İç Mimarlık Mesleğini Tanıyalım

İç mimarlık, iç mekân tasarımı ve mimarlık alanlarını bir araya toplayan kapsayıcı bir disiplindir. İç mimar, sanatın yanında mimari yapısal özelliklerde de yetkinliği olan kişilere denir. Mekânı alan, çizgisellik, biçim, ışık, renkler, doku ve desenler gibi unsurları düşünerek tasarlar.

Bununla birlikte binanın yapısıyla ilgili unsurlarla da ilgilenirler. Var olan bir yapıya yeniden işlev kazandırarak, kullanım amacını tamamen değiştirebilirler. Örneğin; virane yapıları, lüks, modern ve ferah mekânlara çevirirler.

Çoğunlukla eski yapıları dönüştürdükleri düşünülse de, projelere sıklıkla başlangıçta dâhil olurlar.  Mekânları en yaşanılası, güvenli ve işlevsel şekilde biçimlendirmek için yapısal tasarımlar yaparlar. Kullanılacak malzemelerin seçimi, pencere, kapı ve giriş yerlerinin belirlenmesi, havalandırmanın konumu, alanların kullanımı gibi konulardan onlar sorumludur. Proje yönetiminde becerikli ve yüksek bütçelerle iş yaparken planlı ve sorumluluk sahibi olmaları gerekir.

İç Mimarlık Mesleği Nedir?

20. yüzyılın başında New York Uygulamalı ve Güzel Sanatlar Okulu’nun açtığı iç dekorasyon kursu iç mimarlığa uzanan bir kurumsallaşmanın başlangıcı oldu. Bundan öncesinde daha çok ev dekorasyonundan öteye gidemeyen bu alan, kurumlar ve daha büyük yapılarla ilgili bir hale bürünmeye başladı. Endüstri Devrimi’nin bir getirisi olarak teknoloji ve sanayinin gelişimiyle beraber bu alana olan ilgi de arttı.

İlgili yazı: Sanayi Devrimi Nedir?

Bu ilgi yeni eğitim programlarının açılmasına ve bu alanın gelişmesine olanak sağladı. 1919 yılında Weimar şehrinde Bauhaus açıldı. Yaratıcılık ve ifade özgürlüğünü ön planda tutan eğitim sistemini benimsedi. Eğitimler daha çok iç tasarım ve mobilya üzerine yoğunlaşmıştı. II. Dünya Savaşı sonrasında değişen dünya ile beraber iç tasarım kavramı ön plana çıktı.

Zamanla eğitimde ortaya çıkan bazı farklı uygulamalar iç mimarlık ve iç tasarım olarak iki farklı uygulamayı ortaya çıkarmıştır. Bu eğitim farklılıklarını denetlemek ve azaltmak amacıyla CIDA (İç Tasarım Akreditasyon Konseyi) ve ECIA (Avrupa İç Mimarlar Konseyi) gibi akreditasyon kuruluşları kurulmuştur. Amerika Michigan eyaletinde 1970 ‘de kurulan FIDER (İç Tasarım Eğitimi Araştırma Kurumu), 2006 yılında CIDA adını almıştır.

1990 yılı Kasım ayında Hollanda Maastricht kentinde Uluslararası İç Mimarlar ve Tasarımcılar Federasyonu (IFI) toplandı. Küçük bir çalışma grubu oluşturuldu. Oluşturulan bu grup daha sonra 1992 yılında ECIA’yı kurdu. 2000 yılında ‘İç Mimarlık Eğitimi Avrupa Sözleşmesi’ imzalandı. Bu sözleşme ile eğitim ve yeterliliklerle ilgili bir standart oluşturulmaya başlandı. 2012 yılında yapılan mevzuat değişikliğiyle 16 üye Avrupa ülkesi organizasyonunun ulusal tescil kurumları birleştirildi. İç mimarlık eğitiminde birlik bu şekilde sağalmaya ve geliştirilmeye devam etmektedir.

Türkiye’de iç mimarlık eğitimi resmi olarak ilk kez 1929 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi’nde Avusturyalı eğitimci Philip Ginther başkanlığında  "Dâhili Tezyinat Atölyesi" adıyla verilmeye başlanmıştır. 2004 yılında yapılan son değişiklikle mektebin adı Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi olmuştur.

