Koç Kimdir? Güçlü Soru Sorma Becerisi Nasıl Geliştirilir?

Kariyer ve yönetici koçu Sultan Cüneyit ile iş hayatında koçluk sürecini konuştuk. “İş hayatında da bir koça ihtiyaç duyuluyor mu? İş hayatı koçlarının hangi yetkinliklere sahip olmalı?” gibi soruların cevaplarını aldık.

Sultan Cüneyit kimdir?

2006 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri bölümünden mezun oldum. Okul bitirince insan kaynakları deneyimim başladı perakende sektöründe. Savunma, beyaz eşya ve tekstil sektörlerinde insan kaynaklarında çalıştım. 2016’da koçlukla tanıştım. ICF akredite koçluk eğitimi aldım. 2018’e kadar eğitimle kazabildiğim yetkinliklerle devam ettim. 2020’in şubat ayında kurumsaldan tamamen ayrıldım ve firmamızı kurduk. Koçluk yapıyoruz, eğitimler ve danışmanlıklar veriyoruz. 2021’de tamamen performans koçluğuyla ilerlemeye başladım.

Koç kime denir?

Uluslararası koçluk federasyonunun (ICF) tanımıyla başlayalım. Günümüzün belirsiz ve karmaşık ortamlarında özellikle önemli olan kişisel ve mesleki potansiyeli en üst düzeye çıkarmak için ilham veren müşteriyle ortaklık ilişkisidir. Ben tamamen kişilerin potansiyellerine ulaşmaları için düşünce doğuran yaratıcı bir süreçtir. Kişinin kendi hedeflerini ve vizyonunu oluşturması ve buna odaklanmasını sağlayan bir süreçtir diyebilirim. Bir metafor kullanmam gerekirse tulumbaya benzetebilirim. Nasıl tulumbanın içinde su var, onun açığa çıkması için çekmek için güç gerekiyorsa koçlukta öyle, kuyudaki suyu potansiyel olarak görüyorum, o potansiyeli açığa çıkarmak için bir desteğe ihtiyacı var kişilerin. Kendilerini keşfetmek için bir yol arkadaşlığı diyebilirim. 

Yaşam koçu ile kariyer koçu aynı mı? 

Koçluk eğitimini ICF akredite kurumlardan almasını öneriyoruz. Yaşam koçluğu profesyonel koçluğun temelini oluşturuyor. ICF akredite eğitiminde temel koçluk becerilerinin yanı sıra bütünsel yaşam koçluğunu veriyorlar bize. Bu temeldir. Yaşam koçluğu koçluğun temelini oluşturuyor diyebilirim. Sonrasında alanlar geliyor, ilgi alanına göre; kariyer koçluğu, yönetici koçluğu ya da Öğrenci Koçluğu eğitimini alıp temel bilgilerle birleştirip ilerliyorlar. Aynı şey mi? Farklı şey mi? Temel konulara baktığımızda farklı. Zaman yönetimi ev hanımın da çalışanın da konusu olabilir. Yaşam koçluğu bütün koçluğun temelini oluşturuyor. 

İlgili eğitim: Yaşam Koçluğu Eğitimi

İlgili eğitim: Etkili Zaman Yönetimi Eğitimi

Performans koçluğu nedir?

Performans koçluğu daha fazla satış ekipleri için kullanılıyor ama tüm çalışanlar için kullanıyorum. Çalışanların hedefi performansını en üst seviyeye çıkarmak. Bu anlamada da önünde engeller var mı keşfedip, aşma yönünde ilerlemeleri gerekiyor. İş hayatını potansiyelleri ortaya çıkarmak. Hiçbir faydasını görmeseler dahi motivasyonları artıyor, hedefleri netleşiyor, zamanı yönetmeyi öğreniyorlar. Her şeye bakış açıları değişiyor ve yaratıcılıkları artıyor. 

Psikologluk ve koçluğun farkı nedir?

Çok farkı var. Psikologlar da sorular soruyorlar, dinliyorlar, kişiyi ileriye taşıyorlar. Koçluk sadece şimdi ve gelecekle ilgileniyor, geçmişle ilgilenmiyor. Koçluğun psikolojik sınırıyla karşılaştığımızda psikologlara yönlendiriyorlar. Bir terapi değil, kişiyi bir adım ileri taşımak için eylem adımları belirlemek. A noktasından B noktasına nasıl giderim hangi engellerim var. 

İş hayatında koçluk süreci nasıl ilerliyor?

İkiye ayırabilirim. Önce kariyer koçluğu iş hayatına yeni adım atacak kişiler için. Hedefleri, vizyonu, değerleri ne? Değerlerine uygun iş bulabilmek adına hangi aşamaları görmesi gerekiyor. Kariyer koçluğunda ileriye yönelik seçimler yaparken kendini tanıyan ve doğru seçimlere yönelen kişiler için öneriyorum. İş hayatında bu süreç nasıl ilerliyor. Üçe ayırabilirim. Dışardan koçluk almakla başlayabilir. Bireysel olarak yöneticilerin talebi olduğu gibi şirketlerin de yöneticilerine koçluk talebi oluyor. Diğeri iç koçluk sisteminin kurulması. Kurarken zorlanıyorlar ancak iç koçluk firmalara katkı sağlayan önemli sistemlerden bir tanesi. Üçüncü aşamada, yönetici ve liderlerini koçvari yetiştirmek diyebilirim. Bütün koçluk becerilerini kendinde bulunduruyor hatta koçluk yapıyor. 

