Biyoistatistik, modern bilim dünyasında oldukça hayati bir rol oynar. Biyolojik olayların yanı sıra, tıbbi ve sağlık bilimlerindeki verilerin analizi için gerekli olan bu disiplin, istatistiksel yöntemlerin uygulamasıyla verilerin anlamlı sonuçlar doğurmasını sağlar. Aynı zamanda globalleşen dünya düzeninde çeşitli dillerdeki terminolojiye hakim olmak da bu alanda çalışan profesyoneller için büyük önem taşır. Bu bağlamda, Rusça eğitimi de biyoistatistikçiler için değerli bir kapı aralayabilir.
Биостатистика
Biyoistatistik
Örnek Diyalog: Биостатистика
Türkçe: Biyoistatistiğin öğrenilmesi, tıbbi araştırmalarda veri analizi için önemlidir.
Вероятность
Olasılık
Örnek Diyalog: Вероятность
Türkçe: Maalesef vaktinde yetişebilme ihtimalimiz çok düşük.
Статистическая значимость
İstatistiksel anlamlılık
Örnek Diyalog: Статистическая значимость
Türkçe: Profesör, yeni ilacın etkisi üzerine yaptığımız sonuçların istatistiksel anlamlılık elde edilmeden güvenilir olmayacağını açıkladı.
Переменная
Değişken
Örnek Diyalog: Переменная
Türkçe: Programcı dedi ki: x değişkeni zaten başlatıldı, hesaplamalar için onu kullanabiliriz.
Среднее значение
Ortalama değer
Örnek Diyalog: Среднее значение
Türkçe: Grafikte görüldüğü üzere, son bir haftanın ortalama sıcaklık değeri, normalin beş derece altında.
Медиана
Medyan
Örnek Diyalog: Медиана
Türkçe: İstatistikte medyan, sıralı bir sayı listesindeki orta değeri temsil eder.
Мода
Moda
Örnek Diyalog: Мода
Türkçe: Moda sürekli değişiyor ve ben her şeye yetişmekte zorlanıyorum.
Стандартное отклонение
Standart sapma
Örnek Diyalog: Стандартное отклонение
Türkçe: Ölçümlerimizin değişkenliğini değerlendirmek için, standart sapmayı hesaplamamız gerekiyor.
Доверительный интервал
Güven aralığı
Örnek Diyalog: Доверительный интервал
Türkçe: Öğretmen, güven aralığının örneklem ortalaması değerinin doğruluğunu değerlendirmeye yardımcı olduğunu açıkladı.
Гипотеза
Hipotez
Örnek Diyalog: Гипотеза
Türkçe: Çoklu evren hipotezi, sonsuz sayıda paralel evrenlerin var olduğunu öne sürer.
Альтернативная гипотеза
Alternatif hipotez
Örnek Diyalog: Альтернативная гипотеза
Türkçe: Profesör, eğer sıfır hipotezi çürütülürse alternatif hipotezi kabul edeceğimizi açıkladı.
П-значение
p-değeri
Örnek Diyalog: П-значение
Türkçe: Araştırmacı, düşük p-değerinin deney sonuçlarının istatistiksel önemini gösterdiğini açıkladı.
Корреляция
Korelasyon
Örnek Diyalog: Корреляция
Türkçe: Bu araştırmada, katılımcıların ne kadar kahve içtikleri ile uyanıklık seviyeleri arasındaki korelasyon çok net bir şekilde gözlemlenmektedir.
Регрессионный анализ
Regresyon analizi
Örnek Diyalog: Регрессионный анализ
Türkçe: Satış tahminlerini gelecek çeyrek için yapabilmek adına regresyon analizi uyguladık, bu da bize tüm anahtar faktörleri göz önünde bulundurmamızda yardımcı oldu.
Коэффициент детерминации
Belirleme katsayısı
Örnek Diyalog: Коэффициент детерминации
Türkçe: Öğretmen, belirleme katsayısının modelimizin gerçek verilere ne kadar iyi uyduğunu gösterdiğini açıkladı.
Ковариация
Kovaryasyon
Örnek Diyalog: Ковариация
Türkçe: Nüfusun gelirleri ve harcamaları arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için, bu iki değişkenin kovaryansını hesapladık.