1980’li yıllardan sonra iç mimarlık eğitimi veren kurumların sayısı gitgide artmıştır. Günümüzde devlet ve vakıf üniversitelerinde, Güzel Sanatlar ve Mimarlık başta olmak üzere birçok fakülte bünyesinde iç mimarlık, iç mimarlık ve çevre tasarımı lisans ve lisansüstü bölümleri yer almaktadır. Ülkemizde 52 ve KKTC’de 5 olmak üzere toplamda 57 üniversitede iç mimarlık, iç mimarlık ve çevre tasarımı eğitimi verilmektedir. Toplamda yaklaşık 3000 kişilik bir kontenjan açılmaktadır.

Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi ile uyumlu şekilde YÖK tarafından kabul edilen Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi (TYYÇ) 21 ve 58 temel alan koduyla iç mimarlık için gerekli olan bilgi, beceri ve yetkinlikler belirlenmiştir. Türkiye’de iç mimarlık bölümünden mezun olmak için TTYÇ kapsamındaki yeterliliklere ve yetkinliklere sahip olmak gerekir. Sahip olunması gereken bilgi ve becerileri sıralamak gerekirse şu şekildedir:

• Kuramsal Bilgi

• Olgusal Bilgi

• Bilişsel Beceri

• Uygulamalı Beceri

Söz konusu yetkinlikler olduğunda dört alt başlık önümüze çıkar:

1. Bağımsız çalışabilme ve sorumluluk alabilme yetkinliği

2. Öğrenme yetkinliği

3. İletişim ve sosyal yetkinlik

4. Alana özgü yetkinlik

Çok boyutlu bilgileri yansıtabilecek kavrayışa sahip olan ve bunları uygulayabilecek olan kişilerin bu alana yönelmeleri çok daha doğru olacaktır. Yaratıcı zekâ, üç boyutlu düşünebilme, sanatsal, estetik bakış açısı ve çizim yeteneği olmazsa olmazlardandır.

İç mekânı analitik düşünce ile sıfırdan yapabilmeli veya var olanı yeniden tasarlamak suretiyle dönüştürebilmelidir. Bilgilerini hem teknik hem de fikirsel olarak projesine aktarabilen, insan odaklı ve çevre odaklı olarak üretim yapabilen bireyler için daha uygun olacaktır. İç mimar olabilmek için ayrıca iletişim yeteneği büyük öneme sahiptir. Müşterisinden firmasına, imalatçısından ustasına inşaat, imalat ve tadilat gibi tüm süreçlerde bu beceriye çok ihtiyaç olacaktır.

Müşteriler ile sunum yolu ile fikir ve tasarımlarını paylaşabilmeleri önemlidir. Ayrıca ne istediği, hangi materyalden, hangi ölçülerde nasıl yapılacağı konusunda imalat ve inşaat çalışanları ile görüşürler. İç mimarların çalışabilecekleri alanları sıralamak gerekirse aşağıdaki şekilde olacaktır:

Özel sektörde,

• İç mimarlık büroları

• İnşaat firmaları,

• Mimarlık ofisleri

• Emlak ofisleri

• Mobilya tasarım atölyeleri

• Fabrikalar

• Kendi ofisleri

Ayrıca, devlette iç mimarlık kadrosu olan kurumlarda iç mimar unvanıyla veya iç mimarlık kadrosu yok ise mimar unvanıyla görev alabilirler. Özel ya da devlet, bu seçim sizlerin hayata bakış açısı ve beklentileriniz ile doğru orantılıdır. İş hayatında sizlerin kendinizi ne kadar geliştirdiğiniz büyük önem taşıyor. Kültürel, sanatsal ve iletişim anlamında kendinize katacağınız her şey sizi bir adım ileriye taşıyacaktır.

Mesleki hakları korumak açısından mezun olduktan sonra İç Mimarlar Odası’na kayıt yaptırmaları anlamlı olacaktır. İç Mimarlar Odası, İç Mimarlar Derneği adıyla 1975 yılında faaliyete başlamış, 1976 yılında oda statüsüne geçmiştir. 2011 yılından itibaren Uluslararası İç Mimarlar ve Tasarımcılar Federasyonu (IFI)’ye tam yetkili üye olmuştur. Mesleki disiplinin korunması, üyelerin mesleki haklarının ve onurlarının korunması, mesleki gelişim ile alakalı konularda hizmet vermektedir.

