Televizyon habere ulaşmak için en çok kullanılan kitle iletişim araçlarından biridir. Günlük reytinglerde haber bültenlerinin ilk sıralarda yer alması bunun göstergesidir. Haber bültenleri, ana haberler; büyük televizyon kanalları için itibar sebebidir. Kanalların güvenilirliği yayınladığı haberleriyle ölçülür.
Toplumda çok sayıda kişiyi etkileyen olayın, durumun ve görüşün anlaşılır biçimde halka verilmesine haber denir. Peki, televizyon haberciliği nedir? Gazeteler haberi yazı ve fotoğraflar aracılığıyla okuyucusuna taşır. Televizyonlar ise görüntü ve sesle seyirciye ulaştırır. Tanımlardan da anlaşılacağı üzere televizyon haberciliği toplumu ilgilendiren olayların, düşüncelerin ve durumların görüntü ve ses aracılığıyla ekrandan halka ulaştırılmasıdır.
Televizyona hazırlanan haberler özet haberlerdir. Gazete ile kıyaslandığında haber bülteni boyunca verilen haberler ancak bir gazete sayfasını dolduracak yazı kadardır. Haberler izleyiciye çok hızlı ulaştırılır. Canlı yayınlarla olay anı anında ekrana verilir. Daha çok olaya dayalı haberler tercih edilir. Çünkü olay görüntülerine ulaşmak da ekrana taşımak da daha kolaydır. Ve olay görüntüsü üzerinden sonraki günlerde de pek çok haber yapılabilir. Bu sebeplerden ötürü de görüntü ve ses kalitesine özellikle dikkat edilir.
İnternet haberciliğinin, dijital platformların yaygınlaşmasına rağmen televizyonun haberlerde tercih edilmesinin sebeplerinden biri kolaylığıdır. Habere ulaşmak için düğmesine basıp televizyonu açmak yeterlidir. Aynı anda binlerce kişiye ulaşabilir, seyirci arasında ayrım yapmaz. Her hangi bir ön koşul gerektirmez.
Bu sebepler de televizyon haberciliğinin önemini koruduğunun kanıtlarındandır. Muhabir habere nereden ulaşır ve nelere dikkat eder? 1 günde hatta saatler içinde haber nasıl oluşturulur? Yazının sonraki bölümünde sorulara cevaplar bulmaya çalışalım.
Televizyon Haberi Nasıl Hazırlanır?
Televizyon haberciliği ekip işidir. Haber müdüründen muhabirine, haber spikerinden kurgusuna, haber koordinatöründen seslendirme yapan sanatçısına kadar koordine içinde çalışılır. Televizyon haber merkezinde gün sabah yapılan yayın toplantısıyla başlar. Saati değişiklik gösterebilir ancak genelde sabah toplantısı 10’da yapılır.
Toplantıda gündem değerlendirilir. Cumhurbaşkanının, bakanların, siyasetçilerin ve kurumların programları, basın toplantıları gündeme alınır. Örneğin cumhurbaşkanının programı var ise, cumhurbaşkanlığı muhabiri takip için görevlendirilir. Haber ajanslarından gelen gündemler konuşulur. Akşam ana haberde değerlendirilecek olanlar muhabirlere verilir.
Muhabirlerin çalışacağı özel haberler de yayın toplantısının konusudur. Özel haber, muhabirin kendi kaynakları aracılığıyla yapacağı ve başka yayın kuruluşunda olmayan haberdir. Hem televizyonlar da hem de gazetelerde özel haberin yeri ayrıdır. Çünkü farklılık yaratır. Bazen yapılan özel haberler gündemi bile değiştirir.
Sabah toplantısının ardından muhabir kameramanla birlikte ilgili haberi takip eder. Özel haber ya da rutin gündem takibinden sonra kanala dönülür. Önce haber metni yazılır. Görüntüler bilgisayara aktarılır. Seslendirmesi yapılır ve haber kurgusu tamamlanır.
Ajanstan gelen haberler de görüntü ve metin yeniden değerlendirilir. Yeni haber metni yazılır, görüntülerin kurgusu yapılır. Haber bantları yayına hazırlanır.