Нормальное распределение
Normal dağılım
Örnek Diyalog: Нормальное распределение
Türkçe: İstatistik dersinde profesör, normal dağılımın olasılık teorisinde kilit bir rol oynadığını açıkladı.
Тест Шапиро-Уилка
Shapiro-Wilk testi
Örnek Diyalog: Тест Шапиро-Уилка
Türkçe: Verilerimiz normal dağılım göstermiyor, Shapiro-Wilk testi sonuçlarına göre parametrik olmayan yöntemler kullanmalıyız.
Критерий Колмогорова-Смирнова
Kolmogorov-Smirnov Kriteri
Örnek Diyalog: Критерий Колмогорова-Смирнова
Türkçe: Kolmogorov-Smirnov kriteriyonun kullanılması sonucunda, iki örneğin dağılımlarının örtüşmediği yönündeki sıfır hipotezini reddettik.
Логистическая регрессия
Lojistik regresyon
Örnek Diyalog: Логистическая регрессия
Türkçe: Bu sınıflandırma görevi için lojistik regresyon kullanalım, çünkü müşteri kaybının olasılığını tahmin etmemiz gerekiyor.
Множественная регрессия
Çoklu Regresyon
Örnek Diyalog: Множественная регрессия
Türkçe: Çoklu regresyon çalışması, bağımsız değişkenlerle satış sonuçları arasındaki ilişkileri daha iyi anlamamızı sağladı.
Факторный анализ
Faktör analizi
Örnek Diyalog: Факторный анализ
Türkçe: Alexey, piyasadaki dalgalanmaların temel nedenlerini anlamak için faktör analizini kullanmamız gerektiğini söyledi.
Кластерный анализ
Kümeleme analizi
Örnek Diyalog: Кластерный анализ
Türkçe: Öğretmenimiz, araştırmamızda pazar segmentasyonu için kümeleme analizini kullanacağımızı söyledi.
Дискриминантный анализ
Ayrımsal analiz
Örnek Diyalog: Дискриминантный анализ
Türkçe: Ana müşteri gruplarını sınıflandırmak için diskriminant analizi kullandık.
Мета-анализ
Meta-analiz
Örnek Diyalog: Мета-анализ
Türkçe: Profesör, birkaç araştırmanın meta-analizinin, her birini ayrı ayrı incelemekten çok daha kesin sonuçlar gösterdiğini belirtti.
Эпидемиология
Epidemiyoloji
Örnek Diyalog: Эпидемиология
Türkçe: İvan, doktora tezin için zaten bir uzmanlık alanı seçtin mi? Epidemiyolojiyle ilgili bir şeyler düşündüğünü duydum.
Когортное исследование
Kohort çalışması
Örnek Diyalog: Когортное исследование
Türkçe: Profesör, kohort çalışmasının yaşam tarzı ile hastalıkların gelişimi arasındaki nedensel-sonuçsal ilişkileri belirlemeye yardımcı olduğunu açıkladı.
Кейс-контрольное исследование
Olgusal-kontrollü çalışma
Örnek Diyalog: Кейс-контрольное исследование
Türkçe: Bu hastalığın gelişme riski ile beslenme arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için vaka-kontrol çalışmasını kullanmaya karar verdik.
Рандомизированное исследование
Randomize edilmiş araştırma
Örnek Diyalog: Рандомизированное исследование
Türkçe: Randomize edilmiş araştırmanın sonuçlarını tartışıyoruz, bu araştırma yeni ilacı alan hasta grubunda klinik sonuçlarda önemli bir iyileşme gösterdi.
Систематический обзор
Sistematik derleme
Örnek Diyalog: Систематический обзор
Türkçe: Yeni bir projeye başlamadan önce, bu alandaki araştırmaların mevcut durumunu tam anlamıyla kavrayabilmek için sistemli bir literatür taraması yapalım.
Чувствительность
Duyarlılık
Örnek Diyalog: Чувствительность
Türkçe: Sensörün hassasiyeti o kadar yüksektir ki en zayıf sinyalleri bile algılayabilir.
Специфичность
Özgüllük
Örnek Diyalog: Специфичность
Türkçe: Doktor, yeni antikor testinin spesifitesinin çok yüksek olduğunu vurguladı.
