İnsanoğlu doğası gereği hayal kuran, imgeleyen, düşleyen bir canlıdır. Yapmak istediklerini, başarmak istediklerini, hoşuna gidecek olan durumları düşlemek insan olmanın belki de en mucizevi yetisidir. Çünkü insan alemde hayal ettiği müddetçe yaşar. (Yahya Kemal Beyatlı).
Hayal ile hedef arasındaki fark nedir? Hayal ile hedef arasında tek fark eylemdir. Hayal kurduktan sonra bu hayali gerçekleştirmek için hedefler belirlemeli yani eyleme dökmeli, harekete geçmeliyiz. Daha sonra bu hedeflere ulaşmak için, aslında hayallerimizi gerçekleştirmek için çaba sarf etmeliyiz. İşte bu hayallerimizi gerçekleştirecek, hedeflerimize ulaşmamızı sağlayacak olan en büyük etken içsel motivasyondur.
Kısaca içsel motivasyonu tanımlayacak olursak; kişinin dış etkenlerden bağımsız olarak kendi kendini motive etmesidir. Hayallerini ve hedeflerini gerçekleştirmek adına dış etkenlerden itici bir güç beklemeden, motivasyonu kendi içindeki güçten alarak aslında daha sağlam adımlarla hedeflerini gerçekleştirme yoluna gitmesi demektir.
“Önce Düşün Sonra İnan Daha Sonra Düşle ve En Sonunda Cesaret Et!'' (Walt Disney)
İçsel Motivasyon Nasıl Güçlendirilir?
Konfor alanından Çık
Herkesin büyük, küçük kafasında düşlediği hayaller var. Peki bu hayalleri gerçekleştirmek için harekete geçiyor musun? Konfor alanından çıkıyor musun? Yoksa sadece hayal kurmakla mı yetiniyorsun? Uyuyorsan uyan, konfor alanından çık; hayallerini gerçekleştirmek için neler yapman gerektiğini bul. Konfor alanından çıkmak demek, kendini rahat ve güvende hissettiğini için alışmış olduğun dünyadan biraz sıyrılıp olmak istediğin, düşlediğin hayallerin için yeni bir alan kurmak demektir. Bu hayallerini hedefe dönüştürmenin ilk adımıdır. Yani hayallerin için eyleme geçmek demektir.
“Rüyaları gerçekleştirmenin ilk yolu, uykudan uyanmaktır.''' (Oscar Wilde)
Motive Olma Şeklini Bul
Kişinin motive olması ve bunun kalıcı olması için kendini tanıyor olması gerekir. Motive olma şeklini bulmadan önce kendini tanımak için çaba sarf etmelisin. Sessiz bir yerde düşünmek mi seni motive ediyor, yoksa güzel bir müzik açıp dans etmek mi? Kahveni ve kitabını alıp vakit geçirmek mi yoksa bir arkadaşınla sohbet etmek mi? Ya da birinin sana “Bunu yapamazsın.” demesi mi? Hangisi sana iyi geliyorsa hangisini yaptıktan sonra mutlu, enerjik, kendine gelmiş hissediyorsan ve “Evet ben bunu yapabilirim, başarabilirim. Şuan kendimi bunu yapmak için çok enerjik hissediyorum.” diyorsan onu bul ve uygulamaya başla.
Smart hedefler belirlemek, yani ulaşılabilir hayaller kurmak ve bunu gerçekleştirebilmek için ütopik olmayan hedefler koymak motivasyonu her zaman arttırır. Çünkü başardığını, o hedefin yapılabilirliğini, o hayalin ulaşılabilirliğini gördükçe motivasyonun artacaktır.
“Her zaman hayal edebilirsiniz ve hayalleriniz de gerçekleşebilir ama onu “siz” gerçekleştirmek zorundasınız.'' (Micheal Jackson)
Hayatını ve Hedeflerini Birlikte Geliştir
Hayat çift taraflı işleyen bir mekanizmaya sahiptir. İyi düşündüğün taktirde karşına iyi şeyler çıkacağı gibi kötü düşündüğün takdirde de karşına kötü şeylerin çıkması olasıdır(Çekim gücü). Hayatın genel işleyişinden bağımsız hayaller kurarak değil, hayatının genel işleyişi ile birlikte kurduğun hayali gerçekleştirmeye çalışmalısın. Yani hayalinden bağımsız olarak yaptığın herhangi bir eylemde de mutlu ve motive olman, diğer tarafta hayallerini gerçekleştirmek için koyduğun hedeflere ulaşırken de mutlu olmanı sağlayacaktır. Bir tarafta başarıyor olmak diğer tarafı da etkiler.
