Film Eleştirmenliğinin Satır Araları

Sinema, kişisel gelişim ve genel kültür açısından topluma sayısız faydası olan bir alandır. Bireyler, stres atmak ya da meraklarını gidermek için farklı filmler izleyerek zaman geçirir. Sinema öğrencileri, filmleri ders materyali olarak görüp kendilerini geliştirmek amacıyla izlemelerde bulunur. Öğrenciler, filmleri öğrendikleri teknikler ve bilgiler çerçevesinde izler. Pratik yapmak için görülen dünya sinemaları, farklı türlerde filmlerden oluşur. Avrupa Sineması, Hollywood, Bollywood, Türk Sineması ve Asya Sineması içerisinde yer alan bilim kurgu, dram, komedi, western gibi sayısız film türü bulunur. Bu yapımlar incelenerek analizleri yapılır. İzleyiciler, bu eleştiriler doğrultusunda filmleri izleyip izlemeyeceklerine karar verir.

Film Eleştirmenliği, belirli eğitimler sonrasında verimli bir şekilde gerçekleştirilir. Eleştiri yapan kişilerin sinema ve beraberinde genel kültür bilgisi ile donatılması önemli bir avantajdır. Kişiler, sinemada türsel okumalar eğitimi alarak kendilerine önemli bir katkıda bulunur. Film Eleştirmenleri, yapımları belirli bir bakış açısı ile izleyerek yorumlarını gerçekleştirir. Yazılı ve görsel eleştiri öğeleri, filmin derinlemesine anlaşılmasını sağlar. Eleştirmenler, gerektiği zaman incelemek istedikleri filmi defalarca izlemek zorunda kalır. Amaçları, ortaya etkili bir içerik çıkarmak olur. Film Eleştirmenliğinin satır araları, saymakla bitmeyeceği gibi topluma da pek çok açıdan faydası olan detaylardan oluşur.

Film Eleştirmeni Kimdir?

Film Eleştirmeni; bir yapımın işitsel ve görsel öğelerini detaylı bir şekilde inceleyen kişidir. Mesleki bilgisi ile genel kültürünü birleştirip yorumlamalarda bulunur. Bir filmde bulunan oyunculuk performansları, sinematografik yapı, yönetmenlik, kurgu, montaj ve senaryo gibi ayrıntıları farklı bir bakış açısı ile inceleyen profesyonellerdir. Filmi film yapan unsurları analiz eder. Eleştirmenlerin yaptığı analizler, izleyicileri olumlu ve olumsuz yönde etkiler. Film Eleştirmenliği, izleyici ve sinema çalışanı ilişkisini koruyan bir kavramdır. 

Eleştirmenler, izleyici ve sinema çalışanlarının ufkunu geliştirir. Çeşitli konuları gündeme getirerek ilgili alanlarda iyileştirmelere neden olurlar. Sinema Eleştirmeni adı ile de anılan uzmanlar, filmleri değerlendirerek çeşitli mecralarda yayınlar. Yazılan içerikler kitap, dergi ve gazete gibi basılı yayınlar ile birlikte blog, e-dergi, web siteleri ve podcastlerde yayınlanır. Çevrimiçi ve çevrimdışı platformlarda yayınlanan içerikler, yönetmen ve yapımcı gibi sektör çalışanlarının odak noktasıdır. Bu yayınlar, dijital videoların bir parçası olabileceği gibi kişisel web sayfalarının da içeriğini oluşturabilir.

Film Eleştiri Yöntemleri Nelerdir?

Sinema bilgisine sahip olan herkes, çeşitli analizler yaparak uygun ortamlarda yayınlar. Ancak, akademik ölçüde film eleştirisi yapmak için sağlam bir bilgi birikiminiz olması gerekir. Film eleştiri yöntemleri şöyle;

• Türsel Eleştiri: İncelenen filmin ait olduğu türle ilgili bilgi edinilir. Türün ortak özellikleri ortaya çıkarıldıktan sonra senaryo içerisinde yer alan çatışmalar, karakterler ve görsel anlatım incelenir. Anlam açısından da analiz edilen yapımın türdeşleri ile paralellikleri belirlenir. Sanatçı, film ve izleyici üçgeninin tam ortasında bulunan bu eleştiri türü, çeşitli biçem ve yapıların bir araya gelmesi ile oluşur.

• Tarihsel Eleştiri: Filmlerin anlattığı dönemin sosyo-kültürel, ekonomik ve kültürel öğeleri göz önünde bulundurularak yorum yapılır. Dönemin estetik yapısı dikkate alınarak gerekli detaylar belirlenir. Anlatılan dönemin düşünce ve dünya görüşünün dışavurumu gerçekleştirilir. Yapımın içerisinde bulunan zamanın sinema endüstrisine bakışı ve üretim şekli, teknolojik yeterlilikler ile birleştirilir.

