Standart Türk klavyesi olarak da tanımlanan F klavyenin mucidi Dr. İhsan Sıtkı Yener’dir. Yükseköğrenimini tamamladıktan sonra Stenografi, Daktilografi alanında meslek dersleri öğretmenliği görevine atanan Dr. Yener aynı dönemlerde Q klavyeler ile yaşanılan sorunları gidermek ve Türk dil yapısına uygun ve daha hızlı yazılım sağlayabilecek bir klavye dizilimi üzerine çalışmalar yapmıştır. Dr. İhsan Sıtkı Yener sadece F klavyeyi keşfetmekle kalmamış ulusal ve uluslararası düzenlenen pek çok stenografi ve daktilografi yarışmalarında kırdığı rekorlar ile F klavyenin başarısını bilimsel olarak da kanıtlamıştır. Yaşamı boyunca F klavyeyi tanıtmak ve geliştirmek adına pek çok çalışmaya öncülük etmiştir.
Hayatı boyunca uzmanlık alanı olan stenografi ve daktilografi ile ilgili sayısız başarılara imza atan değerli bir bilim insanı olan Dr. Yener 2003 yılı Bilimsel Teknoloji Günleri’nde “F klavyenin babası” unvanı ile teşekkür plaketi ile ödüllendirilmiştir. Son olarak kısa adı INTERSTENO olan Uluslararası Bilgi İşlem ve İletişim Federasyonu Türkiye Temsilciliği Onursal Başkanlığı görevini yürüten F klavye mucidi Dr. İhsan Sıtkı Yener 2016 yılında 91 yaşında hayata veda etmiştir.
F Klavye Nedir?
Türk Standartları Enstitüsü’nün kayıtlarına “Standart Türk Klavyesi” olarak geçen F klavyesi 1955 yılında icat edilmiştir. Klavye dizilimi gereğince klavyenin başında yer alan harfin F olması sebebiyle adı “F klavye” olarak geçen standart Türk klavyesi, Türkçe’nin fonetik özelliğini yansıtan bir tuş dizilimine sahip olup on parmak tekniği referans alınarak oluşturulmuş bir klavyedir.
F klavyesi ilk olarak daktiloda keşfedilmiştir. Daktiloların o dönemde F klavye olmasının sebebi de daktiloda hızlı yazım sırasında iki harfin yan yana olması ve bu harflere basıldığında harf vuruş çubuklarının birbiriyle çakışıyor olmasıydı. Bu durum büyük bir sorun olduğu için Dr. İhsan Sıtkı Yener tarafından F klavyenin icat edilmesiyle bu sorun ortadan kalkmıştır. Daktilolarda F klavyenin kullanılmaya başlanmasından sonra uzun yıllar F klavye kullanımı devam etmiş ve ilerleyen dönemde çıkan bilgisayarlarda da F klavyesi kullanılmıştır. Temel sıra adı verilen F klavyenin orta diziliminde Türkçe’de en çok kullanılan sesli harfler bu sıranın solunda yer alırken en çok kullanılan sessiz harfler ise kullanım sıklığına bağlı olarak temel sıranın sağında yer almaktadır. Bu dizilim için de parmakların temel sırayı bulabilmesi açısından A ve K harfleri referans alınmıştır.
F klavye nedir dedikten sonra F klavyenin günümüz yeni nesil bilgisayarlarında ve yanımızdan hiç ayırmadığımız akıllı telefonlarımızda da kullandığımız Q klavye ile farklarına da bir göz atalım. İki klavye arasındaki fark harf dizilimleridir. Q klavye herhangi bir dil baz alınarak hazırlanmış bir klavye değildir. F klavye ise Türkçe’de en sık kullanılan seslere göre düzenlenen bir dizilimden oluşur. Böylelikle yazma hızı Q klavyeye göre daha iyidir.
F Klavyenin Mucidi Kimdir?
F klavyenin mucidi Dr. İhsan Sıtkı Yener 1925 yılında Afyon’da dünyaya gelmiştir. 1942 yılında İzmir Ticaret Lisesi’nden mezun olan Yener, üniversite öğrenimini Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde tamamlamıştır. Mezuniyetinin ardından Sultanahmet Ticaret Lisesi’nde öğretmenlik görevine başlayan Yener 1957 yılında ABD New York Üniversitesi’nde “Ölçme ve Değerlendirme” konusunda master ve aynı üniversitede “Eğitim Metotları Araştırma Geliştirme” alanında da doktorasını yapmıştır.
Bir öğretmen olarak Beyoğlu Ticaret Lisesi, Galatasaray Lisesi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul Sekreterlik Okulu gibi kurumlarda eğitim veren Dr. İhsan Sıtkı Yener 1977 yılında öğretmenlik mesleğinden emekli olmuştur.
1946 yılından itibaren F klavyeyi geliştirmek üzerine çalışmalarını yürüten Dr. Yener 1955 yılında “On parmak için ideal Türk klavyesi’ni Bakanlıklararası Standardizasyon Komitesi’ne kabul ettirerek F klavye mucidi olarak tarihe adını yazdırdı.
