Elektrik mühendisliği, geçmişten günümüze kadar ilgi görmekte olan bir meslek ve en çok tercih edilen mühendisliklerden birisi. Elektrik yüksek mühendisliği ise, son zamanlarda gençlerin tercih ettiği, yüksek lisans derecesiyle elde edilen bir unvandır. Elektrik yüksek mühendisliği hakkında bilgi vermeden önce, elektrik mühendisinin kim olduğunu ve sorumluluklarını açıklamamız gerekiyor.
Elektrik mühendisi; elektrik üretiminden iletim sistemlerine, elektrik dağıtım sistemlerinden bu sistemlerin proje ve kontrol aşamalarında çalışan uzmandır. Bu uzmanların sorumlulukları arasında; elektrik üretimi, iletilmesi ve dağıtılması aşamalarında kullanılan cihazlarla ilgili işlemler gelir. Elektrik mühendisleri, her aşamada kullanılan cihazların kontrollerini ve hesaplamalarını yapmakla görevlidir.
Elektrik yüksek mühendisliği konusuna gelirsek; bu konuyu aşağıdaki alt başlıklarda açıklamaya çalışacağız. Bu açıklamalardan önce kısaca söylememiz gerekir ki; elektrik yüksek mühendisliği, yüksek lisans derecesini almış olan elektrik mühendisidir.
Elektrik mühendisi unvanını hak etmek için, Mühendislik Fakültelerinin Elektrik mühendisliği lisans bölümünü bitirmek gerekir. Ayrıca, Elektrik-Elektronik Mühendisliği mezunları da elektrik yüksek mühendisliği için başvuru yapabiliyor. Bu iki bölümden mezun olan elektrik/elektrik-elektronik mühendisleri, elektrik mühendisliği alanında üniversitelerin açtığı yüksek lisans programlarına başvurabilirler. Bu yüksek lisans programlarını okuyan ve gerekli şartları tamamlayan öğrenciler, elektrik yüksek mühendisi unvanını alır.
Elektrik mühendisliği alanında ülkemiz üniversitelerinde açılmış olan çok sayıda yüksek lisans programları bulunuyor. Elektrik yüksek mühendisi konusuna giriş yapmadan önce, yüksek lisans programlarında genel olarak hangi eğitimlerin verildiğine dair bir bilgi paylaşmamız yararlı olacaktır.
Günümüzde elektrik mühendisliği yüksek lisans programları, çağa uyum sağlayacak şekilde modern tekniklerle eğitim yapıyor. Programlarda okutulan teorik dersler; bilgisayar simülasyonlarıyla ve son teknolojiye sahip laboratuvarlarda yapılmakta. Ayrıca tasarımla ilgili projeler de uygulama derslerinden birisidir. Yüksek lisans programının amaçlarından birisi, ileri mühendislik uygulamalarıyla öğrencilerin öğrenme süreçlerinin beslenmesidir. Teorik olarak verilen bilgilerin etkin bir şekilde kullanılması ve öğrencilerin teknik yeteneklerinin gelişmesi de diğer amaçlardır.
Bu yazımızda, “Elektrik yüksek mühendisi nedir?”, “Elektrik yüksek mühendisi ne iş yapar?”, “Elektrik yüksek mühendisi nasıl olunur?” ve “Elektrik yüksek mühendisi maaşları” gibi konuları işleyeceğiz. Elektrik yüksek mühendisliği mesleğiyle ilgili merak edilen konular hakkındaki yazımıza birlikte göz atalım…
Elektrik Yüksek Mühendisi Nedir?
Elektrik yüksek mühendisi, elektrik ve elektromanyetik konularında çalışan uzman mühendistir. Yüksek mühendislik türü olarak yeni bir uzmanlık dalı olmasına rağmen, çalışma alanı oldukça geniştir. Elektrik yüksek mühendisi, elektrikle ilgili olan tüm sistemleri tasarlayan, proje haline getiren ve geliştiren uzman mühendistir. Bu mühendisler; elektrik üretim sistemleri, elektrik dağıtım sistemleri, cihazların kontrol edilmesi gibi işleri yaparlar. Diğer elektrik mühendislerinden en önemli farkları, elektrik konusundaki sorunları ileri mühendislik teknikleriyle çözmeleridir.
