Diyafram, fotoğrafı çekilen objeden yansıyan ışığın sensörün üzerine ne yoğunlukta düşeceğini kontrol etmeye yarayan, değişken açıklık boyutlarına sahip sistemdir. Bu açıklık değerleri ayarlanarak fotoğrafta aydınlık ya da karanlık olarak pozlama yapılması sağlanır. Diyafram değeri ne kadar büyük olursa açıklık o kadar küçük olmaktadır. Buna göre, diyafram değeri ile diyafram açıklığı arasında ters orantı olduğu söylenebilir.
Fotoğrafta diyaframın iki temel işlevi vardır. Fotoğrafın aldığı ışığın yoğunluğunu belirlemek ve net alan derinliğini kontrol etmek. Bu iki görevi yerine getirebilmek için enstantane ve iso değerleri yardımcı olarak kullanılır. Ortamdaki ışık yoğunluğu fazlaysa, açıklık düşürülerek enstantane hızı arttırılır. Eğer ortamdaki ışık yoğunluğu düşükse, daha aydınlık fotoğraflar için açıklık arttırılır ve enstantane hızı düşürülür.
ISO değerleri ise fotoğrafta noise oluşturarak netliğe zarar vermeyecek şekilde belirlenir. Böylece sensöre ulaşan ışık miktarı istenilen pozlama değerine uygun olacak şekilde ayarlanmış olur. Diyafram, enstantane ve iso fotoğrafa ve pozlamaya doğrudan etki eden faktörlerdir. Diyaframın etkili kullanımı ile elde edilecek alan derinliği, fotoğrafa estetik bir görüntü kazandırılmasına yardımcı olur.
Odaklama yapılan alanın, ışık oranına göre daha fazla belirginleştirilmesi ile kompozisyon güçlendirilebilir. Netliğin odak üzerinde ayarlanması ve geri kalan alanların bulanıklaştırılması pek çok fotoğrafçının anlamı güçlendirmek için kullandıkları bir yöntemdir. Net alan derinliğini elde etmek için diyafram değeri temel etken olmakla beraber enstantane kullanımı da önemlidir.
Fotoğraf Makinesinde Diyafram Nedir?
Fotoğraf makinelerinde diyafram f değeri ile ifade edilir. Bu değer kullanılan açıklık oranını tespit etmeye yarar. Her bir değer artışına ya da azalışına durak adı verilir. Her durak arası üç eşit parçaya bölünmüştür. Bunlara ise ara durak adı verilmektedir. Değerler; f/1, f/1.4, f/2, f/2.8 şeklinde artar. Ara duraklar ise; f/1.6, f/1.8, f/2.2 gibi değerlerle ifade edilir. Yani duraklar 1 ve 1.4 ün katları şeklinde oluşmuştur.
Yüksek bir değer daha küçük bir açıklığa denk gelmektedir. Düşük değerler ise daha büyük açıklığı ifade eder. Yani diyaframın değeri, açıklığı ile ters orantılıdır. Fotoğraf makinelerinde ayar yapılırken, fotoğrafçılığa yeni başlayan kişiler tarafından en çok karıştırılan noktalardan biri bu ters orantı ilişkisidir.
Fotoğraf makinelerinde diyafram ayarı yapılırken makine üzerinde bulunan f modu seçilerek değişikliğin yapılması gerekir. Pozlamanın enstantane ve iso gibi diğer değerlerinin ayarlanması da önemlidir. Diğer değerler ile uyumlu bir şekilde açıklık değeri belirlenmelidir. Hafif bir alan derinliği etkisi yaratılmak isteniyorsa ve f/2.8 gibi bir değer seçilmişse, açıklık çok geniş olacağından sensöre girecek ışık miktarı fazla olacaktır. Bu durum, fotoğrafta ışık patlamalarına neden olabilir.
Böyle bir fotoğrafta ışık patlamasını önlemek için enstantane hızı arttırılarak perdenin hızlıca açılıp kapanması sağlanır ve sensöre düşecek ışık miktarı azaltılmış olur. Bütün uzun pozlama ayarları ışık miktarına göre yapılır. Eğer alan derinliği oluşturmak ilk hedef ise diyafram değerinin doğru seçilmesi ve enstantane hızı ile iso değerinin buna göre ayarlanması gerekir. ISO değerinin kullanımı, düşük ışıkta enstantane ve f değerlerini fazla değiştirmeden çekim yapmaya yardımcı olur. Ancak yüksek iso kullanımı fotoğrafta gürültü oluşturduğundan olabildiğince düşük seviyelerde kullanılmalıdır.
Objektiflerde Diyafram Değerleri
Fotoğraf kalitesi için, kullanılan fotoğraf makineleri kadar objektiflerin de önemi vardır. Kaliteli objektifler çeşitli özellikler sunarak değişik koşullarda daha iyi fotoğraflar çekilebilmesine olanak sağlar. Objektif özellikleri içerisinde en önemlilerinden biri objektifin sağladığı diyafram değer aralığıdır. Bu değer aralığı mümkün olan en geniş ve en dar aralık değerlerini belirtir.
Değişken odaklı bazı objektiflerde mercek çevresinde görülen f/3.5 – f/5.6 gibi değerler diyafram aralığını belirtir. Böyle bir lenste en büyük açıklığın f/3.5, en küçük açıklığın f/5.6 değerinde olduğu anlaşılır. Bu değerlerin kullanılabileceği belirli uzaklık değerleri mevcuttur. Alt seviye lenslerde 18mm de kullanılabilen değer 55mm de kullanılamayabilir. 18mm odak uzunluğu seçiliyken en büyük açıklık değeri f/3.5, 55mm odak uzunluğu seçiliyken ise en büyük açıklık değeri f/5.6 olarak ayarlanabilir.
