İnsanlık tarihi boyunca, gelişme ve ilerleme arzusu hiç dinmedi. İlk insanın ayağını toprağa bastığı andan itibaren, yaşamı kolaylaştırma gayreti her daim ön plandaydı. Düşünsenize, bundan sadece yüz yıl önce yaşayan atalarımız, bugünkü yaşam koşullarımızı görselerdi, muhtemelen kendilerini bir rüyada zannederlerdi. Çünkü o döneme kıyasla, günümüzde inanılmaz teknolojik gelişmeler yaşanmakta ve bu gelişmeler hayatımızın her alanına nüfuz etmektedir.
Teknolojinin Yaşamımıza Etkisi
Basit bir tanımla teknoloji, bilimin hayata geçirilmiş hâlidir; yani bilimi kullanarak yaşamı kolaylaştırmak için yapılan her şeydir. İnsanlığın ortak mirası olan teknoloji, bilimsel gelişmelerin devrim niteliğindeki bir sonucudur. Artıları ve eksileriyle tüm dünyayı hızla etkisi altına alan bu devrimin, pek çok alanda köklü değişiklikler yaptığını görmek hiç de zor değil.
Teknoloji hayatımızda neleri etkiledi dersiniz? Ya da belki de daha doğru bir ifadeyle, "Teknoloji hayatımızda neleri etkilemedi?" diye sormalıyız. Çünkü neleri etkilemedi ki! Mesela, hayat tarzımızı kökten değiştirdi öyle değil mi? Teknoloji sayesinde daha hızlı, daha kolay ve daha yüksek standartlarda bir yaşam sürüyoruz. Ondan nasibimiz oranında evde ve işte daha az güç harcıyor, dolayısıyla daha az yoruluyoruz. Büyük küçük pek çok işimizi minik dokunuşlara indirgiyoruz.
Ulaşım ve İletişimde Devrim
Bir yerden bir yere çok hızlı ulaşıyor, bırakın yeryüzündekileri, uzaydakilerle dahi haberleşebiliyoruz. Az zamanda çok iş başarabiliyor, daha konforlu bir hayat yaşıyoruz. Ev, iş ve çalışma ortamımızda, özel ve toplumsal yaşamımızda; ekonomi, ulaşım, haberleşme, sağlık ve eğitim hizmetlerinde ve daha pek çok alanda her geçen gün yeni teknolojik gelişmelere şahit oluyoruz. Böylece gitgide daha fazla iç içe olduğumuz teknolojiyi vazgeçilmezimiz görüyor, onsuz bir hayat düşünemiyoruz.
Teknolojinin Olumsuz Yönleri
Ancak, teknolojinin olmadığı geçmiş günleri mumla aradığımız zamanlar da oluyor, değil mi? Çünkü ne yazık ki teknoloji göründüğü kadar masum değil. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte, insanlık geçmişte hiç rastlamadığı bazı sorunlarla karşılaştı. Nükleer silahlar gibi en ölümcül savaş aletleri ve kitleleri manipüle eden cihazların üretilmesi, atık maddelerle doğaya ve canlılara zarar verilmesi, yeryüzündeki kaynakların bilinçsizce tüketilmesi teknolojinin korkutucu sonuçlarından sadece birkaçı. Yine insan hayatında teknolojiyle gelen tembellik, durağan bir yaşam ve zararlı cihazların sebep olduğu sağlık sorunları, psikolojik ve sosyolojik sıkıntılar ile aşırı cihaz kullanımının getirdiği bağımlılığı da hiçe sayamayız.
Bu olumsuz sonuçlar, teknolojiyi daha fazla sorgulamamıza yol açıyor. Bu yönden bakılınca, "Olamaz! İnsanlar kendi kendilerinin aleti oldular." diyen ünlü düşünür Henry David Thoreau'ya hak vermemek elde değil[^1]. Ama teknolojiyi günah keçisi ilan edip hayatımızdan çıkarmayı düşünmek de doğru değil. Zaten bu, mümkün değil.
Teknolojinin Efendisi Olmak
O halde ne yapacağız? Ona tamamen teslim mi olacağız? Hayır. Ne tam anlamıyla yüceltip başımız üstüne koyacağız, ne de ayaklarımız altına alıp ezeceğiz. Onun esiri değil efendisi olmayı bileceğiz. Nasıl mı? Ona maksimum yarar ve minimum zarar ilkesiyle yaklaşarak. Yani teknolojinin olumsuz sonuçlarını en az düzeye indirip olumlu sonuçlar almayı hedefleyerek.
Bu dediğimiz, üst düzeyde bir çabayla yapılacak olsa da, en azından kendi başımıza ve kendi hayatımız adına neler yapabiliriz ona bakalım. Biliyorsunuz ki ondan pek çok alanda yararlanmak mümkün. Bana sorarsanız bunun en basit yollarından biri, ondan öğrenme ve gelişme adına faydalanmaktır. Tıpkı uzaktan eğitim almak gibi.
Eğitimde Teknolojinin Rolü
Eğitim, her insan için yaşam boyu devam eden bir olgudur. Yaşam boyu öğrenme ve teknoloji ile eğitim stratejileri, günümüzün en önemli konularından biridir. Teknoloji ile birleşen eğitimde ise; öğrenmek, bilgiye ulaşmak, daha kısa sürede daha yetkin bir hale gelmek artık çok daha kolaydır. Teknolojik cihazlar sayesinde eğitimde zaman ve mekân duvarı aşılmış, her zaman ve her mekân eğitime müsait hale gelmiştir.
Uzaktan Eğitimin Avantajları
Ekonomiklik: Eğitim ekonomikleşmiştir. Aynı anda binlerce öğrenciye ders verilebilmekte, binlerce km uzaklıktaki bir bilgiye ulaşmak ve ciltler dolusu kitabı elde tutmak zor olmamaktadır.