Elektrik yüksek mühendisler de diğer yüksek mühendisler gibi; kurumların yönetici ve müdür gibi idarî kadrolarında görev alırlar. Bu mühendislerin de kendi şirketlerini açmak; orada kurucu ve genel müdür gibi unvanlarla çalışabildiklerini de eklemeliyiz.
“Elektrik yüksek mühendisi nedir?” sorusunun tam açıklamasını da şu şekilde yapabiliriz: Elektrik yüksek mühendisi; elektrik enerjisinin üretim, sunum ve kullanım aşamalarında söz sahibi olan uzman mühendise denir. Bu mühendislerin yetkileri ve sorumlulukları; hem dünyanın hem de ülkemizin enerji ihtiyaçlarını da gözetmekle başlar. Bu mühendislerin; bilimsel tekniklere ve endüstri sektörüne katkı sağlayacak, çevreye duyarlı, araştırmacı kişilik yapısına sahip olması gerekir. Bilimsel çalışmalar ve araştırmalar yapmak ve bu çalışmaları bilim dünyasıyla paylaşmak da bu yüksek mühendislerin temel görevlerinden birisidir.
Elektrik yüksek mühendislerinin en önemli görevlerinden birisi de; elektrikle ilgili konularda bilimsel danışmanlık, yani bilirkişi görevi yapmaktır. Çünkü bu uzmanlar, aldıkları ileri mühendislik eğitimleri sayesinde, bilimsel yetkinlik kazanmış kişilerdir.
Elektrik Yüksek Mühendisi Ne İş Yapar?
Elektrik yüksek mühendisleri de diğer mühendisler gibi, hem devlet kurumlarında hem de özel kurumlarda çalışma imkânı bulabiliyor. Bütün sektörlerdeki kurum ve kuruluşların elektrik sistemlerinin plânlanması ve kurulması, bu yüksek mühendislerin temel görevlerinden birisidir. Ayrıca bu sistemlerde yaşanan herhangi bir aksaklık veya sorunu, ileri mühendislik çözümleriyle halletmek de en önemli görevlerindendir.
Elektrik yüksek mühendislerinin görevlerine bakmadan önce, çalışabildikleri birimleri de söylemeliyiz. Bu uzmanlar; kurum ve kuruluşların üretim, proje, tasarım, finans, Ar-Ge ve pazarlama gibi birimlerinde iş imkânı bulabiliyorlar.
Elektrik yüksek mühendislerinin başlıca görevlerini şöyle sıralayabiliriz:
Kurumun ihtiyaçları doğrultusunda elektrik sistemleri tasarlamak,
Elektrik üretim, kurulum teknikleri ve kullanılacak malzemeleri belirlemek,
Elektrik sistemleri, cihazlar ve diğer ürünlerin kalitesini kontrol etmek,
Kontrolde tespit ettiği bilgileri kaydetmek ve analizlerini yapmak,
Tasarımla ilgili programları veya sistemleri kullanarak örnek ürün modeli yapmak,
Sistemlerde kullanılacak cihazları ve malzemeleri tasarlayıp geliştirmek,
Elektrik sistemleriyle ilgili projeler hazırlayıp üzerinde çalışmak,
Elektrik sistemlerinin şemalarını çizmek ve devreleri düzenlemek,
Sistemlerin kurulumunda maliyet ve zaman tabloları hazırlamak ve raporlamak,
Sistemlerin ve cihazların kalite standartlarına uygun bir şekilde çalışmasını sağlamak.
Elektrik Yüksek Mühendisi Maaşları
Elektrik yüksek mühendisi maaşları, çalışılan kurumun tipine göre farklılıklar gösterebiliyor. Kamu kurumlarında ve özel kurumlarda maaş hesaplamaları farklı sistemlerde olduğu için, bu uzmanların aldıkları maaşlar da değişken olabiliyor.
