Esneklik standart çalışma koşulları altında değişimlerin veya belirsizliklerin aşılması durumunu ifade eden bir kavramdır. Bir diğer ifade ile esneklik durum değişikliği ya da ortamdan kaynaklanan dengesizlik ve belirsizlikle ile mücadele edebilme yeteneğini ifade eder. Bir işletme veya üretim sisteminin esnek olabilmesi maliyetlerin azaltılması ve kaynakların daha verimli bir şekilde kullanılmasına neden olur. Aynı zamanda müşterilerinin isteklerine daha duyarlı olma avantajı sunduğu için diğer işletme ya da sistemlere göre rekabet açısından üstünlük sağlamaktadır.
Bir işletme ya da üretim sistemi için çevre kavramı iç ve dış çevre olmak üzere ikiye ayrılır. İç çevre; işlem tekrarları, kuyrukta beklemeler, donanım bozukları vb. olarak sayılabilir. Dış çevre; talep değişimi, belirsiz ürün fiyatları, rakip firmanın sergilediği davranışlar vb. olarak sayılabilir. Esneklik ise iç ve dış çevre içerisinde belirtilen tüm bu sorunlara karşı işletme veya üretim sistemlerini ayakta tutabilmektir. Esneklik kavramı herhangi bir üretim sisteminin amaçlarından biri olmalıdır. Aynı zamanda toplam üretim performansının da önemli bir ölçüsü olarak kabul edilmelidir.
Esnek üretim sistemleri ya da bir diğer ifadeyle Flexible Manufactiring System, değişen olaylara karşı kolay uyum sağlama durumunu ifade etmektedir. Esnek üretim sistemleri önceden var olan üretim sistemlerinin sorunlarına çözüm oluşturma amacı ile oluşturulmuştur. Esnek üretim sistemleri envanter hacmi ve maliyetlerde azalmayı da sağlamaktadır. Bunun yanında mevcut var olan üretim sistemleri ile kıyaslandığında esnek üretim sistemleri ürün dönüşüm hızı, kalite gelişme ve kalite artışı sağlamak için oluşturulmuş bir sistemdir.
Esneklik ve esnek üretim sistemleri ile ilgili yazıya giriş yaptıktan sonra üretim yönetimi alanının bu konusunu derinlemesine incelemeye ne dersiniz? Ben başlıyorum, beni takip edin!
Esnek Üretim Nedir?
Esnek üretim üretilecek olan ürünü kaliteli, hızlı ve düşük maliyetli ortaya çıkarma işlemine denir. Esnek üretim özellikle 21. yüzyılın başlarında kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde başta otomotiv ve mekanik sektörleri olmak üzere çoğu sektör tarafından tercih edilmektedir. Esnek üretim ilk ortaya çıktığında çağın ihtiyaçlarına cevap verme özelliği ile çıkmıştır. Farklı ürünlerin üretilmesinde ve üretimi yapacak olan tezgâhlarda çok fazla değişime gerek duymadan üretimin yapılmasını kapsamaktadır. Aslında esnek üretim yaşanan teknolojik gelişmelerin üretim sistemlerine yansımasıdır.
Esnek üretim anlayışı müşteri isteklerine hızlı cevap vermeyi sağladığından dolayı rekabet piyasası için oldukça önemli görülmektedir. Esnek üretim başta pazar koşulları ve çevreden gelen isteklere hızlı cevap verme yeteneğine sahip olması ile ön plana çıkmaktadır. Aynı zamanda esnek üretim sistemleri önceden tanımlanmış olan isteklere yanıt verebilme özelliği de gösterebilmektedir. Esnek üretim sistemleri bir üründen diğerine geçişte zaman kaybı yaşamadan diğer ürünü üretebilme yeteneği sergileyen sistemlerdir. Bu tanımdan yola çıkarak müşterilerden gelen taleplerdeki ani değişikliklere yanıt vermek için sistemin programlanması vb. işlemlerin yapılmasına gerek yoktur. Bu da kullanıcıya büyük avantajlar sağlamaktadır.
Esnek üretim pazardan gelen esnek taleplere esneklik ile yanıt verebilme amacı ile geliştirilmiş bir sistemdir. Bir işletme veya üretim sisteminin müşterilerine belirli ürünleri çok çeşitte uygun maliyetle üretebilmesini sağlayan sistemdir. Esnek üretim sistemleri konusunda detaylı bilgi almak için esnek üretim sistemlerinin özellikleri başlığını okuyarak devam edelim.
Esnek Üretim Sisteminin Özellikleri Nelerdir?
Esnek üretim sisteminin özellikleri arasında ilk sırada bu sistemin sadece ürün çeşidinin çok fazla olduğu işletmelerde kullanılır olması yer alır.
Aynı gruptan olan ancak farklılık gösteren parçaları üretme amacı taşıması esnek üretim sistemlerinin özellikleri arasında yer alır.
