kaynakları bölümünde çalışan kişiler, kurumların geleceğinde rol oynadıkları gibi, insanların geleceklerinde de rol oynarlar. İstihdam edilecek kişilere daha saygın bir konum verilmesi, yeni mezun olmuş birinin kendisini ispat edebileceği bir ortam yaratılması eğitim uygulamaları ile çalışanların daha önce bilgi sahibi olmadıkları konularda eğitilmeleri insan kaynaklarının destek çalışmalarıdır.
Çözümüne katkı sağlamak; kurum içinde çalışan kişilerin zaman zaman farklı problemleri olabilir. Personel sorunlarının çözümü konusunda da insan kaynakları departmanına rol düşer. Özellikle sorunların büyümeden çözülmesi çok önemlidir. İnsan kaynakları uzmanları şirket içi huzurun sağlanmasında ve güçlü ilişkilerin kurulmasında söz sahibidir.
Yeni tecrübeler edinmek; İnsan kaynakları bölümünde çalışmanın bir diğer önemli avantajı, her gün farklı görevler yerine getirerek, her alanda tecrübe kazanmaktır. Normal kurum çalışanları sürekli olarak rutin bir tempodayken; insan kaynakları bölümünde çalışan kişiler günlere göre farklı işler yapabilir. Bu birimde, Bu sayede insan kaynakları çalışanları monotonluk tehlikesinden uzak, dinamik bir şekilde çalışmalarını sürdürür.
Etkileşim içinde olma; insan kaynakları bölümünde çalışan kişiler, etkili iletişim kurma ve insanlarla ekip çalışmasına uyum konusunda kendini geliştiren kişilerdir. Bu bölümde çalışan kişiler, diğer kurum personeli ile sürekli olarak etkileşim halindedir.
Gizlilik ve Bilgi Yönetimi
İnsan kaynakları, her departmandan daha fazla dikkat ederek, kurum gizliliğine özen göstermelidir. Yanlışlıkla ağzınızdan kaçıracağınız bir bilgi ya da bir karar, tüm kurumda kulaktan kulağa yayılabilir. Böyle bir durumun nasıl sonuçlanacağını tahmin etmek zordur. Bir keresinde, bir arkadaşım yeni bir reorganizasyon planından bahsederken, yanlışlıkla bunu çalışanlardan birine söylemiş ve ortalık karışmıştı. Gizliliğin önemi, insan kaynaklarında çalışırken altın kuraldır.
İnsan Kaynaklarında Çalışmak: Zorluklarla Baş Etmek
Sıraladığımız tüm zorlukları yok saymakla bir şey elde etmek mümkün değil. Durumun farkında olmak ve bu zorluklarla baş edebilmek için çaba göstermek, insan kaynakları mesleğinde önemli bir rol oynar. Sürekli kendinizi geliştirmeniz ve problemlerle baş etmeyi öğrenmeniz, bu işin olmazsa olmazıdır. Eğer bu zorlukları yaşamayı göze alıyorsanız, başarılı bir İK'cı olma yolunda ilerleyebilirsiniz demektir.
Tüm zorlukların yanında, işin kişiye göre değişen keyifli yönleri de elbette var. Bazı kişiler bu zorluklarla baş etmekten keyif alabilir. Bu işin doğası, insanlarla iç içe olmayı ve onların hayatlarına dokunmayı gerektiriyor. Mesleğe adım atmayı düşünen ya da kariyer planını bu yöne çeviren kişiler, tekrar tekrar değerlendirdikten sonra karar vermelidir. Ayrıca kendini geliştirmek isteyen kişiler, çeşitli eğitim programları aracılığıyla kariyerine yön verebilir.
İnsan Kaynaklarında Çalışmak İçin 5 Önemli Sebep
1- Şirket Kararlarında Söz Sahibi Olma: İnsan kaynaklarının en temel görevlerinden biri, işe alınacak olan yeni personelin seçiminde belirleyici olmaktır. İnsan kaynakları, iş başvurusunda bulunan adayların değerlendirilmesinde ve işe alım sürecinde karar verme yetkisine sahiptir. İşe alımı yapılan personelin uzun vadede şirkete faydalı olduğu düşünüldüğünde, insan kaynaklarının şirket kararlarındaki rolü önemlidir.
