Sağlık kavramının günümüze kadar elde etmiş olduğu anlamını ortaya koyabilmek için sağlığın gündelik kullanımında pozitif ve negatif olarak iki farklı anlamı üzerinde durulmalıdır. Sağlığın negatif olarak ifade edilmesinde, hastalığın veya rahatsızlığın olmaması olarak açıklanabilmektedir. En basit anlatımıyla hasta değilsek, sağlıklıyız çıkarımında bulunulabilir.
Bu çalışmamızda; "Sağlığın negatif tanımları nasıldır? Hastalık ve rahatsızlık kavramlarına nasıldır? Hastalığa yaklaşım nasıldır?" gibi konulara yer verdik.
Sağlığın Negatif Tanımları Nasıldır?
Öncelikle gelen tanımlama olarak kabul edilen sağlığın negatif tanımlamasında sakatlık, hastalık, rahatsızlık ve ayrıca engelli olmaktan bahsedilebilir. Kısa veya uzun bir süre için bunlardan biri veya bir kaçının olması söz konusu olabilmektedir. Birey, teşhisi koyulan bir rahatsızlık sebebiyle kendisini hasta olarak hissedebilir veya herhangi bir rahatsızlığı olmadan da hasta olabilmektedir. Örneğin kişinin göğsünde olan bir kitleden dolayı presemptomatik bir kanserle karşılaşılabilir. Veya kişi görünürde herhangi sorunu yok iken depresyonda olabilir.
İngiliz dilinde hastalık “disaise” kelimesinden türemekte olup rahatsız olma huzursuz olma anlamlarına da gelmektedir. Rahatsızlık anlamına gelen "Illness" ise ağrıya veya zararlık anlamına gelmektedir. III- health anlamına gelen nesnel hastalık ise örneğin mikroskobik analiz çalışmaları olarak kabul edilmiş yöntemler dahilinde hücre yapısında meydana gelen değişikliklerin kanıtının ortaya çıkarıldığı çalışmadır ki herhangi bir kanser teşhisinin ortaya koyulabilmesi için gerçekleştirilen sonuçlardır. Tam olarak hastalık, sağlığın bozulması anlamına gelmektedir. Bu kısmi veya tamamen olabilir. Diğer bir ifadeyle iki terim, hastalıkların psiko-sosyal kökenleri ile organik kökenleri arasındaki farkı ortaya çıkarmada kullanılmaktadır.
Hastalık ve Rahatsızlık Kavramlarına Nasıldır?
Rahatsızlık, semptomla gelen özel patolojikle hastalık ise meydana gelen belirti ile gelen nesnel patoloji olarak açıklanabilir. Cassel tarafından rahatsızlığı “hekime giderken hastanın tam olarak neler hissettiği” hastalığı ise “hekimden dönerken neyi olduğu” şeklinde değerlendirmektedir.
Hastalık rahatsızlıktan daha rahatsızlıktan daha çok teknik bir kavramdır. Rahatsız hissetmek ve rahatsız olmak arasında yer alan fark öznel ve nesnel olan arasındaki fark şeklindedir. Kimi zaman kalıcı ve geçici ve kimi zaman da ise fiziksel ve zihinsel olan arasındaki fark olarak görülmektedir. Herhangi bir organik sebep olmadan da ağrı hissedilebilir, ağrının kendisi rahatsızlık meydana getirebilir. Netice olarak, arzu edilmeyen bir durumdan söz edilmektedir. Anormal ve normal değişimlerde görülebilmektedir.
Hekimlerin yaşlanmanın normal semptomlarını eğer arzu edilmiyorsa, egzersiz ve diyetle veya hormon terapisiyle indirgeme çalışmalarında herhangi bir hastalıktan söz edilmemektedir. Yaşlı bireylerde ortaya çıkan eklem rahatsızlıkları ile genç bireylerde görülen benzer şekildeki eklem rahatsızlıklarına hekimler benzer çabayı göstermeyeceklerdir.
Bunun en temel sebebi ise yaşlı olan bireylerde çok daha fazla hareket etmeleri beklenmemesidir. Buna karşın genç bireylerde görülen eklem rahatsızlıkları anormal bir durum olarak kabul edilebilerek daha fazla temkinli yaklaşılabilir. Sadece mevcut durumların nasıl sonuçlandıkları ile ilgili değildir. Bu durumların hangi bilimsel veri ışığında ele alındığı ile ilgili farklılıklar söz konusudur.
