AnasayfaBlogİnsan Kaynakları Temel İlkeleri
İnsan Kaynakları Yönetimi

İnsan Kaynakları Temel İlkeleri

23 Mart 2021
Görüntünün ortasında, mavi bir arka planla çevrili sarı bir küp görülüyor. Küpün üzerinde, ortada bir insan kesiti ve ortasında da bir yüz kesiti bulunmaktadır. Küpün sağında mavi bir kutu üzerinde beyaz noktalar, solunda ise mavi bir küp üzerinde beyaz noktalar yer alıyor. Daha solda, beyaz zemin üzerine siyah metin içeren bir logo yakın çekimi var. Görüntünün alt kısmında, bir bilgisayar klavyesinin bulanık bir görüntüsü var. Küpün etrafında mavi bir küp üzerinde beyaz daireler var. Görüntü, detay ve doku dolu, canlı ve göz alıcı bir sahnedir.
İlkeTanımÖrnek Uygulama
Verimlilik İlkesiÇalışanların fiziksel ve düşünsel güçlerinden en yüksek seviyede faydalanmayı ve sağlanan yüksek çalışma temposunun devam etmeyi ifade eder.İlgili çalışanların işe alımından ayrılmasına kadar onların bilgi, yetenek ve deneyimlerini en yüksek verimi elde etme şeklinde kullanmak.
İnsancıl Davranış İlkesiİnsana ait istek ve beklentileri doğru seviyede tanımlamaya ve bunları karşılamaya yöneliktir.Yaşam kalitesini en üst seviyeye getirmek, kurumsal bağlılığı yükseltmek ve kişinin kendisini tanımasına yardımcı olmak.
Eşitlik İlkesiÇalışanlar arasında dil, din, ırk, cinsiyet ve diğer farklılıklara bakılmaksızın eşit davranılmasını ifade eder.İşe alma, terfi gibi konularda çalışanların kişilik, bilgi, beceri ve yeteneklerine göre hareket etmek.
Güvence İlkesiPersonelin işini ve haklarını kaybetmemesi gerektiğini ifade eder.Personelin işten uzaklaştırılabileceği korkusunu giderme.
Açıklık İlkesiKuruluşun iç ve dış hareketlerinin anlaşılabilir olmasını ifade eder.Kuruluş politikalarını ve uygulamalarını tüm çalışanlarına açıklama.
Halef Yetiştirme İlkesiÇalışanların ileride üstlendiği görevler için eğitmek ve geliştirmektir.Çalışanların liderlik yeteneklerini ve teknik bilgilerini geliştirmeye yönelik eğitim programları.
Yönetim Geliştirme İlkesiKuruluşun yönetim becerilerini geliştirmesini ifade eder.Yönetim eğitimleri ve gelişim faaliyetlerini desteklemek.
Hizmet İlkesiHer çalışanın hizmet kalitesini en üst düzeyde tutmasını ifade eder.Kalite kontrol faaliyetlerini uygulamak.
Gelişim İlkesiKuruluşun sürekli gelişimine odaklanılmasını ifade eder.İnovasyon ve araştırmaya yönelik projeleri desteklemek.
İnsan Kaynakları İlkesiPersonelin beceri ve yeteneklerini optimum düzeyde kullanılmasını ifade eder.Çalışanları doğru işte, doğru zamanda ve doğru şekilde kullanmak.

İnsan kaynakları yönetiminin temel ilkelerini ifade ederken bazı yazarlar ve çeşitli kaynakların ortak tanımlamalarından hareket edilerek yalnız sağlık kurumlarının değil hem diğer hizmet sektörünü hem de üretim sektörünü genelleyen bir yaklaşımla ele alınmalıdır.

İlkeler birtakım deneyimler ve zaman süreçleri akabinde uygulanan ve benimsenen değerler olarak ifade edilebilir. Belirlenen ilkeler doğrultusunda uygulanmayı amaçlanan politikaların sınırlarını çizerler fakat her ilkenin yer ve zaman koşulu aranmaksızın mutlak doğruluğu kabul edilemez ve edilmemelidir.

İnsan Kaynakları Temel İlkeleri Nelerdir?

