Brüt özellikle ücret hesaplanmasında karşımıza çıkan bir terimdir. Zaman zaman ağırlık hesaplamalarında da karşımıza çıkmaktadır. Asgari ücret zamanlarında çoğu kişinin gündemini oluşturan brüt ücret, çalışanın alacağı tüm ücreti ifade etmektedir.
Brüt terimi, ağırlık hesaplamada ve ücret hesaplamada karşımıza çıkmaktadır. Çalışanın eline geçecek net miktarı öğrenmesi için brüt tutarının ne olduğunu bilmesi önemlidir. Brüt ücret, hesaplamada mutlaka dikkate alınması gereken önemli bir unsurdur.
İş yerlerinde çoğu zaman işveren ve işçi arasında, muhasebe bölümü ve insan kaynakları departmanıyla sorun yaşandığı karşımıza çıkmaktadır. Maaşının az mı yattı çok mu yattı, geçtiği ay ile şimdiki ayın arasında fark var mı gibi sorular her ay tekrarlanmaktadır.
Bu yaşanan tartışmanın birçok sebebi olabilir. Fakat en yaygın olanı ise çalışanların brüt maaş kelimesinin anlamını tam olarak bilmediği içindir. Bu sorunun önüne geçebilmek için işverenin işçilerine eğitim vermesi, seminerler gibi faaliyetlerin düzenlenmesi ile işçi bilgilendirilmelidir.
Maaş kelimesinin anlamına bakacak olursak, bir işverenin yaptığı iş karşılığında çalışanlara düzenli bir şekilde verdiği ödemedir. Aylık olarak ödemeler yapılır. Maaşlar belirlenirken aynı sektörde benzer pozisyonlara sahip olan çalışanların kazançları ile karşılaştırma yapılarak belirlenmektedir.
Maaş hesabı yapılırken işçi için önemli olan net maaştır. Net ve brüt maaşı hesaplarken bakılması gereken yer maaş bordrosudur. Sigortalı olarak çalışan bir işçi, iş kanununa göre belirlenmiş bir çalışma saatine ve haftalık bir gün izinli olma hakkı kazanır. Maaş hesabında kullanılan izinler maaş hesabının doğru yapılmasında önemlidir. İşçinin çalıştığı günler, izinler ve mola saatleri de çalışma saatleridir.
Çalışanlar yılın ilk aylarında maaşlarında yüksek artış görürken son aylarında ise bu durum görülmemektedir. Maaşlar genel olarak aydan aya dalgalanma şeklinde görülmektedir. Brüş maaş nedir? Sorusunu cevap verelim.
Brüt Maaş Nedir?
Brüt maaş, bir çalışanın vergi ve kesintilere uğramadan önce eline geçen toplam paradır. Yani bir çalışanın maaş bordrosunda görünen net miktardır. Ancak bu miktar ay içerisinde çeşitli sebeplerden dolayı kesintiye uğramaktadır. Bu sebeplerin başında ise devlete ödenmesi gereken vergiler ve SGK ödemeleri gelmektedir.
Gelir vergisi, sağlık sigortası gibi herhangi bir şekilde kesintiye uğramayan maaşlardır. Bir işyerinde işveren ve işçi arasında her ay sonu maaş tartışmasının asıl sebebi aslında brüt maaşından yapılan kesintilerdir. Brüt maaş aslında işçinin ay boyunca yaptığı emeğinin karı olarak düşünebiliriz. Tüm bu kesintiler olduktan sonra geriye kalan maaşa net maaş denilmektedir.
Net maaş ile brüt maaşı birbirine bağlayan bağ ise; net maaş hep brüt maaşa bağlıdır. Net maaş ile brüt maaş arasındaki en önemli fark ise, brüt olan maaş net maaştan her zaman fazladır. Brüt maaş, işverenin her yıl çalışan lehine adına ödenen giderleri belirtir.
Net Maaş Nedir?
Net maaş, brüt maaştan kesilen vergiler ve ödemelerden sonra ay sonunda çalışanın eline geçen miktardır.
Maaş bordrosundaki kesintileri toplayıp, brüt maaşınızdan çıkarttığınız zaman net maaşınızı bulabilirsiniz. Genel olarak iş yerleri işçi alırken, yaşadığı maaş sorunları brüt maaş üzerinden yaşamaktadır. Doğal olarak bir çalışan işverenin ay sonunda vereceği maaş tartışmasını net maaş üzerinden yapmak daha kazançlı olabilir. Fakat çok az iş yeri çalışanları ile maaş konusunda görüşürken brüt maaş üzerinden konuşmaktadır.
İşverenini brüt maaş üzerinden görüşme yapmasının ana sebebi ise devlete ödenmesi gereken vergiler ve işyerinin brüt maaşı tercih etmesidir. Brüt maaş sorunu sadece bunlarla sınırlı kalmamaktadır. Türkiye’de vergiler her ay değişim göstermekte ve bu da her ay bir işçinin maaşını etkilemektedir.