Отношение шансов
Şans oranı
Örnek Diyalog: Отношение шансов
Türkçe: Araştırmacı, şans oranının tıbbi araştırmalarda önemli bir istatistiksel ölçü olduğunu ve bir faktör ile sonuç arasındaki ilişkinin gücünü değerlendirmeye olanak tanıdığını açıkladı.
Риск
Risk
Örnek Diyalog: Риск
Türkçe: Yeni teknoloji girişimlerine yatırım yapmak her zaman belirli bir riskle bağlantılıdır.
Относительный риск
Göreceli risk
Örnek Diyalog: Относительный риск
Türkçe: Doktor, hastalığın gelişme riskinin yaşla birlikte arttığını açıkladı.
Абсолютное снижение риска
Absolüt risk azalımı
Örnek Diyalog: Абсолютное снижение риска
Türkçe: Doktor, düzenli egzersizlerin ve sağlıklı bir diyetin, kalp hastalıkları riskinde kesin bir azalmaya yol açabileceğini açıkladı.
Пространственные данные
Mekansal veriler
Örnek Diyalog: Пространственные данные
Türkçe: Mekansal verileri, ayrıntılı haritalar ve arazi modelleri oluşturmak için kullanıyoruz.
Временные ряды
Zaman serileri
Örnek Diyalog: Временные ряды
Türkçe: Zaman serilerini incelemek, ekonomik eğilimleri daha yüksek bir doğrulukla tahmin etmeye olanak tanır.
Биомаркер
Biyomarker
Örnek Diyalog: Биомаркер
Türkçe: Doktor, bu biyomarkerin kan seviyesinin kalp hastalıkları gelişme riskini belirlemeye yardımcı olabileceğini söyledi.
Оценка выживаемости
Hayatta kalma oranının değerlendirilmesi
Örnek Diyalog: Оценка выживаемости
Türkçe: Doktor, hastanın ameliyat sonrası yaşam oranının önemli ölçüde arttığını söyledi.
Кривая Каплана-Мейера
Kaplan-Meier eğrisi.
Örnek Diyalog: Кривая Каплана-Мейера
Türkçe: Bu çalışmada hastaların sağkalımını analiz etmek için Kaplan-Meier Eğrisi kullandık.
Лог-ранговый тест
Loj-rank testi
Örnek Diyalog: Лог-ранговый тест
Türkçe: Doktor, bu araştırmada Log-rank testi sonuçlarını nasıl yorumlamamız gerektiğini açıklar mısınız?
Пропорциональные риски Кокса
Cox Proportional Hazards Model or Cox Regression Model) is typically used in survival analysis to assess the effect of various factors on the survival time of subjects. When this statistical model is applied, it calculates the risk of the occurrence of an event for example, death, failure, etc.) based on certain predictor variables.
In Turkish, the term Пропорциональные риски Кокса can be translated as:
Cox Proportional Risk Modeli
Örnek Diyalog: Пропорциональные риски Кокса
Türkçe: Araştırmada, hastaların sağkalımını farklı faktörlerin etkileyip etkilemediğini değerlendirmek için Cox orantılı risk modelini kullandık.
Клиническое испытание
Klinik deney
Örnek Diyalog: Клиническое испытание
Türkçe: Yeni aşının üçüncü faz klinik çalışmasının başlaması için onay aldık.
Протокол исследования
Araştırma protokolü
Örnek Diyalog: Протокол исследования
Türkçe: Öğretmen, asistana araştırma protokolünü en son verilerle güncelleyip güncellemediğini sordu.
Слепой эксперимент
Kör deney
Örnek Diyalog: Слепой эксперимент
Türkçe: Dün profesör, çift kör deneyin araştırmacıların önyargılarını nasıl dışlamaya yardımcı olduğunu açıkladı.
Двойной слепой эксперимент
Çift kör deney
Örnek Diyalog: Двойной слепой эксперимент
Türkçe: Doktor İvanov, yeni bir ilacın test edilmesi sırasında sonuçların önyargısını ortadan kaldırmak için çift kör bir deney düzenledi.
Частота встречаемости
Görülme sıklığı
Örnek Diyalog: Частота встречаемости
Türkçe: Farklı kelimelerin görülme sıklığının incelenmesi, dilbilimcilere dilin dinamiğini anlamada yardımcı olur.
