geleneksel pazarlamada bir işyerinin müşteri kapasitesini arttırabilmesi için insanların ürün veya hizmetlerden memnun kalması, sonrasında bu işyerini diğer insanlara önermesi gerekiyordu. bu yöntem ağızdan ağıza pazarlama tekniğini oluşturuyordu. günümüzde, daha geniş kitlelere ulaşabilmeyi kolaylaştıran dijital gelişmeler ile yeni pazarlama yöntemleri oluştu.
Ağızdan ağıza pazarlamanın teknolojik bir yorumlaması olarak viral pazarlama ortaya çıktı. Markanın, ürünlerin, hizmetlerin ve firma ile ilgili bilgilerin oluşturulan içerik talepleri ile birlikte internet ortamında, sosyal medya mecralarında diğer kişilere aktarılmasını ve yayılmasını sağlayan bir yöntem oldu.
Viral pazarlama tekniği dijital pazarlama alanı içerisinde oldukça önemli bir yer edinmiştir. Tüketiciler bu pazarlama tekniğinde aracı rolündedir. Aynı ağızdan ağıza pazarlamada olduğu gibi müşteriler deneyimlerini diğer potansiyel müşterilerle paylaşarak pazarlama sürecinin gelişmesine katkı sağlamaktadır.
Böylece, üretici ile tüketici arasında dolaylı bir ilişki ortaya çıkmıştır. Üretici sağladığı hizmet ile birlikte müşterileri üzerinde olumlu etki bırakarak potansiyel müşterileri için firmanın önerilebilirliğini arttırmaktadır. Viral pazarlamada hizmet ve ürün kalitesine bağlı olarak daha fazla insana ulaşma fırsatı yakalanmaktadır.
Viral Pazarlama Ne Demek?
Viral pazarlama, Steve Jurvetson ve Tim Draper tarafından dünyaya tanıtılmıştır. Bu kavramın henüz yeni bir kavram olması ve gelişimini sürdürmesi nedeniyle tanımlanması üzerinde ortak bir uzlaşıya varılamamıştır. Bazı çevreler viral pazarlamayı, ağızdan ağıza pazarlama yöntemini kullanarak ürün ve hizmetler ile ilgili reklam yapılması olarak tanımlamaktadır.
Bazı çevreler ise, ağızdan ağıza pazarlamadan farklı olarak, yeni teknolojiler yardımıyla farklılaşan bir pazarlama türü olarak tanımlamaktadır. Bu kavram hakkında en genel tanımlama bu iki tanımın birleşimi gibi görünmektedir. Bu genel tanıma göre viral pazarlama, internetin web siteleri, sosyal ağları veya kullanıcıları yoluyla, pazarlama ile ilgili bilgilerin diğer internet ortamlarına ulaştırılması için kullanılarak, mesajın etkili ve görünür kılınmasını amaçlayan pazarlama tekniğidir. Temel olarak viral pazarlama bir dijital pazarlama tekniğidir.
Bu tekniğin viral ismiyle anılmasının en önemli nedeni diğer müşterilere iletilmek istenen mesajın bir virüs gibi hızlıca ve engelsiz yayılmasının istenmesidir. Bu yayılmanın virüsten farkı ise, kullanıcıların memnun oldukları ürün ya da hizmetlerle ilgili mesajları kendi istekleriyle iletmeleridir.
Viral pazarlamanın etkili bir yayılmayı hedeflemesi, dijital ortamlarda mesajın tek bir tıklama yardımıyla aktarılabiliyor olması sayesindedir. Hızlı ve etkili yayılmayı sağlamak için ilgi çekici görseller, videolar ile insanlara ulaşmak gerekir. Viral reklamlar ve e- postalar etkili yöntemlerdir.
Viral reklamların oluşumunda genellikle fikirler, mesajlar ve şarkılar bulunmaktadır. Reklam için iki yöntem bulunmaktadır. İlkinde, ürünü kullanan müşterilerin ürün ile ilgili olumlu ya da olumsuz fikirler belirttiği videolar çekmesi tanıtıma katkı sağlar. İkinci yöntemde, firmalar ürünleriyle ilgili viral reklamı kendileri yaptırırlar. Bunun için profesyonel ekiplerden yardım alarak tanıtım alanlarını genişletebilirler. Bu tarz profesyonel işlerde de çekimlerin amatörce yapılmış izlenimi yaratması amaçlanır. Çünkü viral pazarlama temelinde bu yer alır.
Viral pazarlamanın başarıya ulaşabilmesi için doğru mesajların, uygun koşullarda, doğru hedef kitleye ulaştırılması gerekir. Bunun için dikkat edilmesi gereken etkenler bulunmaktadır. Mesajı yayacak olan kişilerin mesajı yaymak için gerekli motivasyonu sağlayabilmesi gerekir. Ürün bilgisini aktarırken yayıcının kendi hedefine sahip olması sağlanmalıdır.
Viral pazarlama için yayma faktörü kadar alıcı faktörü de önemlidir. Mesajın iletileceği kişilerin neden bu mesajı almaları ve ürün için aksiyona geçmeleri gerektiği konusunda düşünülmelidir. İletilen mesajlar açık ve etkili olmalıdır. Çünkü mesajı alacak kişiler daha sonra yayıcı konumuna geçtiklerinde mesajı kolayca başkalarına aktarabilmelidir.