Belirli ilkeler doğrultusunda bir yönetim anlayışı, ilkesiz bir yönetim anlayışından her zaman üstün olabileceği düşüncesine dayanarak, insan kaynakları politikalarına yer verici birtakım ilkeleri açıklamak faydalı olacaktır. Bu ilkeleri sırasıyla şöyle açıklamak mümkündür;

  1. Verimlilik

  2. İnsancıl davranış ilkesi

  3. Eşitlik İlkesi

  4. Güvence ilkesi

  5. Açıklık İlkesi

  6. Halef yetiştirme ilkesi

  7. Yönetim geliştirme ilkesi şeklinde gösterilmiştir

Verimlilik İlkesi

Üretim amacıyla kullanılan kaynakların tamamı (girdi) kaynaklardan elde edilen çıktılar ise (mal ya da hizmet olabilir) arasındaki oransal durum olarak ifade edilir. Formül olarak şöyle gösterilmektedir.

Veimlilik = Çıktı/Girdi şeklinde formülize edilebilir. Bu durumda verimlilik, üretim faktörleri olarak sermayenin, doğal kaynakların ve emeğiyle üretim düzeyi arasındaki ilişki olarak gösterilmektedir. Sağlık kurumlarında verimliliği artırmak için maliyet ve girdilerin azaltılması ve aynı zamanda ise hizmet şeklinde meydana gelen çıktının yükseltilmesi gerekmektedir. Kimi sağlık hizmetlerindeki başarıların temelinde üretken insan kaynağı ve sahip olunan nitelik yatmaktadır.

Bu kapsamda değerlendirildiğinde işgücü verimlilik ilkesi, çalışanların fiziksel ve düşünsel güçlerinden en yüksek seviyede faydalanmayı ve sağlanan yüksek çalışma temposunun devam etmeyi ifade etmektedir. Bu başarıya ulaşmada elde edilecek politika, ilgili çalışanların işe alımından ayrılmasına varana dek onların bilgi, beceri, yetenek ve deneyimlerini yapıcı ve yaratıcı gücüyle birleştirerek en yüksek verimi elde etme şeklinde olmalıdır.





İnsancıl Davranış İlkesi

Sağlık hizmetlerinde insan kaynakları politikasında verimlilik ve etkinlik ilkesi büyük oranda ekonomik amaçlara bakmaktadır. Yalnız bu politikanın uzun soluklu tek başına başarılı olması mümkün olmayabilir. Çünkü bu konuda başarının mutlak gücünün, ekonomik amaçlar ile insancıl ve sosyal amaçların beraber yürütülmesi gerektiği unutulmamalıdır. İnsan kaynaklarından en yüksek seviyede faydalanabilmek için insana ait istek ve beklentileri doğru seviyede tanımlamak gerekir. Bu çerçevede insanı motive edebilecek faktörleri şu şekilde gösterebiliriz:

  • Yaşam kalitesini en üst seviyeye getirmek

  • Güvenliği sağlamak ve aynı zamanda devamlılığını sağlamak

  • Kurumsal bağlılığı yükseltmek ve kişilerarası ilişkileri geliştirmek

  • Kişinin kendisini tanımasına yardımcı olmak

  • Yönetsel denilebilecek güç faktörlerini kazandırmak

  • Bağımsız çalışma ortamı oluşturmak

İnsan kaynakları yöneticileri kurumsal denilebilecek hedeflere ulaşabilme adına, kurumun misyon ve vizyonu sağlayabilmek için çalışanları motive edecek çok iyi kullanmalı, bu kapsamda insan ilişiklerini daha çok ön plana çıkaran çalışmalara yer verilmelidir.

Yönetim Geliştirme

Yönetim hemen hemen bütün sektörlerde dinamiktir. Bu sebeple yönetimin kusursuz olması beklenemeyeceğini, bir yönetici için kendini geliştirme her zaman izlenmesi gereken bir yol olarak görülmelidir. Yönetimi geliştirmek adına eğitim ve gelişim faaliyetlerini desteklemek kurum kültürünün yaratılması için önemli bir göstergedir.

Eşitlik İlkesi

Sağlık işletmelerinde insan kaynakları politikasının en kıymetli ilkelerinden biriside çalışanlar arasında eşitlik oluşturmasıdır. Bu bağlamda eşitlik yönetim uygulamalarında din, dil, ırk, mezhep, siyasal düşünce gibi ayırımların yapılmamasıdır. İnsan kaynakları yönetimi; başarı değerlendirme, ödüllendirme, personel seçimi, başarı değerlendirme, terfi gibi konularda karar alımında, çalışanların yukarıda yer verilen özelliklerine dikkate almaması uygun olacaktır. Bu hususta işe alma, işte ilerleme konuları kapsamında fırsat uyumluğu gösterilmeli, personelin bilgi, kişilik, beceri ve yeteneklerinin dışında farklı ölçütlere yer verilmemelidir.