Büro Yönetimi ve Sekreterlik konusunda 1950’li yıllarda tam anlamıyla eğitim veren resmi ya da özel bir kurumun bulunmaması sebebiyle bu konu ile ilgili çalışmalar yaparak 1954 tarihinde “Daktilo Sekreter Kursları”nı kurmuştur. Ayrıca ilerleyen yıllarda ticaret liseleri ve sekreter yetiştiren okulların müfredatlarını da hazırlayan Dr. Yener 1955 yılında “Sekreter Daktilograf” adıyla aylık mesleki bir derginin kurulmasına öncülük etti.
İlk olarak 1941 yılında İzmit Gazeteciler Cemiyeti tarafından düzenlenen Daktilografi Yarışması’nda dakikada 108 kelime yazarak rekor kıran Dr. İhsan Sıtkı Yener, öğretmenlik yıllarında pek çok yarışma organize etti ve öğrencilerini bu şampiyonalara hazırladı.
1957 yılından itibaren dünya çapında yapılan tüm organizasyonlarda aktif olarak yer aldığı ve gelişimine önemli katkılar sağladığı INTERSTENO Uluslararası Bilgi İşlem Federasyonu tarafından 2003 yılında “Onursal Başkan” ilan edildi. Büro yönetiminde çalışma koşullarını daha verimli kılmak için yaptığı çalışmalar ve geliştirdiği eğitim metotları Dr. İhsan Sıtkı Yener’in F klavye harici yaptığı diğer başarılı çalışmalarıydı.
Çalışmalarındaki dürüstlük ve örnek davranışlarıyla da ön plana çıkan, Dr. Yener’e Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Fair Play Konseyi tarafından kariyer alanında Büyük Ödül verildi.
F Klavyeyi Kim Buldu?
Q klavyeye bir alternatif oluşturma fikrinin sahibi Dr. İhsan Sıtkı Yener, bu konudaki çalışmalarına Ankara ve New York Üniversitesi işbirliği ile Anthony R. Lanza ve Edward Tutark Jr. İle oluşturulan bir ekiple başladı. Türk Dil Kurumu’nun verileri dikkate alınarak yapılan çalışmalarda Türkçe dili için uygun bir dizilim geliştirildi. Komisyon, TDK kılavuzundaki kelimeleri inceleyerek en çok kullanılan harfleri tespit etti. Yapılan çalışmalar sonucu en çok kullanılan beş harf a, e, k, i ve m olarak belirlendi. Tasarlanan klavyede on parmak kullanım esas alınarak harfler sağ ve sol ele göre dağıtıldı. Böylelikle F klavye ortaya çıkmış oldu.
F klavye mucidi Dr. Yener, 1955 yılında onaylanan bu çalışmanın ardından Türkiye’deki tüm daktiloların F klavyeye dönüştürülmesi yönünde çalışmalarına devam etti. 1974 yılında F klavye, Türk Standartları Enstitüsü tarafından zorunlu standart olarak kabul edildi.
F klavyeyi bulmanın yanı sıra tüm dünyaya tanıtımında da öncülük eden Dr. İhsan Sıtkı Yener, 1947 yılında İlk İstanbul Daktilografi Şampiyonası’nı, 1948’de İlk Türkiye Daktilografi Şampiyonası’nı organize etti. 1955 sonrası her iki yılda bir düzenlenmekte olan Dünya Daktilografi, Stenografi, Bilgisayar ve İnternet Klavye Şampiyonalarına Türk yarışçılar yetiştirdi. 34 Türk gencinin 17 kez rekor kırarak dünya şampiyonu olmasına ve bunun yanı sıra pek çok derece ile Türkiye’nin adının duyurulmasına büyük katkı sağladı.
Dr. İhsan Sıtkı Yener, stenografi sistemlerini geliştirmeye yönelik çalışmaları sebebiyle İtalya Stenografi ve Daktilografi Akademisi tarafından “Sosyal Onur Ödülü” ne layık görüldü.
F klavye mucidi Dr. Yener daktilonun ardından çağın getirdiği değişimlere de Standart Türk Klavyesi’ni adapte etti. Çalışmalarını bir eğitim seferberliğine dönüştüren Yener bilgisayarlarda da F klavye kullanımıyla ilgili Bilgisayarlı Daktilografi isimli bir ders olarak kurs müfredatlarına koyulmasını sağladı. On parmakla bakmadan bilgisayar klavyesi kullanımı yönünde dersler veren Dr. İhsan Sıtkı Yener’in hazırladığı kurslar “Şampiyon Daktilo Sekreter ve Bilgisayar Kursları” ismiyle Milli Eğitim Bakanlığı’nca resmileştirilerek Türk Patent Enstitüsü’nce tescil edildi. F klavyenin babası veya F klavye mucidi olarak adından söz ettiren Dr. İhsan Sıtkı Yener alanında iyi bir eğitimci, araştırmacı olarak nitelikli büro elemanlarının yetiştirilmesi yönünde yaptığı çalışmalarla da öne çıkan bir isim oldu.