Mesajın yayılacağı ortam, hedef kitlenin mesajı daha kolay şekilde alabileceği şekilde belirlenmelidir. Bunun için içeriğin hızlı ve etkili bir şekilde yayılabileceği, geniş kitlelere ulaşmanın kolay olduğu ve mesajların açıkça taşınabileceği ortamlar belirlenmelidir. Bu etkenlere dikkat edilerek doğru bir strateji ile kurgulanan viral pazarlama yöntemi son derece başarılı olabilir.
Viral Pazarlama Örnekleri
Dünyada ve ülkemizde başarılı olmuş viral pazarlama reklamları bulunmaktadır. Bu reklamlar, ürünlerle ilgili doğrudan reklam yapma yöntemi yerine ilgi çekecek kurgusal olaylar içerisinde ürünlerini yerleştirerek etkili viral reklamlar oluşturmuşlardır.
Gittigidiyor Fulya’nın İntikamı: Yukarıda bahsettiğimiz profesyonel reklamların amatörce çekimi için önemli bir örnek olarak gösterilebilir. Reklamda genç bir kız, erkek arkadaşının kendisine yapmış oldukları için intikam alacağını belirterek, kendisine alınan hediyeleri ve erkek arkadaşının kendisinde kalan eşyalarını Gittigidiyor üzerinden satacağını anlattığı bir video çekerken görülmektedir. Bu viral reklam, kadın – erkek ilişkilerine odaklandığı ve gerçekçi bir hava yarattığı için insanlar tarafından epey ilgi görmüştür. Pek çok televizyon haberinde ve internet sitelerinde yer almayı başarmıştır. Bu reklam sayesinde Gittigidiyor kullanıcı sayısı %97 artış göstermiştir.
LG Asansör Şakası: Dünyada ekran üretimi konusunda önde gelen bir marka olan LG, şaka videosu gibi görünen viral reklamıyla oldukça başarılı bir viral pazarlama örneği gerçekleştirmiştir. Videoda asansörün zeminine yerleştirilen ekranlara, insanlar asansöre bindikten sonra zemin çöküyormuş izlenimi veren görüntüler verilmektedir. İnsanların gerçekten zeminin çöktüğünü sanması ile birlikte verdikleri tepkiler gösterilmektedir. Böylece LG, şaka videosu gibi görünen viral reklamında ekranlarının nasıl gerçekçi görüntüler aktarabildiğini potansiyel müşterilerine göstermiştir. Bu viral reklam, insan tepkilerinin ilgi çekiciliği nedeniyle milyonlarca kez paylaşılmıştır.
Viral Pazarlama ile İlgili Kitap Önerileri
Viral pazarlama alanında detaylı bilgiler öğrenmek ve kendinizi geliştirmek için okumanız gereken kitaplar mevcuttur.
Viral Pazarlama – Karen Nelson-Field: Bu kitapta yazar, pazarlamaya bilimsel yöntemlerle yaklaşım göstermektedir. Alıcı davranışlarının ve reklamcılığın geleneksel kurallarının güncel sosyal medya için de geçerliliğini sorgulamaktadır. Pazarlamanın geleneksel bilimsel yöntemlerinin günümüze etkisini ve viral pazarlamanın temellerini bu kitapta bulabilirsiniz.
Unmarketing – Scott Stratten: Geleneksel pazarlama yöntemlerinin yerini alan dijital yöntemleri açıklayan ve düşük maliyetle viral etkiler yaratmayı inceleyen bu kitap pazarlamacılık alanında size çok şey katabilir.
Bilinçaltımdaki Reklamlar – Robert Heath: Her türden reklamın insan bilinçaltına verdiği mesajlarla nasıl bağlar kurduğunu ve satın alma tutumunu etkilediğini açıklamaktadır. Bu kitapta yer alan bilgilerle, reklamların insan zihnindeki etkilerini öğrenerek viral pazarlama alanında reklam kurgulaması için geniş bilgiler edinebilirsiniz.
Viral Reklamlar İçin Akılda Kalıcı Bilgilerin Ortak Noktaları
Viral pazarlama tekniğini uygulamak için akılda kalıcı viral reklamların oluşturularak yayılması önemlidir. Bu akılda kalıcılığı arttıran belirli noktalar vardır. Akılda kalıcı bilgilerin 4 temel ortak noktası bulunmaktadır. Viral pazarlama kampanyası oluştururken bu temel noktaları akılda bulundurmak etkili ve doğru mesajların ortaya çıkarılmasına yardımcı olabilir. Böylece yayılma daha hızlı sağlanmış olur ve dijital pazarlama için etkili reklam oluşturulmuş olur.
İlk nokta kendi başımızdan geçen olaylardır. İnsanların kendi yaşadıkları olaylar başkalarının anlattıkları olaylara göre daha akılda kalıcı olmaktadır. İkinci nokta olağanüstü olaylardır. Hayatta hemen her gün karşılaşılan olaylardan farklı olarak nadir olarak gerçekleşen olaylarla ilgili bilgiler daha akılda kalıcı olmaktadır. Bu bilgiler insanları da daha çok etkilemektedir.
Üçüncü nokta insan duygularını harekete geçiren olaylardır. İnsanlar üzerinde aşırı heyecan, korku, stres gibi duygular yaratan olaylar daha akılda kalıcıdır. Bu olaylara dayanan bilgiler, yaşanılan duyguyu anımsattığı için hatırlanması daha kolay olmaktadır. Belirli bir düzene sahip olan olaylar da dördüncü ortak noktayı oluşturur.
Düzenli ve anlaşılması kolay gerçekleşen olaylar daha akılda kalıcı olmaktadır. Bu ortak noktalar, başarılı viral reklamlar için kurgulanan olayların uzun süreli etkisini ve akılda kalıcılığını önemli ölçüde arttırmaktadır.
