Enstantane, Fransızcada an, anlık anlamına gelir. Fotoğraf, hayatın içinde bulunan ilginç ve güzel anları belgeler. Fotoğrafçı ise etrafında gerçekleşen bu anları kendi bakış açısını katarak ölümsüzleştirir. Fotoğrafı çekerken yapacağı ayarlamalar ile bir olayı veya estetik görüntüyü kendi sanatı haline getirir. Fotoğrafta ise enstantane bir süreyi ifade eder. Bu süre içerisinde fotoğraf makinesinin sensörüne düşecek olan ışık miktarı kontrol edilir. Süre arttıkça sensöre giren ışık miktarı artar. Tam tersi durumda da sensöre giren ışık azalır.
Enstantane hızı sensöre düşen ışığı kesen perdenin açılıp kapanma süresini ifade eder. Fotoğrafçının elde etmek istediği etkiye göre diğer fotoğraf ögelerini de kullanarak bu hızı ayarlaması gerekir. Enstantane hızının fotoğrafın diyafram, iso, objektif uzunluğu gibi diğer ögeleriyle uyumlu şekilde kullanılması gerekir. Bunun nedeni doğru pozlama değerlerini yakalayabilmektir. Bir fotoğrafın ona bakanlar tarafından iyi algılanabilmesi ve doğru bir fotoğraf olarak kabul görebilmesi için yansıttığı an kadar görsel olarak da ilgi çekiciliği önemlidir. Bunun için bir fotoğrafın, çekildiği yer ve o yerin koşullarının ve fotoğrafta yaratılmak istenen etkinin, konuya uygun olarak tespit edilip doğru ayarlarda çekilmesi gerekir.
Enstantane ve Fotoğrafa Etkisi
Fotoğraf makinesinin deklanşörüne basıldığı zaman makine içerisindeki perdenin açılıp kapanma süresini belirlemek için enstantane hızı kullanılır. Bu süre, bazen fotoğraf üzerinde farklı etkiler elde edebilmek için bazen de fotoğrafı çekildiği koşullar içinde daha doğru bir şekilde çekebilmek için ayarlanır. Fotoğraf demek ışık demektir. Fotoğrafçılar ışığı kontrol ederek fotoğraflarını çekerler. Işığın kontrolü ise enstantane gibi ögelerle sağlanır. Bu ögeye yardımcı olan bir de diyafram vardır.
Enstantane insanın göz kapağına benzetilebilir. Göz kapağı kapatıldığında nasıl ışığı engelliyor ve görüntüyü kesiyorsa fotoğraf makinesinin sensörü önünde bulunan perde de bu görevi görür. Düşük ışıklı bir ortamda çekilecek fotoğraf için enstantane hızı düşürülerek perdenin daha fazla süre açık kalması sağlanmalıdır. Böylece sensöre düşen ışık miktarı arttırılarak fotoğrafın daha aydınlık çıkması sağlanır. Bu durum akılda kalıcılık açısından bir insanın loş veya karanlık ortamda görebilmek için gözlerini daha çok açmasına benzetilebilir. İstenmediği kadar ışık alan aydınlık ortamlarda fotoğraf çekileceği zaman, enstantane hızı düşürülerek perdenin daha hızlı bir şekilde açılıp kapanması sağlanmalıdır. Bu sayede ortamda bulunan fazla ışığın sensöre düşmesi önlenir ve doğru pozlama kontrol edilir. Bu durum da gözüne fazla ışık gelen bir insanın etrafına gözlerini kısarak bakmasına benzetilebilir.
Aslında ışığın kontrolü için öncelikle diyafram ayarının yapılması daha doğrudur. Diyafram ayarının ışığın kontrolünü gerektiren fotoğraflarda tek başına yeterli gelmemesi halinde devreye enstantane girer. Perdenin açılıp kapanma hızı sayesinde ışık miktarı değiştirilerek diyaframın eksik kaldığı yere çözüm getirilir. Diyaframın öncelikli olarak ayarlanması ile fotoğrafa farklı etkiler katılarak kompozisyon güçlendirilebilir. Doğru ve etkili bir fotoğraf yakalamak için fotoğrafta kompozisyon tekniği her zaman önemlidir.
Enstantane kullanımının fotoğrafa bir diğer etkisi de fotoğrafı çekilen konunun hareketini kontrol etmektir. Hızlı hareket eden ögelerin fotoğrafını net bir şekilde çekebilmek için enstantane hızı arttırılmalıdır. Böylece çekilen öge anlık olarak yakalanarak dondurulur ve fotoğrafta hareket izi oluşması önlenir. Eğer fotoğrafta estetik oluşturma yöntemi olarak iz elde edilmek isteniyorsa enstantane hızı düşürülerek öge hareketinin sensör üzerinde işlenmesi sağlanır. Böyle bir çekimin sonucunda fotoğraf üzerinde hareket yansıtılabilir. Bunun için kullanılan en önemli yöntem uzun pozlama olarak söylenebilir. Hem yetersiz ışığın sorun olmaktan çıkarılması hem de farklı etkiler yaratmak için etkili bir yöntemdir.