İlgili eğitim: İnsan Kaynakları Yönetimi Eğitimi

Güvence İlkesi

Güvence en önemli ilkelerden biridir. Çalışanlar, çalışmış olduğu kurumlarda güvence beklentisine girmektedir ve de bu konuda son derece haklıdırlar. İstihdam güvencesi olarak da ifade edebileceğimiz bu ilkeye göre, personel ağır bir hata işlemediği müddetçe verimli olması bekleniyorsa, en başta işini ve buna ait haklarını kaybetmemesi gereklidir.

Güvence ilkesi burada kurum personel arasındaki bütünleşmeyi sağlayan temel ilkelerden biri olarak görülmelidir. İşten uzaklaştırılabileceği korkusunu yaşayan bir personel, etkili ve verimli çalışabilmesi mümkün değildir. Bu sebeple çalışan personele her türlü kuşkudan uzak olabilecek imkanlar sunulmalı ve güven içinde çalışması amaçlanmalıdır. Bu imkanlara ekonomik kaygıların eklenmesi sağlanmalıdır.

Açıklık İlkesi

Sağlık işletmelerinde takip edilecek politikanın oluşturulmasında olduğu kadar uygulanması durumunda da bütün personelin katkısı ve desteği yalnız açıklık ilkesinin kabul edilmesiyle sağlanabilir. Bu kapsamda açıklık ilkesinin sağlanması daha çok sözlü ve yazılı bilgiler ışığında gerçekleşecektir. Bu ilke bazı araçların etkin kullanılmasıyla yapılabilir. İlgili araçlar işe yeni girenlere verilen el kitapçıkları, afişler, işletme gazetesi, insan kaynakları biriminin uygulamış olduğu toplantılar ve diğer yayın araçları gösterilebilir.

Halef Yetiştirme

Sağlık yönetiminde yer alan her yönetici, bu ilke kapsamında sürekli ya da geçici olarak yerini doldurabilecek bir ast yetiştirmesi gerekmektedir. Pek fazla görülmemesine istinaden etkili olabilecek yönetimin temel yapı taşlarından biri olarak kabul görür. Bir kurumda yetki devrinin işletilebilmesi halef yetiştirme konusunda önemli bir adımdır. Aslında yetki devri, kurumdaki yöneticinin sahip olduğu yetkilerinin bir kısmını yine kurumda çalışan devretmesi ve karar alabilmelerini sağlaması şeklinde ifade edilebilir. Evrensel bir örgütleme ilkesi olarak bilinmekte fakat kimi üstler bu durumu birer tehlike olarak görmektedir.

İnsan Kaynakları Yönetim (İKY) İşlevleri Nelerdir?

Diğer kurumlar olduğu gibi sağlık kurumları da olmak üzere insan kaynakları yönetimi birtakım çalışmalar gerçekleştirerek etkin denilebilecek bir yönetim sağlamaya çalışmaktadır. Tüm işlevlerin içinde yer alan çalışmaların başarı durumları verimlilik ve iş yaşamının kalitesi gibi insan kaynakları yönetiminin kriterleri olarak görülen kriterlerin yapısındaki gelişmelere bağlı olarak değerlendirilir. Özetle gerçekleştirilen çalışmalar verimlilikte ve iş hayatının kalitesinde pozitif gelişmeler oluşturduysa, ilgili çalışmaların insan kaynakları yönetimi açısından etkili olduğu ifade edilebilir. İnsan kaynakları yönetiminin sağlık kurumlarında ilişkili dört işlevi bulunmaktadır. Bunlar;

  • Kurmay işlev

  • Komuta işlevi

  • Teknik İşlev

  • Eşgüdümleme işlevi olarak ifade edilmektedir.

İnsan kaynaklarında görevli yönetici, kendisine bağlı olan birim ve bölümlerin birinci dereceden yönetici konumundadır. Makul denilebilecek komuta işleviyle, kendi bölümünün düzenli ve uyumlu çalışmasını sağlamaktadır. Danışmanlık yani kurmay işlevi ile insan kaynaklarını ilgilendiren konularda diğer yönetim kademelerinde yer alan alt, orta ve üst yöneticilere danışmanlık yardımında bulunur.