İç Mimarlık Taban Puanları

İç mimarlık bölümünde okumak istiyorsanız YKS’de MF (sayısal) alanında yeterli bir puan alıp, bu konuda eğitim veren 4 yıllık bir lisans programını seçmeniz gerekir. Tercihler sonucunda devlet ya da vakıf üniversitelerinin lisans programına kabul edilirsiniz. Üniversite eğitimini tamamladıktan sonra mesleğe ilk adımınızı atmış olursunuz. Tercih aşamasına gelindiğinde ÖSYM’nin 2020 yılı için yayınlamış olduğu taban puanlara göre sıralama yapmanız gerekmektedir. Taban puan bir önceki sene üniversitelerin iç mimarlık bölümlerine yerleşmiş öğrencilerin aldıkları en düşük puanı ifade etmektedir.

İç Mimarlık Bölümü Devlet Üniversiteleri ve Taban puanları:

• Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi - 434,16158 puan

• İstanbul Teknik Üniversitesi - 410,28307 puan

• Marmara Üniversitesi - 357,28037 puan

• Eskişehir Teknik Üniversitesi - 326,4030 puan

• Akdeniz Üniversitesi - 316,11288 puan

• Kocaeli Üniversitesi – 309,5263 puan

• Karadeniz Teknik Üniversitesi - 302,94026 puan

• Kütahya Dumlupınar Üniversitesi - 279,90273 puan

• Yalova Üniversitesi - 277,99080 puan

• Kütahya Dumlupınar Üniversitesi (İkinci Öğretim) - 271,06151 puan

İç Mimarlık Bölümü Özel Üniversiteler ve Taban puanları:

• Beykent Üniversitesi (Burslu) - 327,44617 puan

• Beykent Üniversitesi (İngilizce) ( Burslu) - 350,37949 puan

• Çankaya Üniversitesi (İngilizce)  (Burslu) - 335,94133 puan

• Çankaya Üniversitesi (İngilizce) (%50 indirimli) - 244,52182 puan

• Çukurova Üniversitesi - 291,49699 puan

• Doğuş Üniversitesi (Burslu) - 320,94134 puan

• Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi (Burslu) - 328,92517 puan

• Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi (%50 indirimli) – 239,24915

• Haliç Üniversitesi (Burslu) - 326,34564 puan

• Haliç Üniversitesi (%50 indirimli) - 245,12676 puan

• İstanbul Arel Üniversitesi (Burslu) - 314,89529

• İstanbul Arel Üniversitesi (%50 İndirimli) - 223,58921 puan

• İstanbul Aydın Üniversitesi (Burslu) - 326,60042 puan

• İstanbul Aydın Üniversitesi (%50 İndirimli) - 242,08266 puan

• İstanbul Bilgi Üniversitesi (İngilizce)  (Burslu) - 406,1127 puan

• İstanbul Bilgi Üniversitesi (İngilizce) (%50 İndirimli) - 273,68060 puan

• İstanbul Esenyurt Üniversitesi (Burslu) - 296,0603 puan

•  İstanbul Esenyurt Üniversitesi (%50 İndirimli) - 228,35872 puan

• İstanbul Gelişim Üniversitesi (Burslu) - 309,57330 puan

• İstanbul Gelişim Üniversitesi (%50 İndirimli) - 236,51330 puan

• İstanbul Rumeli Üniversitesi (Burslu) - 304,78435 puan

• İstanbul Rumeli Üniversitesi  (%50 İndirimli) - 222,69280 puan

• Konya Gıda ve Tarım Üniversitesi (Burslu) – 283,90909 puan

• KTO Karatay Üniversitesi (Burslu) - 331,45606 puan

• KTO Karatay Üniversitesi (%50 İndirimli) - 239,26452 puan

• Maltepe Üniversitesi (Burslu) - 348,17257 puan

• Maltepe Üniversitesi (%50 İndirimli) - 242,85442 puan

• MEF Üniversitesi (İngilizce) (Burslu) - 392,98134 puan

• MEF Üniversitesi (İngilizce) (%50 İndirimli) - 247,48424 puan

• Nişantaşı Üniversitesi (Burslu) - 308,12196 puan

• Nişantaşı Üniversitesi (%50 İndirimli) - 225,13090 puan

• Nişantaşı Üniversitesi (İngilizce) (Burslu) - 315,20480 puan

• Toros Üniversitesi (Burslu) - 278,34263 puan

• Yeditepe Üniversitesi  (İngilizce) (Burslu) - 380,58130 puan

• Yeditepe Üniversitesi (İngilizce) (%50 İndirimli) - 249,55187 puan

İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Nedir?

İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı çevresel, ekonomik ve sosyal durumu iyice analiz ederek buna uygun sanatı ve estetiği içinde barındıran sürdürülebilir yapıları, iç mekânları, mobilya ve aksesuarları tasarlamaktır.

Küreselleşen dünyada teknolojiye paralel olarak şehirleşmenin artışı tasarıma ve mimariye farklı ve yenilikçi bakış açısı geliştirmeyi gerektirdi. Kentleşme beraberinde birçok binanın yapımını tetikledi. Artan çevresel sorunlar, çöp üretimi, doğal kaynakların sorumsuzca tüketimi gibi konuların yapıların tasarımlarıyla bağlantıları anlaşıldı.

Sürdürülebilirlik ön plana çıktı. Projelerin daha kapsayıcı ve disiplinler arası olması gerekliliği doğdu. Bir mekânı tasarlarken sosyoekonomik, psikolojik, çevresel ve fiziksel etkileri de göz önünde bulundurarak sürdürülebilir şehirler oluşturmanın önemi arttı.

Sürdürülebilir, ekolojik ve doğa dostu binalar tasarlanması zorunluluğu doğdu. Kullanılan malzemelerin yerel olması, enerji tasarruflu oluşu ve geri dönüştürülebilir olması gerekiyordu. Birkaç örnek vermek gerekirse:

• Enerji verimliliği için, doğal ışık ve havalandırma kullanılması, enerji tasarruflu ışıklandırma ve havalandırmaların tercih edilmesi, su tasarruflu armatürlerin kullanılması

• İnsan sağlığını tehdit etmeyecek ve hava kalitesini düşürmeyecek materyallerin kullanılması

• Bilgisayar kontrollü ışıklandırma ve havalandırma, bina otomasyonu gibi çevresel teknolojilerin kullanımı

Artık projeler daha geniş bir estetik anlayışı ile mimari, peyzaj, iç mekânlar ve teknik bütüncül olarak ele alınmalıydı. Bu durum hem iç mimariye ilgiyi hem de mesleki farkındalık seviyesini arttırdı.

İç mimarlık ilk kez 1990’larda Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi adı altında ele alındı. Sonrasında iç mekânların tasarımı boyutundan ileriye giderek daha geniş bir boyuta taşındı. Çevre tasarımı, Çevresel Psikoloji, İnsan ve Çevre Faktörleri ve Kültür gibi dersler yoluyla sadece iç mimarlık değil başka bağlamları da içeren İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı bölümü ortaya çıkmış oldu.

İç mimarlığın aksine bu bölüme girmek için Eşit Ağırlık (EA) puanınızın yeterli olması gerekmektedir. İç mimarlık ve çevre tasarımı bölümü mezunu olmak için de iç mimarlıkla aynı yeterlilik ve yetkinliklere sahip olunmalıdır. Yaratıcılık, boyutsal düşünme, sanatı, estetiği ve bilimi aynı potada eritebilmek gerekir. Sürdürülebilir çevre ekseninde tasarımlar geliştirmelidir. İç mimarlık ve çevre tasarımı bölümü mezunları özel sektör veya devlet kurumlarında çalışabilirler.

İç Mimarlık Bölümünde Hangi Dersler Okutulur?

İç mimarlık bölümünde sanat, teknoloji, tasarım, tarih ve çizimi temel alan dersler okutulur. Dersler genellikle yapı sistemleri, malzeme, mimari tasarım, yaratıcı düşünce, kuram ve ilkeler üzerine yoğunlaşmıştır. 30 gün büro ve 30 gün şantiye olmak üzere stajlar ile öğrenilen bilgi ve beceriler pratik yaparak pekiştirilmektedir. Zorunlu dersler genel olarak tüm üniversitelerde benzerlik gösterirken, seçmeli derslerde çeşitli farklılıklar göze çarpmaktadır. Tüm bölümler için ortak olan dersler aşağıdaki gibidir:

• Türk Dili

• Atatürk İlke ve İnkılap Tarihi

•  Yabancı Dil

Temel derslere örnek vermek gerekirse aşağıdaki şekildedir:

• Mimari Temel Tasarım

• Mimari Teknik Çizim

• Matematik

• İç Mekânda Malzeme

• Statik Mukavemet

• Temel Sanat Eğitimi

• Sanat ve Mimarlık Tarihi

• İç Mimarlık için Yapı

• Mekân Bilgisi

• Yapı elemanları

• Stüdyo İç Mekân

• Stüdyo Mobilya

• Mimari Uygulama Projesi

• Mimari Tasarım Sorunları

• İnce Yapı Bilgisi

• Fiziksel Çevre Kontrolü

• İmar Hukuku

• Röleve Restorasyon

• Tesisat ve Aydınlatma

• 30 gün ofis stajı

• 30 gün şantiye stajı vs.