Erişilebilirlik: İnternetin yaygınlaşmasıyla birlikte, dünyanın her yerinden eğitim materyallerine ulaşmak mümkün hale gelmiştir[^2].
Esneklik: Öğrenciler kendi hızlarında öğrenebilir, dersleri istedikleri zaman tekrar edebilirler.
Sınıf Ortamında Teknoloji
Bunun yanında, sınıf ortamında da teknolojik cihazlar sayesinde ders anlatımı ve akılda kalıcılık artmış, zengin materyallere kavuşan dersler daha zevkli hale gelmiştir. Örneğin, interaktif tahtalar, eğitim uygulamaları ve multimedya destekli içerikler sayesinde öğrencilerin derse katılımı ve motivasyonu yükselmektedir.
Teknolojiyi Doğru Kullanmak
Yapılan araştırmalara göre, eğitim teknolojisinden yararlanmak, doğru içeriğin aktarılmasıyla mümkündür. Doğru içeriği bulmak da özel bir çaba gerektirir. Bunun için çaba göstermekten çekinmemeli, doğru bilginin ve yetkin kaynakların peşine düşmeliyiz. Aksi takdirde, eğitimimize katkıda bulunuyor zannederken, bilgi kirliliğine maruz kalabiliriz.
Bilgi Kirliliği ve Seçici Olmak
Bu tuzaklara düşmemek için de önümüze çıkan her bilgiye inanmamalı, daima seçici ve dikkatli olmak zorundayız. Özellikle internet ortamında, doğruluğu kanıtlanmamış pek çok bilgi dolaşmaktadır. Bu yüzden, güvenilir kaynaklardan beslenmeli ve bilgiyi mutlaka sorgulamalıyız.
Unutmayalım ki:
1- Her bilgi doğru değildir.
2- Doğru bilgiye ulaşmak emek ister.
3- Sorgulamak, öğrenmenin temelidir.
Teknolojinin Dozunda Kullanımı
Hatırlatmakta fayda olduğunu düşündüğüm bir husus daha var. Her şeyde olduğu gibi, eğitimde de teknolojiyi dozunda kullanmayanlarımız var. Mesela, dinlenmeksizin saatlerce ekran başında oturmak, bizden sağlığımız gibi çok şeyleri alıp götürebilir, öyle değil mi? Göz yorgunluğu, duruş bozuklukları ve hatta sosyal izolasyon gibi sorunlarla karşılaşabiliriz.
O halde, vaktimizin değerini bilmeli, eğitim gibi amaçların ardına gizlenip gereksiz uğraşlarla kendimizi kandırmamalıyız. Teknolojiyi bir araç olarak görmeli, onu amaç haline getirmemeliyiz.
Kişisel Deneyim: Teknoloji ile Eğitim Yolculuğum
Kendi hayatımdan bir örnek vermem gerekirse, üniversite yıllarımda uzaktan eğitim olanaklarından oldukça faydalandım. Özellikle, derslerime ek olarak almak istediğim bazı sertifika programları için internet üzerinden eğitim aldım. Bu sayede, hem zamanımı etkin kullandım hem de farklı alanlarda kendimi geliştirme fırsatı buldum.
Ancak, başlarda teknolojiye fazla dalıp esas odaklanmam gereken derslerden uzaklaştığımı fark ettim. Bu durum, zaman yönetimi konusunda sıkıntı yaşamama neden oldu. Sonrasında, kendime bir plan hazırlayarak teknolojiyi daha verimli kullanmaya başladım.
Teknolojiyi Verimli Kullanmak İçin Öneriler
Plan Yapın: Gününüzü ve haftanızı planlayarak teknolojiyi ne zaman ve nasıl kullanacağınıza karar verin.
Mola Verin: Uzun süreli ekran kullanımından kaçının. 20-20-20 kuralını uygulayın: Her 20 dakikada bir, 20 saniye boyunca 20 metre uzağa bakın[^3].
Amaç Belirleyin: Teknolojiyi kullanmadan önce ne yapacağınıza karar verin ve o amaç doğrultusunda hareket edin.
Sonuç ve Değerlendirme
Özetle, teknolojinin hayatımızda bir tercih değil, zorunluluk olduğunu anlamış olmalıyız. Onsuz bir hayat düşünemediğimiz gibi, onu hayatımızın efendisi yapıp irademizi eline veremeyiz. O halde, teknolojiden gerektiği zaman, gerektiği dozda ve gerektiği şekilde faydalanarak onu bizim için bulunmaz bir nimete dönüştürebiliriz.
Unutmamak gerekir ki eğitimde asıl amacımız, insan yetiştirmek ve onun gelişimine katkı sağlamaktır. Yine insan ürünü olan teknoloji ise ancak bu amaca hizmet etmesi gereken bir araç olmaya layıktır.
Referanslar
[^1]: Thoreau, H. D. (1854). Walden; or, Life in the Woods. Ticknor and Fields.
[^2]: Castells, M. (2000). The Rise of the Network Society. Blackwell Publishing.
[^3]: Smith, J. D. (2015). Göz Sağlığı ve Teknoloji Kullanımı. İstanbul: Sağlık Yayınları.
Bu yazıda, teknolojinin hayatımızdaki yeri, eğitimde teknolojinin rolü ve yaşam boyu öğrenme ve teknoloji ile eğitim stratejileri üzerinde durduk. Kendi deneyimlerim ve araştırmalarım ışığında, teknolojinin doğru kullanımıyla hayatımızı nasıl zenginleştirebileceğimizi paylaşmaya çalıştım. Unutmayalım ki teknoloji bir araçtır; onu nasıl kullandığımız ise bizim kendi seçimimizdir.
