Sindirim sistemimiz sağlığımız için sandığımızdan çok daha önemli. Sindirim organlarımız bir anlamda vücudumuzun dışa açılan kapısı konumundalar. Bir yandan ağız yoluyla aldığımız tüm besin ve ilaçların sindirilip emilmesine ve işe yaramayan bölümlerin atılmasına yarıyor. Öte yandan bağışıklık sistemimiz için son derece önemli rol üstleniyor. 50 yaş üzerinde kolon kanseri riskini de göze aldığımızda sindirim sistemimize iyi bakmamız gerektiğinde eminim hemfikir oluruz.
Sindirim sistemimizle ilgili bir şikâyetimiz olduğunda genelde ifarklı branşlardaki uzmanlarının kapısını tıklatırız. Örneğin dahiliye ya da genel cerrahi uzmanı olabilir.Genel bir tarama sonrası tetkikler spesifik bir sindirim organımızı işaret ediyor ise muhtemelen hekimimiz bizi gastroenteroloji bölümüne yönlendirecektir. Tıbbin bu kıymetli alanı aslında bir yan dal eğitimi gerektiriyor. Yazımın devamında gastroenteroloji uzmanlarını detaylı olarak sizlere tanıtmaya çalışacağım.
Gastroenteroloji Uzmanı Nedir?
Gastroenteroloji uzmanını tanımlamadan önce bilim dalı olarak gastroenteroloji tanımlayalım. Gastroenteroloji, tıbbi terminolojide: “Mide ve bağırsak hastalıklarını konu alan bilim dalı” olarak açıklanır. Tanımsal anlamda, sindirim sistemi organları ve karaciğer, safra kesesi yollarının sağlık durumu ve hastalıkların inceleyen bilim dalıdır. Sindirim sistemi bozuklukları ve hastalıkları alanında uzmanlık eğitimi almış iç hastalıkları uzmanlarına da gastroenteroloji uzmanı denir. Gastroentologların çalışma alanı: Mide, özefagus (yemek borusu), safra kesesi, pankreas, ince ve kalın bağırsak, anüs( makat bölgesi) bölgesi ve de karaciğerimizdir. Aslında, "böbrekler hariç tüm karın içi organlardır" dememiz de uygun olur. Gastroentologlar bu hastalıkların tanı ve tedavisinden sorumludurlar. Dilerseniz mesleği tanımaya çalışma alanına giren temel sindirim sistemi hastalıklarını ve şikayetlerini listelemekle başlayalım.
Yutma problemi
Yemek borusuna yabancı cisim kaçması
Ağızdan ve makattan sindirilmiş kan gelmesi
Sindirim organlarının kanserleri
Tahriş edici özelliği olan çamaşır suyu vb.
Uzun süren karın ağrısı ve kramplar
Yaralanmalar
Uzun süreli ishal ve kabızlık problemleri
Dışkı renginin anormal olması ve kanlı dışkı
Uzun süren bulantı kusma
Aşırı gaz şikâyeti, mide yanması ve ekşimesi, hazımsızlık
Karaciğer yağlanması
Karaciğer hastalıkları
Sarılık
Gastrit
Mide ve duedonum ülseri
Safra kesesi hastalıkları ve safra kesesi taşları
Bağırsak düğümlenmesi
Çölyak, chorn hastalığı
Polipler, hemoroid
Gastroenteroloji uzmanları bu hastalık ve şikâyetler dışında birçok problemle ilgilenir.
Gastroenteroloji Uzmanı Ne İş yapar?
Bir önceki bölümde belirttiğim gibi gastroenteroloji uzmanları sindirim sistemi hastalıklarının teşhis tedavi ve takibinden sorumludurlar. Tanı koymak için sadece bilgi yeterli değildir. Röntgen, ultrason, MR, tomografi, kan ve idrar tetkiki gibi tanı yöntemleri kullanırlar. Kendi uzmanlık alanlarına özgü olarak kullandıkları yöntemler de vardır. Bir örnekle açıklayacak olursak: Işık kaynağı olan, bir ucu bilgisayar ekranına bağlı elastik bir hortumla sindirim kanalları ve organları incelenir. Bu işlem ağızdan yapıldığında endoskopi, makattan yapıldığında kolonoskopi ya da rektoskopi adını alır. Bu işlemler lokal olarak uyuşturma yöntemiyle yapılabilir. Hastanın tamamen uyutulması da söz konusudur. Nitekim hastalar işlemin konforu açısından genel anestezi almayı talep ederler. Bu durumda anestezi uzmanından destek alınır. İşlem sırasında kulanılan cihaza gastroskop denilir. Bu noktada ERCP adında girişimsel işlem konusunda da bilgi verelim. ERCP aynı zamanda bir tedavi yöntemi. Bu yöntemle safra kanalına stent takılabilir ya da taşlar çıkarılabilir. Pankreas hastalıklarının tanısı konulabilir.