Hayal kurarken motive olup; iş yaşamında, okul yaşamında veya ailenle olan ilişkide mutsuz biri olursan bu hayallerini de etkileyecek ve hedeflerine ulaşmanda seni itecek, engelleyecektir. Hayatının ve hayallerinin dengede olması ve her iki durumda da motive ve mutlu olman gerekir. Dengede olmak insanın hayatta mutlu olabilmesi için gerçekten önemlidir. Denge kurulduğu taktirde; iki taraf da düşmeyecek ve motivasyon her iki tarafta da kurulacaktır. Aslında motivasyon, hayat biçimi haline gelecek ve olmasını istediğimiz konumda olacaktır; yani “yaşamımızın her yerinde” olacaktır.
“Tutkularınızdan ve hayallerinizden vazgeçmeyin. Eğer vazgeçerseniz, bedeniniz bu dünyada var olsa da yaşamınız son bulacaktır.'' (Henry David Throu)
Hedeflerini Belirle
Bir hayalimiz var, düşledik; her şey çok güzel. Peki bu hayal nasıl gerçekleşecek? Sihirli bir el gelip o hayali gerçekleştiremeyeceğine göre iş bu hayali kuran bizlere düşüyor. Hayalimizin gerçek olması için artık harekete geçtik. Dolayısıyla kendimize bazı “hedefler” belirlememiz gerekiyor. Bu hedefleri belirlerken;
Gerçekçi hedefler olmasına dikkat etmeliyiz. Yani yapılabilir hedefler koymalıyız kendimize. Bu hem içsel motivasyonumuzu arttıracaktır hem de başardıkça adım adım hayalimizin gerçekleşmesine yaklaşacağız.
Net ve zaman açısından spesifik hedefler koymalıyız. Örneğin “Nisan ayının 15. gününe kadar günde 2 saat çalışarak İngilizcede Simple Past Tense ve Present Perfect Tense konularını öğreneceğim.” İyi veya güzel gibi kavramlar öznel kavramlar olduğu için sayısal verilerle hedefimizi desteklemek hedefin daha net olması açısından önemlidir. Bu sizin kafanızda net ve yapılması gereken, zamanla çerçevelenmiş bir hedefin olmasını sağlayacak ve yapılması daha kolay hale gelecektir. Ne yapacağımızı ve ne zamana kadar yapacağımızı biliyoruz artık, tek yapmamız gereken bunu başarmak.
Hedefimizi gerçekten isteyip istemediğini analiz etmeliyiz. Kendimize bir hedef koyduk fakat bu hedefi biz kendimiz istediğimiz için bize yararlı olduğunu düşündüğümüz için isteyerek, içimizden gelerek mutlu bir şekilde mi gerçekleştirmeye çalışıyoruz yoksa çevre baskısı, üstlerden gelen emir, yapmak zorunda olduğumuz düşüncesiyle mi yapıyoruz? Bu hedeflerin gerçekleşmesinde en önemli etkendir. Çünkü baskı, zorunluluk hissedilen hiçbir hedef yeterince verimli bir şekilde gerçekleştirilemeyecektir.
Hedefimiz bize fayda sağlayacak mı bunu analiz etmeliyiz. Uzmanı olduğumuz ya da olmak istediğimiz bir konuda bu hedefler bize yarımcı oluyor mu yani ana hedefimize hizmet ediyor mu bunu analiz etmeliyiz. Sonuçta zaman ve emek harcadığımız konuların ilerde bize yarar sağlaması, bizi geliştirmesi ve mutluluk vermesi hem motivasyonumuz için hem de gösterdiğimiz emeğin boşa çıkmadığını görmemiz için önemlidir.
Hedefimizi belirledikten sonra artık sonuçtan çok sürece odaklanmalıyız. Yani anda kalmalıyız. İşin bitimini düşünmeden önce süreçte kalmalı; “nasıl yapmalıyım?” “nasıl bir yol izlemeliyim” gibi sorularla hedefe giden yolda sürece odaklanmalıyız. Hedefimize sağlam adımlarla ulaşmak için süreçte kalmak önemlidir.
Hedefi daha küçük hedeflere bölerek bizim için hem daha kolay hem de daha gerçekleştirilebilir hale getirebiliriz. “Ben bu hayalimin gerçek olması için kendime şu hedefi koydum” yerine “hayalimin gerçekleşmesi için şu hedefe ulaşmalıyım. Bu hedefe ulaşmak için de ana hedefime hizmet edecek küçük hedefler belirlemeliyim” şeklinde kendimizi zorlamadan ama başardıkça motivasyonumuzu da arttıracak, adım adım ana hedefimizin gerçekleşmesine yardımcı olacak şekilde küçük hedefler koymalıyız. Katlama etkisi dediğimiz bu olay; minik minik hedeflerin başardıkça katlanarak büyümesi ve ana hedefe hizmet ederek, katlanarak sonunda asıl büyük hedefe ulaşmamızı sağlamasıdır. Kendinize bu hedefleri gerçekleştirmek için haftalık, aylık programlar yapabilirsiniz. böylece her zaman gözünüzün önünde olan bir programınız olur hem de hedeflerinizi yazdığınız için daha kalıcı hale gelir.
