Kadın İşçiler İçin Yasal Düzenlemeler
| Kadın İşçiler | Yasal Düzenlemeler | Çalışma Hayatındaki Durumları |
|---|---|---|
| Erkek ve çocuk işçilerle aynı haklara sahip | Hassasiyetler dikkate alınarak ek koruma sağlanır | Sosyal ve çalışma yaşamına aktif katılım |
| Anne olan kadın işçiler | Anne olduğu için ayrıca korunma hakkı sağlanır | Aile hayatını ve iş hayatını dengede tutma ihtiyacı |
| Anne olmayan kadın işçiler | Genel olarak korunma hakkına sahip | Rutin işler ve görevler yerine getirilir |
| Fizyolojik tasarıları | Fizyolojik yapıları göz önünde bulundurularak özel düzenlemeler getirilir | Sağlık ve güvenlik konusunda ek önlemler alınıyor |
| Çalışma saatleri | İş yükü ve fizyolojik gereksinimler göz önünde bulundurularak uygun şekilde düzenlenir | Esnek çalışma saatleri sağlar |
Kadının sosyal hayata ve çalışma hayatına aktif katılımıyla birlikte kadın işçiler açısından koruyucu yasal düzenlemeler de hayata geçmeye başlamıştır. Erkek işçilerin ve çocuk işçilerin sahip olduğu yasal haklara sahip olan kadın işçiler fizyolojik yapılarının getirdiği hassasiyet gereği ayrıca korunmalıdırlar. Kadın işçiler yönünden koruyucu düzenlemeleri anne durumunda bulunanlar ve bütün kadın çalışanlar şeklinde iki grupta sınıflandırmak mümkündür.
Genel Koruyucu Düzenlemeler
Kadın çalışanlar, öncelikle İş Kanunu’nun çocuk ve genç işçilere yönelik koruyucu düzenlemelerinden yararlanırlar. Bunun yanında İş Kanunu m.73’e göre maden ocakları, kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işlerde her yaştan kadınların çalışması yasaklanıyor. Fizyolojik yapıları gereği kadınların ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılmaması gerekiyor.
Çünkü fiziksel ağırlığa dayalı işlerle tehlike arz eden zehirli atıklar kadınların annelik melekelerini kaybetmelerine yol açabiliyor. Bu yüzden kural olarak ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılmaları yasak. Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği’ne göre ağır işlerde çalışmasına izin verilmiş kadın işçiler özel hallerinde bu işlerde çalıştırılmayıp hafif işlere alınacaklardır. Özel hal süresi yönetmelikle beş gün olarak belirlenmekle birlikte sürenin başlangıcı kadın işçinin beyanına göre dikkate alınacaktır.
Anne Kadın İşçileri Koruyucu Düzenlemeler
İş Kanunu annelik durumunu kadın işçiler açısından iki kısma ayırarak düzenliyor. Gebe kadın ile doğum yapmış kadın ve emzikli kadın. Bu iki ayrı durumdaki kadın çalışanlara yönelik düzenlemeler de haliyle farklılık arz ediyor. Doğum öncesinde ve doğum sonrasında bir yıla kadar geçen sürede kadın işçiye fazla çalışma yaptırılamıyor.
Doğum öncesinde ve doğum sonrasında altıncı aya kadar kadın işçiler gece işlerinden muaf tutulmak durumundalar. Doktor raporu olduğu takdirde süre doğumdan sonra bir yıla kadar daha uzatılabiliyor.
Gebe Kadın İşçileri Koruyucu Düzenlemeler
Gebe işçi kadınların gebeliğin ilk üç ayında iş yeri hekimine yoksa sağlık ocağına gitmesinin sağlanması gerekir. Üç aydan sonraki aylarda ise ayda en az bir kez tıbbi muayeneye gitmelerine izin verilmesi gerekir. Hamilelik boyunca verilen muayene izinlerinin ücreti işçiye çalışıyormuş gibi ödenir. Kadın işçilerin kural olarak doğumdan önceki sekiz hafta boyunca çalıştırılmamaları gerekiyor.
Çoğul gebelik durumlarında buna iki hafta daha ilave ediliyor. Anne adayı kadın işçiler sağlık durumu mümkün kıldığı ve doktoru da onayladığı takdirde doğumdan önceki üç haftaya kadar da çalışabiliyor. Aradaki çalışılan süre ise doğum sonrası iznine ekleniyor.
Emziren Kadın İşçileri Koruyucu Düzenlemeler
Kadın çalışanların kural olarak doğumdan sonraki sekiz hafta boyunca da çalıştırılmamaları gerekiyor. İstekleri halinde emziren kadın işçiler sekiz haftadan sonra altı aya kadar ücretsiz izin kullanabiliyor. Doğumdan sonraki sekiz haftalık istirahat süresini tamamlayan ve doktor raporuyla işe başlayan kadın işçiler çocuğuyla meşgul olabilmesi ve onu emzirebilmesi için belli haklara sahiptir.
İş Kanunu hükümlerine göre kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirebilmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin ne şekilde kullanılacağını işçi anne kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresine dahildir. İşverenlerin iş yerlerinde 100-300 arası kadın işçiler çalıştırdığı takdirde emziren annelerin çocuklarıyla ilgilenebilmeleri için çalışma yerinden ayrı bir emzirme odası kurmaları gerekiyor. 300’den fazla kadın işçi çalıştırılan bir iş yerinde ise ayrıca kreş kurulması gerekiyor.
Kadın Çalışanlar İçin Genel Koruyucu Önlemler Nelerdir?
Kadın çalışanlar, öncelikle İş Kanunu’nun çocuk ve genç işçilere yönelik koruyucu düzenlemelerinden yararlanırlar. Bunun yanında İş Kanunu m.73’e göre maden ocakları, kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işlerde her yaştan kadınların çalışması yasaklanıyor.
Anne Kadın İşçileri Koruyucu Düzenlemeler Nelerdir?
Doğum öncesinde ve doğum sonrasında bir yıla kadar geçen sürede kadın işçiye fazla çalışma yaptırılamıyor. Doğum öncesinde ve doğum sonrasında altıncı aya kadar kadın işçiler gece işlerinden muaf tutulmak durumundalar. Doktor raporu olduğu takdirde süre doğumdan sonra bir yıla kadar daha uzatılabiliyor.
Gebe Kadın İşçileri Koruyucu Düzenlemeler Nelerdir?
Gebe işçi kadınların gebeliğin ilk üç ayında iş yeri hekimine yoksa sağlık ocağına gitmesinin sağlanması gerekir. Üç aydan sonraki aylarda ise ayda en az bir kez tıbbi muayeneye gitmelerine izin verilmesi gerekir. Hamilelik boyunca verilen muayene izinlerinin ücreti işçiye çalışıyormuş gibi ödenir.
Yazar: Mustafa Sünter
İstanbul İşletme Enstitüsünde yazılarının yayınlanmasını isteyen konuk yazarlarımız için oluşturulan bilgi kartıdır. Birçok alanda ve disiplindeki yazıları bu hesap üzerinde bulabilirsiniz.