Elektrik yüksek mühendisi maaşları 2021 yılı için özel sektörde en düşük 5.000 TL ve ortalama 8.000 TL civarında görülüyor. Yeni başlayan elektrik mühendisleri asgari ücret seviyesi olan 3.000 TL alırken, en yüksek 5.220 TL olduğu belirtiliyor. Özel sektördeki çalışanların ikramiye, şehir dışı/yurtdışı proje ücretleri ve fazla mesai ücretleri gibi ek ödemeleri de maaşa ekleniyor. Böylece daha yüksek meblağlar elde edilebiliyor.
Devlet kurumlarındaki elektrik mühendisliği maaşlarına bakarsak; özel sektördeki rakamlara yakın bir maaş olduğunu görebiliyoruz. Yine, elektrik yüksek mühendislerinin devlet kadrolarındaki maaşları da özel sektördekine benzer rakamlarda oluyor. Ancak devlet kurumlarında çalışan elektrik yüksek mühendisi, AGİ gibi ek ödemeler de alabiliyor. Devlet kadrolarında sosyal haklar daha fazla olmasına rağmen, ek ödemeler özel sektördeki kadar olamıyor. Devlet kurumlarındaki maaşı etkileyen konulardan biri sözleşmeli veya kadrolu olma durumudur. Kıdem yılı, çalışanın medenî durumu, eş ve çocukların bilgisi gibi konular da maaşlara ek ücret olarak yansıyor.
Elektrik yüksek mühendislerinin maaşlarının hesaplanmasında bazı etkenler de göz önüne alınabiliyor. Mezun olunan üniversiteler, alınan başarılar, yapılan projeler, yabancı dil bilgisi ve akademik eğitim de maaş hesabında değerlendiriliyor.
Yüksek mühendislerin maaş hesabını etkileyen bir konu da akademik kariyer olarak karşımıza çıkıyor. Doktora ve doçentlik gibi akademik aşamaları tamamlayan elektrik yüksek mühendislerinin maaşları hem kamuda hem de özelde artabiliyor. Bu akademik aşamalar, hem özel sektörde hem de kamu kurumlarında maaşlara katkı yapan etkenlerdendir.
Elektrik Yüksek Mühendisi Nasıl Olunur?
“Elektrik yüksek mühendisi nasıl olunur?” sorusuna verilecek cevap iki aşamalıdır: Elektrik yüksek mühendisliğinin ilk aşaması, Elektrik Mühendisliği veya Elektrik-Elektronik Mühendisliği lisans programlarından mezun olmaktır. Yüksek lisans mezuniyeti, elektrik yüksek mühendisi olmanın ikinci aşamasıdır. Bu bölümlerden mezun olan mühendis adaylarının, elektrik yüksek mühendisliği için yüksek lisans programlarını da bitirmesi gerekiyor.
Üniversitelerde yüksek lisans programlarının iki seçeneği bulunuyor; tezli yüksek lisans ve tezsiz yüksek lisans. Tezli yüksek lisans, akademik kariyerin devam etmesi için uygun seçenektir. Tezsiz yüksek lisans programı da, akademik kariyer imkânı sağlamayan bir özelliktedir. Tezsiz programdan mezun olan mühendisler, sadece yüksek mühendis unvanını hak edebilir.
akademik kariyer yapmanın önemi, kurumdaki mevki ve maaş durumunda ortaya çıkar. bunların dışında, üniversitelerde çalışma şansı vererek, öğretim üyesi olma yolunu açar. öğretim üyesi, yani akademisyen olmak için tezli yüksek lisans programlarını bitirmek gerekiyor. ancak tezsiz yüksek lisans programı mezunlarının bu imkânları olmuyor.
Elektrik yüksek mühendisi adaylarının; yüksek lisans programında ilk yıl için 24 kredilik ve iki dönemlik ders alması gerekiyor. İkinci ve son yıl süresince tez ya da proje yazma sorumlulukları bulunuyor. Tezlerini veya projelerini teslim eden ve başarılı bulunan öğrenciler mezun olarak “elektrik yüksek mühendisi” unvanı alabiliyorlar.