Temel ve ortak dersler eksik ya da fazlası ile İç Mimarlık bölümünde okutulan zorunlu dersler olarak adlandırılmaktadır. Bu derslerin yanında aslında üniversiteleri birbirinden ayıran seçmeli dersler olmaktadır. Örneğin sürdürülebilirlik ve çevre odaklı dersler veren fakülteler olduğu gibi, bu konulara hiç değinmeyen fakülteler de mevcuttur. Sürdürülebilirlik dersleri veren her fakültede de içerik aynı olmamaktadır.

Bir kısmı bu konuya bütünsel yaklaşıp, diğer taraf kısmi olarak ele almaktadır. Sürdürülebilirlik denilince akla gelen enerji, kirlilik, malzeme, atık yönetimi, su, sağlık konfor gibi alanlar akla gelmelidir. İşte bu alanların hepsini kapsayan veya kapsamayan farklı ders içerikleri mevcuttur.

Genellikle ülkemizdeki üniversiteler sürdürülebilirlik konusunu malzeme, sağlık ve konfor olarak ele almaktadır. Bütünsel olarak ele alan çok az sayıda üniversite bulunmaktadır. Seçmeli derslere örnek vermek gerekirse aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Enerji Etkin Tasarım Yaklaşımı

• Sürdürülebilir Kent ve Mekân

• Sürdürülebilir Yapı İlkeleri

• İç Mimarlıkta Sürdürülebilir Tasarım

• Perspektif ve Gölge

• Renk Kuramı ve Uygulamaları

• İç mimarlıkta Güncel Konular

• Çizim Anlatım Teknikleri

• İç Mimarlar İçin Bilgi Teknolojileri

• Maket Yapım Teknikleri

• Mobilya ve Donatı Tarihi

• Sanal Tasarım Stüdyosu

• Tasarım Kuram ve Yöntemleri

• Mekân Analizi

• Post Modern Mimarlık

• Mobilya Tasarımı

• Anadolu Türk Mimarisi Tarihi

• Donatım Akustik

• Sanat ve Mitoloji

• Mimarlıkta Özel Bilgisayar Uygulamaları

• Mimari Tasarımda Dekoratif Sanatlar

• Uygarlıklar Tarihi

• Toprak Yapı Malzemesi

• Sürdürülebilir Yapı Teknolojileri

• Bilgisayar Destekli Modelleme

• Ahşap Yapım Sistemleri

• 3 Boyutlu Modelleme ve Mimari Animasyon

• Çağdaş Yapı Teknolojileri

• Çelik Yapılar

• Fiziksel Çevre Kontrolü

• Düşünce Tarihi

• İnsan ve Çevre

• Yapılı Çevrede Yeni Uygulamalarda Sürdürülebilirlik

• Mimarlıkta Deneysellik: Teknoloji ve Malzeme

• Gazbeton Yapı Elemanlarının Bina Tasarım ve Uygulamasında kullanımı

• Plastik Sanatlar ve Mimarlık İlişkisi

• Mimari Tasarımda Yer Kavramı

• Dini Mimaride Üslup Çeşitliliği

• Yapı Biyolojisi ve Ekoloji

• Kompozit Yapı Malzemesi

• Modernleşme Sonrası Toplu Konut Planlaması

• Müzik ve Mekân

• Yaşanabilir Çevreler ve Çevre Psikolojisi

• Yapı Fiziği Açısından yangın

• Mimaride ara Mekân Kavramı

Seçmeli dersler az ya da çok üniversitelerde farklı şekillerde verilmektedir. Her üniversitenin belirlediği müfredat birbirinden farklıdır. Seçim yapılmadan önce üniversitelerin ayrı ayrı programları incelenmeli ve uygun program seçilmelidir.