Gastroenteroloji uzmanlarının görev tanımları kapsamında yaptıkları işleri özetleyecek olursak:
Hastaların öyküsünü dinler, yakınmalarını öğrenir.
Fiziksel muayenesini yapar.
Tanı koymak için gerekli tetkikleri ister ve sonuçları değerlendirir.
Tanıya uygun olarak tedavi planlar ve uygular, takibini yapar
Gerekli durumlarda farklı uzmanlık alanlarından konsültasyon talep eder.
Bilimsel araştırmalar yapıp sonuçlarını paylaşarak mesleki alana katkı sunarlar.
Endoskopi, kolonoskopi gibi işlemler yanında karaciğer biyopsisi gibi girişimsel işlemler uygularlar.
Yeri gelmişken gastroentologların kullandığı spesifik yöntemleri de kısaca tanıtmak isterim:
Endoskopi: 110cm uzunluğunda ve 9,8 cm çapında ışık ve kamerası olan hortum aracılığıyla yapılır. Yemek borsu ve 12 parmak bağırsağı incelenir.İşlem sırasında biyopsi alınır, polip varsa çıkarılır.
Kolonoskopi: 160cm 12mm çapında hortum kullanılır. Kalın bağırsak incelenir. Polip varsa alınabilir.
ERCP: Safra kanalları ve pankreas incelenir. Safra kanalı ve pankreas kanalındaki taşlar alınabilir. Stent yerleştirilebilir.
Gastroloji uzmanlarının mesleki gelişimlere açık olamaları ve yenilikleri takip etmeleri önemlidir. Bu açıdan yeni teknolojileri kullanma becerilerine sahip olmaları beklenir.
Gastroenteroloji Uzmanı Maaşları
Gastroenteroloji uzmanlarının özel sektörde aldıkları maaş diğer uzmanlık alanlarına göre nispeten yüksektir. Büyükşehirlerde ve kurumsal düzeyde hizmet veren özel hastanelerin alanında bilgili ve tecrübeli, tanınmış gastroentologlara hatırı sayılır maaş ödemeleri söz konusudur. Alt ve üst sınırı tam olarak çizmek mümkün olamasa da 17000-20000 TL ortalama maaş bilgisi verebiliriz.
Kamu hastanelerinde görev yapan gastroenteroloji uzmanları uzman hekim statüsünden maaş ödemesi alırlar. Daha açık bir ifadeyle kamuda maaş ödemelerinde uzmanlık alanı farklılığı söz konusu değildir. Fikir oluşturmak açısından ¼ derecede görev yapan uzman hekim maaşının 9314 TL olduğu bilgisini vermek isterim. 2021 yılına ait bu miktara AGİ, fazla mesai ve nöbet ödemeleri dâhil edilmemiştir. Uzman hekimler için kamuda döner sermaye ödemesi avantajı vardır. Döner sermaye ödemesinin bir miktarı sabit olarak her ay maaşa yansıtılır. Diğer kısmı sabit dışı ek ödeme adını alır ve hekimin performansına dayalıdır. Miktarlar kurumlara göre değişiklik gösterse de endoskopi, kolonoskopi, biyopsi gibi işlemlerin yüksek performans puanı getirdiğini belirtebilirim.
Kendi muayenehanesinde hizmet veren gastroenteroloji uzmanlarının muayene ücretleri yüksektir. Ana nedeni muayene sırasında gastroentoloğun ultrason incelemesi yapıyor olmasıdır.
Gastroenteroloji Uzmanı Nasıl Olunur?
Kariyer hedefini gastronentolog olma üzerine planlayan hekim adaylarını zor ve zahmetli ve uzun bir süreç bekler. Evet, yaklaşık 13 yıl süren bir eğitim sürecinden bahsediyorum. İlk adım sayısal alanda sınava hazırlanıp tıp fakültesi öğrencisi olmaya hak kazanmak. Sonrasında 6 yıl süren tıp eğitimini tamamlayıp mezun olmak gerekiyor. İkinci adımda TUS sınavıyla dahiliye yani iç hastalıkları uzmanlığı eğitimine hak kazanıp bir 4 yıl da uzmanlık eğitimi almak gerekli. Uzmanlık eğitimi eğitim araştırma hastaneleri ya da tıp fakülteleri bünyesinde veriliyor.
Dahiliye uzmanı olmaya hak kazandıktan sonra yeni bir sınavdan daha geçmelisiniz. Üçüncü adım, YDUS yani Yan Dal Uzmanlık Sınavı. Bu sınavdan yeterli puan aldıysanız gastroenteroloji uzmanlığına hak kazanırsınız. Eğitim 3 yıl sürer. Bu süreyi başarıyla tamamlayanlar gastroenteroloji uzmanı unvanını alırlar. Başta da belirttiğim gibi en iyi şartlarda 13 yıl süren bir eğitim süreci gerekli. Tez çalışmaları, tez yazımı, adayın kişisel problemleri (hastalık, doğum izni, vb.) faktörler bu sürecin uzamasına neden olabilir.