Fakat, farklı odak uzunluklarında aynı f değerinin kullanılabildiği objektifler de bulunmaktadır. Bu tip objektifler sabit lens olarak adlandırılmaktadır. Bu objektifler fiyat olarak daha pahalı olmasının yanında fotoğrafçıya fotoğraf çekimi konusunda büyük özgürlükler sağlamaktadır.
Fotoğrafçılıkta Diyafram Kullanımı ile İlgili İpuçları
Fotoğrafta alan derinliğinin etkisi arttırılarak sığ alan derinliği etkisi elde edilmek isteniyorsa daha küçük diyafram değerleri kullanılmalıdır. Yani açıklık daha fazla olmalıdır.
Fotoğrafta net alan derinliği arttırılmak isteniyorsa daha büyük değerler kullanılarak diyafram açıklığı düşürülmelidir. Böylece fotoğraftaki net alanların oranı arttırılabilir. Büyük f değerleri kullanılırken ışık saçılması problemi yaşamamak için pozlama değerini bozmayacak şekilde enstantane hızı arttırılabilir.
Fotoğrafı çekilen objeyi ya da kişiyi arka plandan ayırarak daha derinlikli bir görüntü elde etmek için, küçük f değerleri kullanarak diyafram açıklığını arttırmak işe yarayabilir. Tam tersi şekilde, çekilen alanın geniş bölümünün net olması istendiğinde ise büyük f değerleri kullanılabilir.
Çekim yapılan ortamda ışık miktarı düşükse f değeri düşürülmeli, ışık miktarı fazlaysa f değeri yükseltilmelidir. Seçilen değere uygun pozlama için enstantane ve ISO değerleri belirlenmelidir.
Hareketli objeler çekilirken enstantane hızı yüksek olması gerekeceğinden en küçük f değerleri kullanılmalıdır. Böylece gerekli ışık miktarının sensöre ulaşması sağlanabilir. Tersi durumlarda, hareketsiz objeleri çekerken düşük enstantane hızı kullanılacağından f değerinin ona uygun olarak en büyük olacak şekilde seçilmesi gerekir.
Fotoğraf Türlerinde İdeal Diyafram Kullanımları
Portre fotoğraflarda arka plan bulanık olarak tercih edildiğinden f değeri küçük olmalıdır. Böylece açıklık arttırılarak alan derinliğinin etkisi arttırılır ve kişi fondan ayrılmış olur.
Küçük objelerin makro fotoğrafları çekilirken, fotoğraftaki net alanın geniş olması ve çekilen objenin her bölgesinin net görünebilmesi için büyük f değeri yani küçük diyafram açıklığı kullanılmalıdır.
Manzara fotoğraflarında çoğunlukla görünen tüm alanın net olması hedeflenir. Bu amaca uygun olarak f değerinin büyük olarak seçilmesi gerekmektedir.
Gece fotoğraflarında ise ışık çoğunlukla yetersiz olduğu için sensöre düşen ışık miktarının arttırılması gerekir. Bunu sağlamak için f değeri küçük seçilmelidir.
Fotoğrafçılık Eğitimi ile Diyafram Bilgilerinizi Geliştirin
Fotoğrafçılığın en önemli ögesi olan diyaframın doğru kullanımı ile fotoğrafçılar çekmek istedikleri fotoğrafları daha kolay çekebilmektedir. Fotoğrafta yaratılmak istenilen etkiye göre gerekli değerlerin ayarlanabilmesi önemlidir. Bir fotoğrafçı, fotoğraf çekerken yapacağı işlemler hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Böylece kendi bakış açısını yansıtan ürünleri ortaya koyabilir.
Bu bilgilere sahip olabilmenin yolu da iyi bir eğitim almaktan geçer. Belirli bilgi birikimine sahip olan kişiler bile farklı eğitimler aracılığıyla fotoğrafçılık alanında daha da ileriye gitme şansı yakalayabilirler. Enstitü tarafından verilen fotoğrafçılık eğitimi sayesinde siz de kendi bilgilerinizin kapsamını genişleterek fotoğrafçılık alanında kişisel gelişim sağlayabilirsiniz. Bu gelişim ile beraber fotoğrafçılık kariyer basamakları tırmanılabilir ya da hobi olarak çektiğiniz fotoğraflarınızda çok daha iyi sonuçlar elde edebilirsiniz. Eğitimin canlı derslerine katılarak merak ettiğiniz soruları alanında uzman eğitmenlere sorabilirsiniz. Eğitim sonunda yapılan başarı sınavından yeterli puanı aldığınız takdirde sertifika sahibi olabilirsiniz.
 2. [Diyafram Nedir ve Nasıl Ayarlanmalıdır?](https://www.fotografium.com/blog/diyafram-nedir-ve-nasil-ayarlanir/) 3. [Fotoğraf Makinesinde Diyafram Nasıl Ayarlanır?](https://www.sony.com.tr/electronics/support/articles/00008657) 4. [Enstantane, ISO ve Diyafram İlişkisi](https://www.fotografium.com/blog/enstantane-iso-ve-diyafram-iliskisi/)](https://www.datocms-assets.com/64859/1732510891-hangi-diyafram-rakami-daha-aciktir-table.jpeg)