“Hayallerinizi ve amaçlarınızı kağıt üzerine yazarsanız, en çok olmak istediğiniz kişiyi olma sürecini başlatmış olursunuz.'' ( Mark Victor Hansen)
Başardığındaki Seni Hayal Et
Bu bir imgeleme yöntemidir. Olmasını istediğiniz şeyi, başardığınız andaki sizi hayal etmek bilinçaltınızın sanki onu olmuş gibi algılamasına ve oluşum sürecini hızlandırmasına yardımcı olacaktır. İmgeleme sanatıyla ilgili dilerseniz daha derin araştırmalar yaparak konunun inceliklerini öğrenebilirsiniz. Sadece hedeflerinize ulaşmada gerçekten etkili bir yol olduğunu söylemem yeterli. Birçok yazar, oyuncu ve hayal ettikleri yerlere gelmiş olan kişiler imgeleme yaparak bulundukları yere daha kolay, çabuk ve mutlu bir şekilde ulaştıklarını ifade etmekte. Bu aynı zamanda sizin bu olayı gerçekleştirme arzunuzu da arttıracaktır. Kendiniz o başardığınız andaki mutluluğunuzu imgeleyip sonrasındaki sizi hayal ettiğinizi zaman “evet ben yapabilirim” diyeceksiniz ve motivasyonunuz artacaktır. Ayrıca küçük başarılarınızı ödüllendirin, somutlaştırın, kutlayın.
“Kendinizi o işi yapıyormuş gibi düşleyemediğiniz hiçbir şeyi başaramazsınız.'' (Steve Chandler)
Odağını Dağıtma: Birden Çok Hedefe Odaklanma
Birçok şeye odaklanmak aslında hiçbir şeye odaklanmamak demektir. Aynı anda birden çok hedefi gerçekleştirmeye çalışmayın. “Uzmanlık sertifikası alayım, aynı zamanda Almanca eğitimi göreyim, o sırada İngilizce eğitimi de alıp İngilizce makale yazayım, bir yandan da kişisel gelişim eğitimleri alırım.” gibi. Adım adım yavaş ve kararlı bir şekilde ilerlerseniz başarmak istediğiniz her şeyi başarırsınız ama bu şekilde aynı anda birçok şeyi yapmaya çalışır odağınızı dağıtırsanız hiçbirine tam olarak odaklanamadığınız, kendinizi veremediğiniz için başarılı olamazsınız.
“Tek bir düş bin gerçekten daha güçlüdür.'' (J.R.R. Tolkien)
Hedeflediğin Konu İle İlgili Kendini Geliştir
Belirlediğiniz bir hedefinizle ilgili olarak; kitap, film, makale, sohbet, video vs. ile meşgul olursanız o hedeflediğiniz şey sürekli etrafınızda olur ve hedefe ulaşmak için bir sinerji oluşturmuş olursunuz böylece hedefe ulaşmak kolaylaşır.
Yapamıyorsan Sorgula, Gerekirse Değiştir
Hedeflerini gerçekleştirme konusunda zorlanıyorsan, neden zorlandığını sorgulamalısın. “Nerede hata yapıyorum? Hedeflerim gerçekçi mi? Ulaşılabilir mi? Hedeflerim benim için yeterince gerekli mi? Hedeflerim için küçük parçalara ayrılmış hedeflerim var mı? Bu bana uygun mu?” sorularını sor. Gerekli noktaları revize et ya da komple değiştir. Zorlama, zamanla hayalini gerçekleştirmek için daha iyi ve yapabileceğin bir yol bulursun. Değişim hayatın her alanında vardır. Fikirler değişir, insanlar değişir, dünya zamanla değişir. “Değişmeyen tek şey değişimin kendisidir” Bu seni kendine kötü, yenilmiş ve başarısız hissettirmesin. Dünyada her an her şey değişiyorken senin hedeflerini değiştirmen hele ki bu yeni hedef senin için daha iyi olacaksa, çok olağan bir durum değil midir?
“Ya hayallerinizi değiştirmeli ya da yeteneklerinizi arttırmalısınız.''' (Jim Rohn)
