Bugün size eğitmenliğe ilk başladığımda, kendi eğitmenlerimden öğrenip sunumlarıma eklediğim sendromlardan bahsedeceğim. Ama bunlar öyle çok herkesin bildiği sendromlar değil. Ancak buna ya meraklıysanız daha önce öğrenmişsinizdir ya da kişisel gelişimizine önem verdiğiniz için bir gün bir içerikte karşınıza çıkmıştır.
Ben ilk duyduğumda vaay demiştim ve bana bunları bilmek çok havalı gelmişti. Çünkü çok büyük bir ihtimal etrafınızda hala bunlardan haberi olmayan insanlar var.
Aptal Puma Sendromu
Bu sendromun adı tahmin edeceğiniz üzere vahşi kedigillerden olan Puma’dan geliyor. Çünkü Pumalar o bilinen av veya ölüm koşusunu her zaman avının cüssesine göre ayarlar. Yani bir ceylan avlarken harcadığı enerjiyi bir tavşanı kovalarken harcamaz. Duygusal filan olduklarından değil. Tamamen içgüdüleriyle hareket ederler. Yani koşarken harcadığı enerjiyi karşılayacak karşısında potansiyel enerji veren bir av yoksa koşmaktan vazgeçer.
İşte pumaların bu hareketlerinden yola çıkarak bunun tersini yapan insanların ruh halini belirtmek için kullanılan bir ifadedir. Yani harcanan emek, ulaşılan sonuç ilişkisi. Boş işlere fazla efor harcıyor ve sonunda hep aynı noktaya geliyorsanız aptal puma sendromuna yakalanmışsınız demektir.
Yengeç Sepeti Sendromu
Bunun klişe bir hikayesi var hemen onunla başlamak istiyorum.
Sahilde yürüyen bir adam avlanan bir balıkçı görüyor. Yanına yaklaştığında kapağı açık olan sepetin içerisinde kaçmayan bir sürü yengeç olduğunu fark ediyor ve şaşırıyor. Neden kaçmadıklarını merak edip balıkçıya sorduğunda "Evet tek bir yengeç olsaydı kesinlikle kaçardı. Ancak pek çok yengeç varsa, biri kaçmaya çalıştığında diğerleri onu yakalar ve oda kaçamayacağından emin olur, geri kalanlarda aynı kaderi yaşar."
Evet sepette birden fazla yengeç olduğunda kaçış imkansız olur. Çünkü birbirlerini yukarı itmek yerine aşağı çekerler. Sonunda kimse kazanamaz.
Bazı insanlar, bencilce veya egosuyla hırslarını ön plana alarak başarmanın yolunun başkalarını geride tutmak ya da engellemek olduğunu düşünürler. Bazıları psikolojik şiddet derecesindeki davranışlara da yengeç sepeti diyor.
Şöyle bir kendimize ve etrafımıza baktığımızda çok tanıdık bir hikaye dimi?
Bore- Out Sendromu
Zaman öldürmek, boş boş oturmak, yapılacak bir iş bulamamak. Bu ifadeleri yakın zamanda sık kullanıyorsanız, hayırlı olsun yeni bir sendromunuz var demektir.
Bu sendrom bir ruhsal bunalım halidir. 2007 yılında Peter Werder ve Phillippe Rothlin tarafından “Diagnose Bore Out” adlı kitapta bahsedilmiştir.
İş hayatında kişinin iş yerinde yapacak iş bulamamasından ve kendisine verilen görevleri basit ve yetersiz bulmasından kaynaklanan bir sendromdur. Çalışan yapacak iş bulamadığında boşa geçen zamanında oyalanmak için zihinsel ve fiziksel olarak sağlığına zararlı davranışları hızla hayata geçirebilir. Sık sigara molaları, abur cubur tüketimi, sosyal medya da fazla zaman geçirme, stres, depresyon gibi gibi.
Tükenmiş sendromu ile de sıklıkla karıştırılıyor.
İmposter Sendromu Nedir?
Among us oynayanlara tanıdık gelen bir terim. İmposter :)
Psikologlar Suzanne Imes ve Pauline Rose Clance 1970’lerde bu sendromu ortaya attıklarında sürekli makalelerinde kadınların daha sık yakalandığını yazdılar. Ama daha sonra anlaşıldı ki erkeklerde bu sendroma yakalanabiliyormuş. Sonrasında bunun için bir sahtekârlık sendromu testi bile oluşturdular.
Bir diğer psikolog Audrey Ervin de buna “Başarılarını içselleştiremeyen ve sahip olamayanların sendromu” dedi.
Evet nedir bu sendrom? İmposter sendromu bir sahte gibi hissetme halidir. Yani sürekli sahtekar olarak algılanacağınızı hissedersiniz. Aslında durum şu, başkalarının sizi algıladığı kadar yetkin olmadığınıza inanmanın içsel bir deneyimini ifade ediyor. Yani oldukları noktaya zekayla ya da başarıyla gelmediğini, aslında yetersiz olduğunu, tamamen şans eseri geldiğini ve birgün gerçeklerle yüzleşeceğini düşünürler. Biraz mükemmeliyetçilik ve sosyal bağlamla da alakası var.
Ördek Sendromu
Bu sendromun adı da suyun üzerinde yüzen ördeklerin davranışlarından esinlenerek ortaya çıkmıştır. Ördeklere dışarıdan bakıldığında çok sakin bir şekilde suda yüzdükleri görünür. Ancak suyun altından baktığınız zaman ördeklerin bacakları hızla çalışmaktadır ve ciddi bir efor sarf etmektedirler. O sakinlik sadece yüzeydeki görüntüdür. İnsanlarda bu durum ideal ben ve gerçek ben arasındaki farklılıklar olarak ifade edilir. Özellikle sosyal medyadaki paylaşımlar için bu ördek sendromu tanımı çok sık kullanılmaktadır. Çünkü hemen hemen herkes kendini çok farklı gösteriyor. Gerek konumunu, gerek sahip olduğu mal varlığını gerekse hayat eşini! Çok kolay ve zahmetsizce bunlara sahip olduğunu ifade eden paylaşımlar görmüyor muyuz? Ya da doğal görünümlü bir fotoğraf paylaşırken sizce tahmini aynı poz kaç kere çekilmiş ve arasından seçilerek paylaşılmıştır? İşte arka planda herhangi bir sorun olmadığını, hayatındaki her şeyin sıkıntısız, istediği gibi olduğunu gösteren kişileri ifade için kullanılan bir ifadedir.