Инцидентность
Olay oranı
Örnek Diyalog: Инцидентность
Türkçe: Bu bölgede grip olaylarının yıllık görülme sıklığı yüzde on arttı.
Превалентность
Yaygınlık
Örnek Diyalog: Превалентность
Türkçe: Son araştırmalara göre, bu hastalığın yetişkin nüfus arasındaki yaygınlığı önemli ölçüde artmıştır.
Biyoistatistik, modern tıp ve biyoloji dünyasında vazgeçilmez bir araç haline geldi. Verilerin anlamlandırılması, doğru kararların alınması ve yeni keşiflerin yapılmasında biyoistatistikçiler kritik bir rol oynuyor. Fakat küreselleşen dünyada sadece sayılar ve yöntemler yeterli değil; diller arası iletişim de büyük önem taşıyor. İşte bu noktada Rusça bilgisi, biyoistatistikçiler için yeni kapılar açabilir.
Neden Rusça Öğrenmek Önemli?
Rusya, bilim ve araştırma alanında köklü bir geçmişe sahip. Özellikle biyoloji ve tıp alanlarında önemli çalışmalara imza atan Rus bilim insanları, literatüre zengin katkılarda bulunmuştur. Dolayısıyla, Rusça bilmek, bu değerli kaynaklara doğrudan erişim sağlar.
Örneğin, "биостатистика" (biyostatistika) kelimesi, biyoistatistik anlamına gelir ve Rus literatüründe sıkça karşımıza çıkar. "Исследование" (issledovaniye) ise araştırma demektir. Bu temel terimleri bilmek bile, bir makalenin ana fikrini anlamada büyük bir avantaj sağlar.
Temel Rusça Terimler ve Anlamları
Şimdi, biyoistatistikçilere faydalı olabilecek bazı önemli Rusça terimlere göz atalım:
1- Вероятность (veroyatnost) - Olasılık: İstatistiğin temel kavramlarından biridir ve verilerin değerlendirilmesinde anahtar rol oynar.
2- Данные (dannye) - Veriler: Biyoistatistiğin ham maddesi olan verileri ifade eder.
3- Среднее значение (sredneye znacheniye) - Ortalama değer: Veri setlerinin merkezini belirlemek için kullanılır.
4- Медиана (mediana) - Medyan: Veri setinin ortanca değerini ifade eder.
5- Переменная (peremennaya) - Değişken: Araştırmalarda ölçülen veya manipüle edilen unsurlardır.
Bu terimlerin telaffuzlarını ve anlamlarını öğrenmek, Rusça makaleleri anlamada ilk adımdır.
İstatistiksel Testler ve Rusça İfadeler
Biyoistatistikte sıkça kullanılan bazı istatistiksel testlerin Rusça karşılıkları da şöyledir:
Корреляционный анализ (korrelyatsionnyy analiz) - Korelasyon analizi
Регрессионный анализ (regressionnyy analiz) - Regresyon analizi
Тест Стьюдента (test Styudenta) - Student t-testi
Bu ifadeler, uluslararası projelerde veya Rusça kaynaklarda çalışırken karşınıza çıkabilecek terimlerdir.
Örneklerle Öğrenelim
Bir makalede şu cümleye rastlayabilirsiniz:
"В результате корреляционного анализа была выявлена значимая связь между переменными."
Bu cümlenin Türkçe karşılığı:
"Korelasyon analizi sonucunda değişkenler arasında anlamlı bir ilişki bulundu."
Bu şekilde cümleleri anlamlandırmak, metni daha iyi kavramanıza yardımcı olur.
Akademik Makalelerde Sıkça Kullanılan Terimler
Rusça akademik makalelerde belirli başlıklar ve ifadeler sıkça kullanılır:
Введение (vvedeniye) - Giriş
Методы (metody) - Metodlar
Результаты (rezul'taty) - Sonuçlar
Обсуждение (obsuzhdeniye) - Tartışma
Заключение (zaklyucheniye) - Sonuç
Bu başlıkları tanımak, makalenin yapısını anlamada büyük kolaylık sağlar.