Birtakım deformasyonlar, örneğin kalp kapakçığında sorun olması sağlığın kötü olması anlamına gelmektedir. Fakat doğuştan konuşma yetisinde bozukluk olan birine sağlık dememiz doğru olmayacaktır. Sonuçta hasta olmak durağan bir durum değildir, kötüye veya iyiye gidebilir.
Hastalığa Yaklaşım Nasıldır?
Konuşamama durumu olan birinin sabit diyebileceğimiz bir engellilik durumu söz konusudur. Fakat deformasyonu olan biri sağlıksız olarak bir izlenim ortaya koyuyorsa bu, hekimlerin protez, estetik cerrahi vb bir operasyon ile durumu onarmaya çalışmayacakları anlamına gelmeyecektir. Deformasyona uygulanan çeşitli müdahaleler, herhangi bir yaralanmaya durumuna da uygulanabilir.
Kimi durumlarda kötü bir kaza geçiren kişi veya sakatlanan biri hasta olarak ifade edilebilir. Bu durum bir yetersizliğin ortaya çıktı anlamına gelirken yalnız kapasite yoksunluğu, sakatlığın gerçek nedeni ise kişinin sağlığı iyi olarak açıklanmıştır. Örneğin çalışırken kafasını kırmış olan birinin geçici olarak çalışmayabilir fakat sağlıklıdır. Buradan hekimin gerçek görevi sağlığın restorasyonu değildir, tamamının restorasyonudur.
Fiziksel diyebileceğimiz nesnel hastalıklar; anormal şartların veya kimi beklenmeyen hatta istenilmeyen şartların ve yoksun bırakan şartların var olması şeklidir. Bunların her birini zihinsel sosyal ve zihinsel alanlara taşımak da söz konusudur. Sağlığın olumsuzu yani negatif tanımlarında fiziksel rahatsızlık zihinsel rahatsızlığa sebebiyet verebilir. Benzer şekilde zihinsel herhangi bir rahatsızlıkta fiziksel bir rahatsızlığa veya sosyal herhangi bir engele sebep olabilmektedir.
Aynı şekilde sağlığın negatif durumunun belirleyici konumunda olan zihinsel, fiziksel ve sosyal faktörler; sağlığın diğer durumlarını da beklendik veya beklenmedik şekilde bozabilir. Sosyo ekonomik statü geniş kapsamlı zihinsel ve fiziksel sağlık sorunlarına bağlıdır. Temel kapsamda sağlığın sorunları hastalık veya rahatsızlık olarak kabul edilmektedir. Şayet sağlığın genel bir tanımı yapılacak olursa bedenen ruhen tam bir iyilik halinin olması şekli ile açıklanabilir.
Mevcut sağlıklı olma halinin devam ettirilebilmesi adına ülkenin sağlık hizmetlerine yapmış oldukları yatırımlar ki bu yatırımlar, açılan orta ve büyük ölçekli hastanelerin sayısı, ithal edilen teknolojik cihazlar niteliği oldukça önemlidir. Bununla beraber alkın sağlık hizmetlerine olan ulaşımını kolaylaştırabilecek çalışmaların gerçekleştirilmesi, şehir hastaneleri gibi mega hastanelerin yapımında vazgecilerek, nitelik açısında koruyucu sağlık hizmetlerinde yatırımların gerçekleştirilmesi hayati önem taşımaktadır.
Bunlarla beraber yerel yönetimlerin hijyen konusunda gösterdikleri çalışmalar bir diğer konudur. Örneğin belediyeler tarafından çöplerin vakit kabetmesizin toplatılması ve bu alnların ilaçlandırılması, temiz su varlığının sağlanması ve insanların bunlarak ulaşımının kolaylaştırılması, çevre düzenlemeleri kapsamında park ve bahçe yaşam alanlarının sayısını yükseltimesi, toplumun önemli bireyleri arasında yer alan engelliler için çevre şartlarının iyi hale getirilmesi diğer bazı konular arasında yer alır.
Yine belediyeler tarafından evde bakım hizmetlerinin sağlanması ve il sağlık müdürlüğü kontrolünde bunların gerçekleştirilmesi önemli göstergelerdir. Maddi sebeplerden dolayı sağlıklı beslenemeyen bireylerin yerel yönetimler tarafından sosyo ekonomik durumlarının takip edilmesi, halkın sağlıklı yaşam eğitimleri adı altında halk merkezlerinde eğitimlerin sağlanması ve sağlıklı olma okuryazarlığının yükseltirmesi gibi konularında tamamı sağlıklı olmayı, hasta olunmaması için gösterilebilecek çalışmalar arasında gösterilebilir.