Farklı parçaların üretilmesi, tezgahlar üzerinde otomatik olarak yapılan değişikliklerle mümkün kılınması ensek üretim sistemlerinin özellikleri arasında yer almasını sağlar.
Üretim anında işçilerin müdahale etme payı en az seviyeye indirilmiş olması ve belirli bir süre işçi müdahalesine gerek kalmadan çalışma faaliyeti göstermesi esnek üretim sistemlerinin özellikleri arasında yer alır.
Birden fazla farklı parçada kullanılabilecek esnek tezgahlara sahip olması esnek üretim sistemlerinin özellikleri olarak bilinir.
Üretim esnasındaki işlemlerin otomasyona dayalı olması esnek üretim sistemlerinin özellikleri arasında yer alır.
Bu sistemin özellikleri arasında diğer sistemlere göre teknolojik olarak daha karmaşık yapıya sahip olması yer alır. Bu özelliğinden dolayı yatırım olarak maliyetli ve kalifiye eleman ihtiyacı bulunmaktadır.
Metal işleme ve şekillendirme, otomotiv, mekanik, elektronik, montaj ve kaynak, ilaç, tekstil ve kumaş, havacılık, makine ve robotik alanları başta olmak üzere birçok sektörde kullanılabilmesi en büyük özelliklerinden birisidir.
Çalışanların verimliliğinde artış sağlaması bu sistemin bir diğer özelliğidir. İş istasyonlarında ve makine tasarımında ergonomik ilkeler doğrultusunda hareket edildiği için çalışanların daha sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlayan bir sistemdir. Bu da çalışanların verimliliğinde artışa neden olmaktadır.
Esnek Üretim Sistemlerinin Faydaları Nelerdir?
Esnek üretim sistemlerinin faydaları arasında ilk sırada iş envanterlerini azaltması yer alır.
Makine kullanımının artması da esnek üretim sistemlerinin faydaları arasında yer alır. Esnek üretim sistemleri etkili kullanıldığında yüzde seksen kullanım oranına ulaşmıştır. Makine kullanım oranının artması, parçaların önceden paletler ile yerleştirilmesi işleminin hazırlık süresini kısaltmıştır. Bu da sistemin sağladığı büyük bir avantajdır.
Üretim zamanını kısaltması esnek üretim sistemlerinin faydaları arasında yer almasını sağlar. Esnek üretim sistemleri kullanılmadan önce, üretilen ürünler birden fazla üretim merkezinden geçmek zorunda kalırdı. Ürünlerin birden fazla istasyon arasında dolaşması sırasından akan zaman, üretim süresini uzatmaktaydı. Bu sistemin kullanılmaya başlanmasıyla birlikte üretim için kullanılan zamanın kısaldığı görülmüştür.
Kalite artışı sağlaması esnek üretim sistemlerinin faydaları arasında yer almasını sağlar. Bu sistem ile üretilen ürünler çok fazla kontrolden geçtiği ve hassas makineler ile üretiminin yapıldığı için üretilen ürünlerin kalite oranı ciddi oranda yüksek olur.
Çok fazla ürünü çok az maliyetle üretmeyi sağlamak esnek üretim sistemlerinin faydaları arasında yer alır. Bu sistemler aracılığıyla daha çok ürünü daha çok verimle düşük maliyetle üretmek mümkündür.
Yer kullanımında tasarruf sağlaması esnek üretim sistemlerinin faydaları arasına girmesini sağlar. Bu sistemin kullanılmaya başlanması ile %45 ile %85 arasında değişen oranda yer tasarrufu sağlanmaktadır. Belirtilen oranlar aralığındaki yer tasarrufu da ana kapital oranının %5 ile %10 düşmesini sağlamaktadır.
Rekabet avantajını arttırması esnek üretim sistemlerinin faydaları arasına girmesini sağlar. Üretilen parçaların yüksek hızla üretilmesi ve yüksek sayılarda üretilmesi teslim süresini en az %50 oranında düşürür. Bu durum rekabet avantajını arttıran önemli bir faydadır.
Üretim güvenirliğini arttırması esnek üretim sistemlerinin faydaları arasına girmesini sağlar. Yapılan işlemlerin bilgisayarla kontrol edilmesi, kendi kendini kontrol edebilen sistemlerin kullanılması ve geri bildirim yapma özellikleri üretim güvenirliğini arttırmaktadır.
Esneklik özelliğinin çok fazla artması da sistemin sağladığı diğer bir fayda olarak kabul edilir.
Müşteri isteklerini karşılama konusunda üstün performans sağlatması da sağladığı bir diğer fayda olarak bilinir. Kullanılan bu sistem sayesinde müşteriler çok fazla seçenek ile karşı karşıya gelecektir. Müşteri kendi kararı ile istediği ürünü elde etme olanağına kavuşacaktır.