• Auteur Eleştiri: Filmin yönetmeninin sinemasal süreçte yer almasıyla yapılan bir eleştiri türüdür. Yönetmenin yapım içerisindeki yaratıcılığı, bu eleştiri türünde önemli bir faktördür. Amaç, bir filmin yaratımında en büyük sorumluluğun yönetmene ait olduğunu söylemektir. Yönetmenin kaygılarını, içeriğini ve biçimini, diğer yapımları ile ilişkisini inceler. Ortak anlatı gelenekleri belirlenip farklılıklar ortaya çıkarılır.

• Göstergebilimsel Eleştiri: Bir filmi dilbilimsel olarak inceleyen bir eleştiri çeşididir. Renk, kadraj, kamera hareketleri, kostüm ve makyaj gibi birçok unsur, dahil olduğu filmin dilini meydana getirir. Sinemada renkler ve etkileri ile incelenen yapımın çözümlenmesi kolaylaşır. Bir anlama sistemi oluşturan bu eleştiri yöntemi, dünyada oldukça yaygın olarak kullanılır.

• Psikanalitik Eleştiri: Filmin yönetmen, izleyici ve oyuncular üzerindeki etkisini inceler. Yönetmen ve senaristin ruhsal dünyasının dışavurumudur. Karakterlerden yola çıkarak yönetmenin psikolojisini ortaya çıkarır. Filmlerin bir düş süreci olduğunu kanıtlar.

• İdeolojik Eleştiri: Yapımların egemen ideoloji bağlamında ele alınmasıdır. Filmde bulunan imgelerin politik olarak incelendiği bir yöntemdir. Yaratım sürecinde yer alan profesyonellerin ideolojik fikirlerini ortaya koyar.

• Sosyolojik Eleştiri: Filmlerin toplum ile bağlantısını açıklar. İlişkileri sosyo-kültürel bağlamda inceler. Filmin anlattığı ya da ele alındığı dönemin koşulları, bu eleştiri tekniğinde belirleyici rol oynar. Sosyoloji ile açıklanan bazı özelliklere yer verir.

• Gazete ve Meyda Eleştirisi: Yapımların vizyona girdiği dönemin güncelliklerinin incelendiği bir eleştiri çeşididir. Seyirciyi yönlendirmek amacı ile gerçekleştirilir. Basılı ya da basılı olmayan ortamlarda yayınlanır. Bloglar, dergiler, gazetelerin sinema sayfaları ya da internet sayfaları gibi birçok ortamda karşılaşılan yazı türleridir.

Film Eleştirmeninin Sahip Olduğu Özellikler

Film Eleştirmenliği; seyirci, profesyonel sinema ilgilisi ve eleştirmen açısından sayısız fayda sunar. Eleştimen olmak isteyen kişiler, üniversitede sinema ve televizyon bölümü okuyarak kariyerlerine adım atabilir. Sertifika eğitimleri ile gelişiminize katkıda bulunabilirsiniz. Çeşitli seminer, panel ya da söyleşiler sayesinde bakış açınızı değiştirebilirsiniz. Bol bol film izlenerek, yeni sinema akımları hakkında araştırmalar yapılarak ve genel kültür seviyesi artırılarak eleştirmen olma yolunda ilerlenebilir. Dil ve üslup hakimiyeti ile eleştiri içerikleri oluşturmanız kaçınılmazdır. Eleştiri içerikleri, yazılı ve görsel öğeler ile beslenerek dikkat çekici hale getirilir. Dilerseniz video ve ses odaklı, dilerseniz de kelimeler ile seyirciyi yönlendirebilir ya da sinema ile ilginizi gözler önüne serebilirsiniz. Kişisel gelişime sinemanın özendirici etkisi sayesinde eleştirmenliğinizi verimli bir sürece dönüştürebilirsiniz.

İzlemeden Önce ve Sonra Yapılması Gerekenler

Filmi izlemeden önce ve sonra yapılması gerekenler 2 gruba ayrılır. İzlemeden önce; 

• Seçtiğiniz film ile ilgili kaynak taraması yapmanız gerekir.

• Oyuncu ve yönetmenin ödülleri, çektiği filmler ve hayat hikayeleri yardımcı olur.

• Filmi seyrederken alacağınız en küçük detay dahi içeriğinizi oluşturmanızda etkilidir. Ses, ışık, kostüm, renk, oyunculuklar ve diyaloglar analiz üzerinde belirleyicidir.

• İzlerken kaçırdığınız noktalar olabileceği için durdurarak izlemeniz gerekebilir. İlk izleme; konu, tema ve senaryo gibi faktörleri incelemenizi sağlarken ikinci izleme ise, sinematografik öğeleri yakalamanıza yardımcı olur.

• Anlayamadığınız ya da yabancı kaldığınız bazı kavramları not alabilirsiniz.

İzledikten sonra yapılacaklar ise;

• Film inceleme taslağı oluşturarak başlayabilirsiniz. Filmin cümlesi, kısaca bağlam ve arka plan bilgisi, müzik gibi öğeler detaylandırılır.

• Özet yazılarak sonraki aşamalar için ön hazırlık yapılır.

• Üslubunuzun eğlenceli, ilgi çekici ve düşüncelerinizi destekleyici nitelikte olması okuyuculara keyif verir.