Bununla birlikte bir yıl boyunca fazla maaş için ne kadar çok çalışmış olursa olsun, brüt maaşındaki artış çeşitli sebep yüzünden daha büyük bir kesintiye uğramaktadır. Örneğin sürekli değişkenlik gösteren biri gelir vergisidir.
Sonuç olarak ne kadar çok çalışırsa alınan kesintiler bir önceki aydan daha fazladır. Bu bir döngü haline gelmiştir. Bu döngü bir sonraki yılın maaşını alana kadar devam etmektedir.
Brüt maaş sistemini kullanan işverenlerin çalışanları her yıl bu sorun ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Zaman zaman bunun sebebini anlayamamaktadırlar. Bu durum işverenin tercih ettiği bir ödeme şeklidir ve devletin zorunlu hale getirmiş olduğu bir vergi uygulamasıdır.
Çalışanların yıl içerisindeki kesintilere uğramamak için yapması gereken ise, maaşlarını net maaş şeklinde işveren ile anlaşmaları gerekir. Bu durum da çoğu işveren tarafından kabul edilmemektedir.
Maaş Bordrosu Nedir?
Bir işverenin çalışanına yapmış olduğu iş karşılığında yapmış olduğu ödemeyi, vergiler ve kesintilerle birlikte gösteren bir belgedir. İşçinin çalışmış olduğu süre boyunca sistemli bir şekilde düzenleyenler.
Maaş bordrosu demek işverenin çalışanına düzenli olarak ücret ödemeye zorunlu olduğunu belirten bir belgedir. Bu sebepten dolayı maaş bordrosunun düzenlenmesi hem işveren hem de çalışan için çok önemlidir.
Maaş bordrosunu hazırlarken dikkat edilmesi gereken pek çok konu vardır. Bunun yanında bordroyu hazırlarken ölçek ve değişkende bulunmaktadır. Bordro resmi evrak özelliği taşıdığı için hazırlarken çok dikkat edilmelidir.
Maaş bordrosunda yer alması gereken bilgiler şunlardır:
Çalışanın adı ve soyadı
Ödemenin yapıldığı gün
Ekstra çalışma süreleri, bayramlar ve tatiller sonucunda maaşa eklenenlerin miktarları
Vergi, sigorta primi ve nafaka, icra gibi kesintilerin ücretleri
Ücreti ödeme günü
İşverenin imzası bilgilerin yer alması gerekmektedir.
Sosyal sigorta ve genel sigortaya göre maaş alanların bordrosunda bulunması gerekenlere bakacak olursak:
İşverenin sicil numarası
Bordronun ait olduğu dönem
Sigortalının adı ve soyadı
Sigortalının almış olduğu ücret
Ücretin alınmış olduğunu gösteren sigortalının imzası yer alması gerekir.
Brüt Maaş Nasıl Hesaplanır?
Birçok çalışanı ilgilendiren maaş hesaplama işlemi aslında çok kolay yapılmaktadır. Maaş hesabını yaparken dikkat edilmesi gereken bir önemli nokta net maaştır. Brüt maaş işveren için önemli. Fakat günlük ve saatlik bir maaş hesaplaması yaparken iş kanunundaki hükümler dikkate alınmalıdır. Haftalık 45 saat çalışma süresi olarak belirlenen çalışma süresi üzerinden hesaplama yapılmaktadır.
Hesaplar öncelikle çalışanın brüt ücreti üzerinden yapılır. Öncelikle çalışanın net brüt maaşı bilinmesi gerekir. Çalışana daha fazla yevmiye öngörülmemişse, yasanın belirttiği kurallar dahilinde aylık ücreti hesaplamak için günlük ücret 30 ile çarpılmalıdır.
Haftalık ücret ilk önce 7’ye bölünüp, günlük ücret 30 ile çarpıldıktan sonra aylık ücrete ulaşılabilir. Haftalık ücret hesaplanırken 4 ile çarpılması hatalı bir sonucu ortaya çıkartacaktır.
Maaş hesaplama; günlük maaş hesaplama, saatlik maaş hesaplama gibi bölümlere ayrılmaktadır.
Brüt maaş ile net maaş arasındaki fark, SGK kesintiler, vergiler ve diğer kesintiler gibi değişken olan durumlara bağlıdır. Bir maaşı hesaplarken bu oranları çok iyi bilmek gerekir. Bunun yanında kesin ve net bir bilgiye sahip olma garantisi vermemekle birlikte, brüt maaşın %71 net maaşa denk gelmektedir. Bu oranın değişkenlik gösteren kesintilerle birlikte değişeceği, kesinlikle net bir sonucu vermeyeceği bilinmesi gerekir.
Maaş hesaplamak için şu yolları izlememiz gerekiyor.
SGK işçi payı
Gelir vergisi matrahı
Kesintilerin toplamı
Net maaş
İşverenden gerçekleştirilen kesintiler gibi bilgiler sonucunda hesaplanmaktadır.