Özel, rutin ve ajanstan gelen haberlerin hazırlanmasının ardından akşam bir yayın toplantısı daha yapılır. Bu yayın toplantısının saati genellikle 17 civarıdır. Yapılan haberler değerlendirilir. Yayına hangi haberlerin alınacağı ve girileceği sıra netleştirilir.
Haber spikerinin ya da anchormanin haberleri sunarken okuyacağı metin kararlaştırılır ve prompter yazısı hazırlanır. Ana haberde girilecek KJ’ler belirlenir. KJ haberleri açıklayan ve tamamlayan unsurlardandır. Haberde geçen olayla ilgili ekrana sığacak bilgi olabilir. Haberdeki kişilerin adları ve sıfatları yazılabilir.
Haber Spikeri Neden Önemlidir?
Televizyon haberciliğinde haber spikerinin ya da anchormanin yeri ayrıca önemlidir. Pek çok kanalda haberler sunucunun iyi ya da kötü sunmasına göre izlenir. Bu sebeple spikerin hazırlanması da haberler kadar önemlidir. Haberleri televizyon kanallarının mağazası haber spikerleri vitrindir. Bu sebeple sunucunun performansı haber bültenini reytinglerde üst sıralara taşır.
Haber bantlarının, KJ’lerin ve Promter metninin hazırlanmasından sonra ana haber saati beklenir. Haber bültenleri canlı yayınlanır. Haber spikeri rejiden gelen uyarılar doğrultusunda haberleri sunar. Jest ve mimikleri önemlidir. Haber dışında kendi yorumunu katabilir.
Televizyon Haberciliğinde Nelere Dikkat Edilir?
Televizyonun hedef kitlesi halkın tamamıdır. Bültenleri izleyenler arasında, doktorlar, ev hanımları, sanayiciler, siyasetçiler gibi farklı mesleklerden pek çok kişi olabilir. Seyircinin yaşı, eğitim durumu değişiklik gösterir.
Televizyonlar kamusal frekansları kullanarak seyirciye ulaşır. Yapılan haberlerde kamu yararının gözetilmesi önemlidir. Denetimleri de Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından yapılır. Bu sebeplerle muhabirin hem haber anında hem de haber bandı hazırlarken dikkat etmesi gereken bazı hususlar bulunur.
Basın toplantıları, haber ajansları, muhabirin özel haber kaynakları, siyasi gündem, diğer medya kuruluşları muhabirin haber kaynaklarıdır. Haber kaynaklarını iyi bilmeli ve netleştirmelidir.
Haber konusuyla ilgili detaylı araştırma yapmalıdır.
Televizyon haberlerinde esas olan görüntüdür. Görüntü ayrıntı, kaliteli olmalıdır. Mümkünse haber yapılacak ortama önceden gidilip fiziki şartlar kontrol edilmelidir.
Görüntünün ayrılmaz parçası sestir. Ses temiz ve net olarak kaydedilmelidir.
Haber kurgusunda ses ve görüntünün senkronize olmasına ayrıca dikkat edilmelidir.
Kurguyu muhabirin kendisi yapmalı ya da kurguyla beraber yapmalıdır. Çünkü haberi bütün detaylarıyla bilen kişi muhabirdir.
Haber dilinin günlük konuşma diline yakın olması gerekir.
Kısa ve anlaşılabilir cümleler kullanılır.
Kullanılan cümleler 7-8 kelimeyi geçmemelidir. Bu sadece televizyon haberleri için değil yazılı medya için de önemlidir.
Haber metinlerinde objektif olunmalıdır
Argo ifadeler metinlerde yer almamalıdır.
Bilgiler sadeleştirilerek metne yazılmalıdır.
Teknik terimler yazılırken sadeleştirme yapılmalıdır.
Mümkün olduğunca yabancı kelime kullanmaktan kaçınılmalıdır.
Haberi yazan muhabir kendi görüş ve değerlendirmelerine yer vermemelidir.
Habercilik mesleğini seçecek kişilerin iletişim yönünün kuvvetli, diksiyonunun düzgün olması da önemlidir. Üniversite eğitiminin dışında kişisel gelişimi için farklı eğitimler de almalıdır. Enstitü bünyesinde iletişim alanında pek çok online eğitim bulunur. Televizyon haberciliği eğitimini alıp kişisel gelişiminize katkı sağlayabilirsiniz.