İnsan kaynakları yöneticisinin bir diğer görevi ise amaç, strateji ve faaliyetler kapsamında insan kaynakları sorumluluğunda olan eşgüdüleme sağlama çalışmalarını da yürütür. Teknik işlev, insan kaynakları yönetimi kapsamında ilgili teknik çalışmaları kapsamaktadır. Bu teknik işlevler personel sağlama, insan gücü planlaması, personel seçme, başarı değerlendirme, kariyer planlama, hizmet içi eğitimler düzenleme, iş değerlemesi, ücret belirleme, sosyal yardım ve hizmetler şeklinde sıralayabiliriz.

İlgili eğitim: Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi

Verimlilik İlkesi, Çalışanların fiziksel ve düşünsel güçlerinden en yüksek seviyede faydalanmayı ve sağlanan yüksek çalışma temposunun devam etmeyi ifade eder, İlgili çalışanların işe alımından ayrılmasına kadar onların bilgi, yetenek ve deneyimlerini en yüksek verimi elde etme şeklinde kullanmak, İnsancıl Davranış İlkesi, İnsana ait istek ve beklentileri doğru seviyede tanımlamaya ve bunları karşılamaya yöneliktir, Yaşam kalitesini en üst seviyeye getirmek, kurumsal bağlılığı yükseltmek ve kişinin kendisini tanımasına yardımcı olmak, Eşitlik İlkesi, Çalışanlar arasında dil, din, ırk, cinsiyet ve diğer farklılıklara bakılmaksızın eşit davranılmasını ifade eder, İşe alma, terfi gibi konularda çalışanların kişilik, bilgi, beceri ve yeteneklerine göre hareket etmek, Güvence İlkesi, Personelin işini ve haklarını kaybetmemesi gerektiğini ifade eder, Personelin işten uzaklaştırılabileceği korkusunu giderme, Açıklık İlkesi, Kuruluşun iç ve dış hareketlerinin anlaşılabilir olmasını ifade eder, Kuruluş politikalarını ve uygulamalarını tüm çalışanlarına açıklama, Halef Yetiştirme İlkesi, Çalışanların ileride üstlendiği görevler için eğitmek ve geliştirmektir, Çalışanların liderlik yeteneklerini ve teknik bilgilerini geliştirmeye yönelik eğitim programları, Yönetim Geliştirme İlkesi, Kuruluşun yönetim becerilerini geliştirmesini ifade eder, Yönetim eğitimleri ve gelişim faaliyetlerini desteklemek, Hizmet İlkesi, Her çalışanın hizmet kalitesini en üst düzeyde tutmasını ifade eder, Kalite kontrol faaliyetlerini uygulamak, Gelişim İlkesi, Kuruluşun sürekli gelişimine odaklanılmasını ifade eder, İnovasyon ve araştırmaya yönelik projeleri desteklemek, İnsan Kaynakları İlkesi, Personelin beceri ve yeteneklerini optimum düzeyde kullanılmasını ifade eder, Çalışanları doğru işte, doğru zamanda ve doğru şekilde kullanmak
İnsan Kaynakları Temel İlkeleri Verimlilik İlkesi İnsancıl Davranış İlkesi sağlık kurumlarında insan kaynakları Yönetim Geliştirme Eşitlik İlkesi Güvence İlkesi Açıklık İlkesi Halef Yetiştirme İnsan Kaynakları Yönetim İşlevleri
Özel dikim siyah takım elbiseli yakışıklı bir adam gri bir arka planın önünde kendinden emin bir şekilde duruyor. Kısa, koyu renk saçları ve hafif bir sakalı var ve gözleri uzaklara bakıyor. Duruşu rahat, elleri rahatça ceplerinde ve dudaklarında hafif bir gülümseme var. Zarif ve sofistike görünüyor ve hayatın sunacağı her şeyi üstlenmeye hazır. Beyaz gömleği ve siyah kravatıyla kıyafetini tamamlıyor ve görünümüne sofistike bir hava katıyor.
Nevzat Yüksel
Blog Yazarı

Sağlık Yönetimi bölümünde öğretim görevlisi. Sağlık hukuku, Türk sağlık sistemi ve sağlık kuruluşlarında teknoloji yönetimi alanında dersler vermektedir. Birçok uluslararası dergi, kitap ve bildirilerde yazı ve bölümleri vardır.

Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.