Enstantane Değerlerlerinin Fotoğraflarda Kullanımı
Fotoğraf makinelerinde enstantane hızlarını belirlemek için kullanılan değerler saniyelerle ifade edilmektedir. Hatta bu değerler saniyenin bile altında değerler alarak sıralanır. Standart olarak 30 saniye ile başlayarak 1/8000 yani saniyenin sekiz binde biri kadar küçülebilir. 1 saniyenin altındaki değerler ½, ¼, 1/8, 1/15, 1/30, 1/60, 1/125 gibi değerlerle ifade edilerek oranlanır. 1 saniye üzerindeki değerler ise 2, 4, 8, 15, 30 şeklinde ifade edilir. Bu değerlerdeki her atlayış diyafram ve ISO değerlerindeki atlayış oranlarıyla aynıdır. Bir kademe yukarı çıkıldığında bu iki kat ışığın pozlanması demektir. Tersi durumda ise bir kademe aşağı inildiğinde ışığın iki kat az pozlanması anlamına gelir.
Hareket halinde olan bir ögenin fotoğrafta net bir şekilde çıkması isteniyorsa, fotoğraf makinesi üzerinde ögenin hareketinin hızına uygun olacak şekilde enstantane değeri seçilmelidir. Bu değerler genellikle 1/250, 1/500, 1/800 gibi seçilmektedir. Eğer fotoğraflanan öge daha hızlı ise bu değer arttırılabilir. Spor müsabakaları, uçan kuşların fotoğraflanması, koşucular, bisiklet kullanan insanlar ve benzeri konular çekilirken sıklıkla tercih edilir.
Fotoğraflarda uzun pozlama ile daha fazla ışığın sensör üzerine düşürülebilmesi ve hareketli olan ögelerin fotoğrafa hareketleriyle birlikte yansıtılabilmesi için daha uzun süreli enstantane değerleri ayarlanmalıdır. Bunun için uygun olan 2, 4, 8, 15, 30 gibi değerler seçilebilir. Böylece makine içindeki perde daha uzun süreli açık bırakılarak ışığın sensöre daha fazla teması sağlanır. Gün batımı ve doğumu, alacakaranlık ve gece fotoğrafları, yıldız pozlama fotoğraflar için kullanılması uygundur. 30 saniye değerinin seçilmesi Bulb modu olarak ifade edilir. Bu modda sınırsızlık söz konusudur. Süreyi fotoğrafçı kendisi belirler. Deklanşöre basıldığında perde açılır, ne zaman bırakılırsa perde o zaman kapanır.
Enstantane Hakkında Faydalı Bilgiler
Hareketli ögelerin fotoğrafları çekilirken fotoğraf makinesi otomatik modda kullanılmamalıdır. Fotoğraf makineleri ögenin hızını tahmin edemeyeceği için doğru enstantane değerini ayarlayamaz. Bu nedenle fotoğrafçının tahminde bulunması ve ayarlama yapması gerekir. Yalnızca süreyi belirlemek fotoğraflar için yeterli olmaz. Fotoğrafın pozlanması için diğer önemli bir etken olan diyafram da doğru şekilde ayarlanmalıdır. Böylece fotoğrafta ışık patlamaları ya da karaltılar önlenerek estetik fotoğraflar çekilebilir. Uzun pozlama yapılırken enstantane değeri uygun olarak belirlenmelidir. Ancak fotoğrafın çekiminde mutlaka tripod kullanılmalıdır. Uzun pozlama süresinde fotoğrafta titreme etkisi olmaması için bu önemlidir. Aksi halde fotoğraf istenilen netlikte çekilemez.
Doğru enstantane değerlerinin kullanımı öğrenildikçe göze hoş gelen oldukça başarılı fotoğraflar çekilebilir. Fakat fotoğrafın meydana gelmesinde tüm aşamaların bir bütün olarak değerli olduğu unutulmamalıdır. Bu aşamaların öncelikli olarak öğrenilmesi gerekir, çünkü kullanılan ögeler birbirini etkilemektedir. Temel olarak kullanılan her bir değerin ne işe yaradığı, hangi fotoğraf makinelerinin tercih edilmesi gerektiği gibi konular, Enstitü tarafından verilen online eğitimler içerisindeki temel fotoğrafçılık kursunda anlatılmaktadır. Bu kursa katılarak fotoğrafçılık ile ilgili temel bilgileri edinebilirsiniz.
İlgili eğitim: Fotoğrafçılık Eğitimi
Fotoğrafçılık sadece deklanşöre basılarak fotoğraf çekme işi değildir. Işığı kontrol etme, doğru bakış açısını yakalama ve bunu sanatsal bir yaklaşımla gerçekleştirebilme işidir. Bu beceriye sahip olmak için temel bilgileri öğrenilen fotoğrafçılığı ileri seviyeye taşımak gerekir. Böylece ne işe yaradığı öğrenilen ögeler, doğru pozlama ile doğru kompozisyonları oluşturmak için kullanılabilir. Fotoğrafçının fotoğrafı üzerindeki etkisi bu sayede arttırılabilir. Bunun için de yine Enstitü tarafından online eğitim olarak verilen ileri seviye fotoğrafçılık eğitimine katılabilirsiniz. Bu kurs sayesinde fotoğrafçılığınızı ilerletmek için gerekli olan tüm bilgileri edinebilirsiniz.
İlgili eğitim: Fotoğrafçılık Eğitimi (İleri Seviye)