Biyoistatistikçiler İçin Önemli Diğer Terimler
Biyoistatistik alanında çalışanların bilmesi gereken bazı ek terimler de mevcuttur:
Гипотеза (gipoteza) - Hipotez
Дисперсия (dispersiya) - Varyans
Стандартное отклонение (standartnoye otkloneniye) - Standart sapma
Выборка (vyborka) - Örneklem
Параметр (parametr) - Parametre
Bu terimlerin kullanımını anlamak için birkaç örnek verelim.
Örnek Cümleler
1- "Гипотеза была подтверждена на основе данных."
"Hipotez veriler temelinde doğrulandı."
2- "Дисперсия показывает разброс значений вокруг среднего."
"Varyans, ortalama etrafındaki değerlerin dağılımını gösterir."
Bu cümleler, terimlerin bağlam içinde nasıl kullanıldığını göstermektedir.
Rusça'nın Alfabelerini Anlamak: Kiril Alfabesi
Rusça, Kiril alfabesiyle yazılan bir dildir. İlk başta bu harfler gözünüzü korkutabilir, ancak biraz pratikle bu engeli kolayca aşabilirsiniz. Örneğin, "а", "к", "м", "о", "т" gibi harfler, Latin alfabesindeki karşılıklarıyla aynıdır.
Bunun yanı sıra, farklı görünen ancak sesleri tanıdık olan harfler de vardır:
"в" harfi "v" sesi verir.
"н" harfi "n" sesi verir.
"р" harfi "r" sesi verir.
Bu harfleri öğrendikten sonra, kelimeleri okurken daha rahat hissedersiniz.
Hızlı Bir Okuma Egzersizi
Aşağıdaki Rusça kelimeleri okuyarak pratik yapabilirsiniz:
1- "Математика" - Matematik
2- "Биология" - Biyoloji
3- "Статистика" - İstatistik
4- "Анализ" - Analiz
Gördüğünüz gibi, birçok bilimsel terim benzer şekilde yazılır ve okunuşları da oldukça tanıdıktır.
Dil Öğrenirken Kültürü Keşfetmek
Bir dili öğrenmek, aynı zamanda o dilin kültürünü de keşfetmek demektir. Rusya'nın zengin kültürel mirası, edebiyatı, müziği ve sanatı, dil öğrenme sürecini daha da ilginç hale getirir.
Tolstoy, Dostoyevski, Çaykovski gibi ünlü isimlerin eserlerini orijinal dilinde okumak veya dinlemek, size farklı bir perspektif katacaktır.
Biyoistatistik ve Rus Bilim İnsanları
Rusya, biyoistatistik ve biyoloji alanında önemli bilim insanlarına ev sahipliği yapmıştır. Örneğin:
Иван Павлов (Ivan Pavlov): Koşullu refleks çalışmaları ile tanınır.
Илья Мечников (Ilya Mechnikov): Bağışıklık sistemi üzerine çalışmalarıyla Nobel Ödülü almıştır.
Bu bilim insanlarının çalışmalarını orijinal kaynaklardan incelemek, araştırmalarınıza derinlik katabilir.
Uygulamalı Rusça: Gerçek Hayattan Örnekler
Pratik yapmak için gerçek hayattan örnekler bulmak önemlidir. Örneğin, bir Rus üniversitesinin web sitesinde biyoistatistik bölümünün açıklamasını okuyabilirsiniz:
"Кафедра биостатистики занимается разработкой методов статистического анализа биологических данных."
Bu cümlenin Türkçe çevirisi:
"Biyoistatistik bölümü, biyolojik verilerin istatistiksel analizi yöntemlerinin geliştirilmesiyle ilgilenmektedir."
Bu tür metinleri okuyarak hem dil bilginizi hem de mesleki bilginizi artırabilirsiniz.
Rusça Öğrenirken Pratik İpuçları
Rusça'yı sıfırdan öğrenmek başlangıçta zor gibi görünebilir. Ancak, sabır ve düzenli pratik ile bu süreci kolaylaştırabilirsiniz.
İşte birkaç öneri:
Günlük olarak kelime ezberleyin: Her gün 5 yeni Rusça terim öğrenmek, kelime dağarcığınızı hızla genişletir.
Rusça makaleler okuyun: İlginizi çeken konularda Rusça makaleler bulup okumaya çalışın.
Dinleme pratikleri yapın: Rusça podcast'ler veya videolar izleyerek kulak aşinalığı kazanın.