2- Kariyer Yolculuğuna Destek Olmak: İnsan kaynakları bölümünde çalışan kişiler, kurumların geleceğinde rol oynadıkları gibi, insanların geleceğinde de rol oynarlar. Terfi ettirilecek kişilere daha saygın bir konum verilmesi, yeni mezun olmuş birinin kendisini ispat edebileceği bir ortam yaratılması, eğitim uygulamaları ile çalışanların daha önce bilgi sahibi olmadıkları konularda eğitilmeleri insan kaynaklarının destek çalışmalarıdır.
3- Sorunların Çözümüne Katkı Sağlamak: Kurum içinde çalışan kişilerin zaman zaman farklı problemleri olabilir. Personel sorunlarının çözümü konusunda da insan kaynakları departmanına rol düşer. Özellikle sorunların büyümeden çözülmesi çok önemlidir. İnsan kaynakları uzmanları, şirket içi huzurun sağlanmasında ve güçlü ilişkilerin kurulmasında söz sahibidir.
4- Yeni Tecrübeler Edinmek: İnsan kaynakları bölümünde çalışmanın bir diğer önemli avantajı, her gün farklı görevler yerine getirerek her alanda tecrübe kazanmaktır. Normal kurum çalışanları sürekli olarak rutin bir tempodayken, insan kaynakları bölümünde çalışan kişiler günlere göre farklı işler yapabilir. Bu sayede insan kaynakları çalışanları, monotonluk tehlikesinden uzak, dinamik bir şekilde çalışmalarını sürdürür.
5- Etkileşim İçinde Olma: İnsan kaynakları bölümünde çalışan kişiler, etkili iletişim kurma ve insanlarla ekip çalışmasına uyum konusunda kendini geliştiren kişilerdir. Bu bölümde çalışan kişiler, diğer kurum personeli ile sürekli olarak etkileşim halindedir. Bu da onların sosyal becerilerini ve profesyonel ağlarını genişletmelerine yardımcı olur.
Sonuç: İnsan Kaynaklarının Önemi ve Geleceği
İnsan kaynakları, bir kurumun kalbidir desem abartmış olmam sanırım. Çünkü şirketlerin başarısında insan faktörü en kritik noktadır. İyi yönetilen bir insan kaynakları departmanı, şirketin verimliliğini artırır, çalışanların memnuniyetini sağlar ve sonuç olarak şirketin kârlılığını yükseltir.
Eğer insan kaynaklarının bu bilinmeyen yönleri ve zorlukları sizi cezbediyorsa, belki de kariyerinizi bu alanda şekillendirmenin zamanı gelmiştir. Unutmayın, her zorluğun ardında bir fırsat yatar. İnsan kaynaklarında çalışmak, hem kişisel gelişiminize katkı sağlayacak, hem de insanların hayatlarına dokunmanıza olanak tanıyacak bir yol sunar.
Kaynakça
1- Çetin, A. (2015). İnsan Kaynakları Yönetimi. İstanbul: Beta Yayınları.
2- Yıldız, E. (2018). İşletmelerde İletişim ve Çatışma Yönetimi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
3- Kaya, H. (2020). Kurumsal Kültürde İnsan Kaynaklarının Rolü. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
4- Doğan, M. (2017). Değişen Dünyada İnsan Kaynakları Stratejileri. Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınları.
5- Erdoğan, F. (2016). İşletme Yönetiminde Güncel Yaklaşımlar. Ankara: Gazi Kitabevi.
Not: Bu metinde yer alan deneyimler ve örnekler, genel bilgilendirme amacıyla paylaşılmıştır ve herhangi bir gerçek kişiyi veya kurumu hedef almamaktadır.