İnsanlar neden koç olmak istiyor?

Galileo, “İnsana bir şey öğretemezsiniz, onu kendi içinde keşfetmesi için yardım edersiniz.” Demiş. İFC müşteri denilmesini istiyor. Müşteri ile çalışırken hiçbir eğitime benzemiyor dedi. Bun böyle yapmalısın demek yerine ben nasıl yapabilirimi düşünüyorum dedi, ilk defa koçluk yapan bir kişi. İnsanlar koçlukla tanıştıkça ve ne olduğunu bildikçe, yatkın ise de tercih etmeye başladılar. 2013’te meslek olarak tanındı. Kaliteli sınavlarla sertifika aldıkları için de ben bunu yapabilirim demeye başladı. Cirosu da çittikçe artıyor. İnsanlar da faydasını gördükçe, artmaya başladığını düşünüyorum. 

Kadınlar mı yoksa erkekler mi koçluğa daha çok ihtiyaç duyuyor?

Koçluğa ihtiyaç konusunu önce konuşalım. Koçluğa ihtiyaç konusu herkesin kafasında soru işareti. Küçük bir aşamada bile bunu mu seçmeliyim, bunu mu seçmeliyim? Kolay gibi geliyor ama. Karışmış ip gibi düşünün, o karışıklık noktasında bir koçluk aldığında koç o makarayı sarıp eline veriyor. Kafanızı karıştıran her şey için koçluk alınabilir. Psikoloji tarafa gitmiyorsa koçlukla çözüm bulunacak şeyler. Evinin düzeniyle ilgili koçluk alan kişiler var. Kadınlar mı erkekler mi daha fazla ihtiyaç duyuyor? İş hayatında eşittir, kariyer koçluğunda kadınlar daha hızlı olmasını istiyor. 

Etkili soru sorabilme nedir ve nasıl geliştirilebilir?

güçlü soru sorabilmek için çok iyi dinleyebilmek gerekiyor öncelikle. pareto kuralı ile anlatabiliriz. dinleme neden önem kazanıyor. koç olarak o yüzde 20’yi duyabildiğimde kişinin daha rahat farkındalık yaşamasını ve ileriye yönelik eylem adımları atmasını sağlıyoruz. dinlemeyi 3’e ayırıyoruz. i̇lk kısım kelimeleri seçerek dinlemek. i̇kinci seviye kişilerin arka planda da ne düşünüyorlar kısmı var. i̇ş hayatında beklediğimiz seviyedir. üçüncü seviye de koçlukla ilgili kısım. beden dilini, ses tonunu dinleme. söylemediğini duyma aslında.

İkinci ve üçüncü seviye dinlemede güçlü sorular neden önemli? Sen bunları söylerken şu düşündüğünü de duydum diyoruz. Güçlü sorular açık uçlu sorulardır. Düşündürücü sorulardır. Kişiye soru sorduğumuzda 4 saniye bekliyorsa güçlü sorudur. 

Kimler çalışma hayatında koçluk desteği almalı? 

Kendini iyi hissetmeyen herkes koçluk desteği alabilir ki motivasyon kaynaklarını bulsun. İhtiyaç kendini iyi hissetmediğin her an diyebilirim. Önemli olan kendini keşfetmek ve sorgulamak. 

İş hayatında koçluk becerileri geliştirme eğitiminiz var. Bu eğitiminize kimler katılmalı, katıldıklarında neler öğrenecekler?

İş hayatında koçluk becerileri geliştirme eğitimi, ilk başta yöneticiler için başlatmıştık. Sonra düşündük ki çalışan herkesin ihtiyacı var. Dinleme var, güçlü soru sorabilme var, yansıtabilme var. İlerde koçluk eğitimi almak isteyen katılabilir. İş hayatındaki herkes katılsın derim eğitime. İş hayatındaki geribildirimi de ekliyoruz. 

Koç olmak isteyenlere neler önerirsiniz? 

Öncelikle bir koçluk seansı almalarını öneririm. Kendimizde fayda görmemiz gerekiyor ki ilerletip meslek olarak devam ettirelim. Koçluk eğitimlerini seçerken ICF sitesine girip onaylı okul bulduktan sonra koçluk eğitimi almalı. Yargı olmadan dinleyebiliyorsam, koç olayım. Ne kadar çok koçluk yaparsak o kadar hızlı ilerleyebiliriz. 

Koç nedir?

Kişilerin potansiyellerine ulaşmaları için düşünce doğuran yaratıcı bir süreçtir. Kişinin kendi hedeflerini ve vizyonunu oluşturması ve buna odaklanmasını sağlayan bir süreçtir diyebilirim.

Yaşam koçluğu nedir?

Yaşam koçluğu koçluğun temelini oluşturuyor diyebilirim. Sonrasında alanlar geliyor, ilgi alanına göre; kariyer koçluğu, yönetici koçluğu ya da öğrenci koçluğu eğitimini alıp temel bilgilerle birleştirip ilerliyorlar.

Psikologluk ve koçluğun farkı nedir?

Koçluk sadece şimdi ve gelecekle ilgileniyor, geçmişle ilgilenmiyor. Koçluğun psikolojik sınırıyla karşılaştığımızda psikologlara yönlendiriyorlar. Bir terapi değil, kişiyi bir adım ileri taşımak için eylem adımları belirlemek.