Notlar tutun: Önemli terimleri ve cümleleri bir deftere yazarak hafızanızı güçlendirin.
Arkadaşlarınızla pratik yapın: Mümkünse, Rusça bilen biriyle konuşarak pratiğinizi geliştirin.
Küçük Hatalar Yapmaktan Korkmayın
Rusça öğrenirken hata yapmak çok normaldir. Önemli olan, bu hatalardan ders çıkarmaktır. Örneğin, "мне нравится статистика" (mne nravitsya statistika) cümlesi "İstatistiği seviyorum" anlamına gelir. Eğer yanlışlıkla "я люблю статистика" (ya lyublyu statistika) derseniz, bu da anlaşılır, ancak dilbilgisi olarak biraz hatalıdır. Bu tür küçük hatalar, dil öğrenme sürecinin doğal bir parçasıdır.
Kendinizi Deneyin: Küçük Bir Sözlük Oluşturun
Öğrendiklerinizi pekiştirmek için kendi küçük Rusça-Türkçe biyoistatistik sözlüğünüzü oluşturabilirsiniz. İşte birkaç terim daha:
Плотность вероятности (plotnost' veroyatnosti) - Olasılık yoğunluğu
Статистическая значимость (statisticheskaya znachimost') - İstatistiksel anlamlılık
Коэффициент корреляции (koeffitsiyent korrelyatsii) - Korelasyon katsayısı
Bu terimleri defterinize yazarak ve anlamlarını not ederek, öğrenme sürecinizi kişiselleştirebilirsiniz.
Online Kaynaklardan Yararlanın
Günümüzde birçok online kaynak sayesinde dil öğrenmek daha kolay hale geldi. Rusça sözlükler, dilbilgisi siteleri ve hatta mobil uygulamalar ile pratik yapabilirsiniz.
Yandex.Translate: Rusça-Türkçe çeviriler için kullanışlı bir araç.
Memrise: Kelime ezberlemek için interaktif bir platform.
Duolingo: Temel Rusça öğrenmek için popüler bir uygulama.
Bu kaynakları kullanarak öğrenme sürecinizi destekleyebilirsiniz.
Kendinize Hedefler Koyun
Dil öğrenirken motivasyonu yüksek tutmak için kendinize küçük hedefler koyabilirsiniz. Örneğin:
1- Haftada 20 yeni kelime öğrenmek
2- Ayda bir Rusça makale okumak
3- Rusça bir film izlemek ve notlar almak
4- Rusça günlük tutmak
5- Online dil forumlarına katılmak
Bu hedeflere ulaştıkça, başarı hissi sizi daha da motive edecektir.
Dil Öğrenirken Eğlenin
Unutmayın, dil öğrenmek sadece ders çalışmak demek değildir. Eğlenerek de öğrenebilirsiniz:
Rusça müzik dinleyin: Sevdiğiniz müzik türlerinde Rusça şarkılar bulun.
Rusya'yı sanal olarak gezin: Online turlar ile Rusya'yı keşfedin.
Dil oyunları oynayın: Kelime bulmacaları veya dil uygulamalarındaki oyunları deneyin.
Bu aktiviteler, dili daha keyifli bir şekilde öğrenmenize yardımcı olur.
Sonuç
Biyoistatistikçiler için Rusça bilmek, sadece bir dil becerisi değil, uluslararası bilimsel toplulukla daha etkili iletişim kurma fırsatıdır. Rusça literatüre erişim, yeni araştırmaları takip etmek ve bilimsel işbirliklerini artırmak için büyük bir avantaj sağlar.
Hem kişisel gelişim hem de mesleki ilerleme açısından, Rusça öğrenmek biyoistatistikçilere geniş ufuklar açabilir. Unutmayın, dil öğrenmek bir yolculuktur ve bu yolculukta atacağınız her adım sizi daha zengin bir bilgi dünyasına taşıyacaktır.
Sonuç olarak, Rusça terimlere aşinalık, biyoistatistik alanında çalışanlar için değerli bir yetkinliktir. Bu terimleri öğrenmek ve kullanmak, sizi meslektaşlarınız arasında bir adım öne çıkarabilir. Yeni ufuklara yelken açmak için bugün bir adım atın ve Rusça'nın zengin dünyasını keşfedin.
Kolay gelsin!
