Perakende kelimesi dilimizde toptan satış kavramının zıttı olarak yerleşmiştir. Toptan satış yapmak değil de ürünlerin tek tek satılması anlamını taşımaktadır. Buna ek olarak ürün ya da malların ayrı ayrı satılması olarak da adlandırılabilmektedir. Perakende üretilen ürün ya da malların teker teker ya da yavaş bir şekilde satılması anlamlarını taşımaktadır. Toptan satış olarak adlandırılan ürünlerin toplu bir şekilde ve hızlı satılmasının tam tersi anlamlarını taşır. Bu kavramı tanımladıktan sonra daha derine inerek perakende matematiği hakkında sizleri aydınlatmak isterim.
Perakende satış alanında çalışan kişiler bu kavramı bilmek ve uygulamak zorundadırlar. Eğer perakende satış yapan biri perakende matematiği hakkında bilgi sahibi değilse sağlıklı perakende yönetimi gerçekleştiremez. Bu da perakende satış yapan kişinin alanında başarılı olamayacağı ve çalıştığı işletmeyi zarara uğratacağı anlamına gelmektedir. Perakende modeli satış yapmak demek çoklu detaylar bilmek demektir. Bu detayları yönetmek ise perakende matematiği bilmekten geçmektedir. Perakende analitiği ve periyodik KPI ölçümleri de bu detayları yönetme konusunda bu alanda çalışanlara yardımcı olmaktadır.
Bu kavramı bilmek demek sorumlu olan alan yöneticilerine veya firmanın üst düzey yönetimine daha iyi finansal sonuçlara ve hedeflere ulaşabilmenin sayısal rotası hakkında bilgi vermek demektir. Bu sayısal rota sayesinde perakende ilerleme gerçekleşir. Aynı zamanda sağlıklı ve doğru kararlar alınmasını sağlamaktadır. Bu başlıkla ilgili bir giriş yaptıktan sonra şimdi de hep beraber bu başlığın derinliklerinde yüzmeye ne dersiniz? Ben başlıyorum!
Perakende Matematiği Nedir?
Veriler firmaların karar almalarını sağlayan en önemli unsurlardır. Verileri anlamlı hale getiren firmalar kendi sektörüne ait olan bazı matematiksel formülleri ve modelleri kullanmaktadır. Buradan yola çıkarak bir perakende şirketinde karar alma seviyesinde olan kişilerin perakende matematiği bilmesi hedeflere ulaşma konusunda oldukça önemli görülmektedir. Peki, perakende matematiği nedir? Aksiyon ve hedef ölçümlemeleri, sayısal tasnif ve sonuçlar, hedefler, hedef ölçümleri, analitik bakış açısı, sayıların dili olarak açıklanabilir. Bunlar olmazsa bu kavramın matematiği de olmaz. Çünkü perakendenin sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi için karar verme yetkisi olanların sayılarla belirlenen rota çizgisine ve yine sayılarla anlam bulan farklı güven yöntemlerine ihtiyaçları vardır.
Perakende matematiği, veri havuzunda yer alan bilgi parçalarının hesaplanarak bütüne ulaşmaktır. Yöneticiler için bir karar verme mekanızması olarak kullanabilecekleri sağlam bir kaynak oluşturur. Perakendeyi sayılar ve hedeflerle öğrenmeyi sağlamaktadır. Bu kavram sahadaki olay ve işlemleri her açıdan bilmeyi sağlar aynı zamanda olayları 360 derece perspektiften okuma, sorgulama, anlama ve kıyaslamada harika kazanımlar sağlamaktadır. Yapılan her bir matematik ölçüm ve bakış açısı sahada olanların farklı bir yönünün aydınlanmasını sağlamaktadır.
İşletmeler perakende matematiği ile net ve ölçülmüş veriler ile karar alma ve yönetme sürecine katkı sağlamaktadır. Firmaların perakende matematiğini kullanabilmesi için tüm ekiplerinin iyi bir şekilde eğitilmesi gerekir. Firmanın ilgili ölçüm parametrelerini ve raporlarını oluşturması gerekir. Bu sürecin etkin yönetilmesi ve perakende matematiğinin işe yaraması için bunlara dikkat edilmesi gerekir. Net, sade ve anlaşılır raporlar zaman kazandırmaktadır. Matematiği kullanım esnasında daha çok karmaşa ortamı yaratacak, anlaşılırlıktan uzak ve firmanın ilerlemesine yardımcı olmayacak kavramlara gidilmemesi gerekir. Mağaza yöneticileri, mağaza müdürleri, mağaza koordinatörleri, operasyon müdürleri, diğer genel yönetim pozisyonları olmak üzere perakende satış alanında yönetsel ve karar alma alanında çalışan ya da bu alanda kariyer hedefleyen kişilerin eğitilmesi şart olarak bilinmektedir.
Çünkü perakende matematiği sayesinde yönetsel ve karar alma yetkileri olan üst düzey yönetici takımına daha iyi finansal amaçlara ulaşabilmek için sayısal rota verilebilmektedir. Bu sayısal rota perakende satış alanında ilerlemeyi ve belirlenen hedeflere ulaşmayı sağlamaktadır. Aynı zamanda doğru ve etkili karar almayı sağlamaktadır. Bu kavramın perakende satış alanına sağladığı işlevleri öğrendikten sonra bu matematiğin içeriğinin ne olduğunu öğrenelim. Perakende matematiğinin içeriği;
Ciro ve hedef ciro karşılaştırmaları,
Ciro ve hedef ciro hesaplama yöntemleri ve dönemsel karşılaştırmaları,
Verimliliği etkileyen olumlu ya da olumsuz faktörler,
Stok yönetimi,
Stok devir hızı ve stok tutma değeri hesaplama,
Kıyaslama tabloları,
Ebitta tablosu,
Yukarıda belirtilenlerin dışında daha derin ve aydınlatıcı konular da yer almaktadır. Yukarıdaki maddeler temel anlamda bilgi sağlayacak içerik bilgileridir.
Perakende Matematiğinin Avantajları Nelerdir?
Perakende matematiğinin avantajları arasında ilk sırada bir işletmenin satan ve satmayan ürünleri hakkında bilgi vermesi yer alır.
Perakende matematiğinin avantajları arasında en çok satan ürünlerin renkleri, bedenleri, boyları ve hacimleri hakkında bilgi sahibi olunmasını sağlama yer alır.
Perakende matematiğinin avantajları arasında hiç satmayan ve hareket görmeyen ürünlerin neler olduğu hakkında bilgi sahibi olunmasını sağlama yer alır.
Geçen sene ile bu senenin satış durumları hakkında bilgi sahibi olunmasını sağlaması perakende matematiğinin avantajları arasında görülür.
Stok devir hızı ve raf devir hızının ne olduğu konusunda bilgi vermesi perakende matematiğinin avantajları arasında yer alır.
Mağaza içi metrekare başına düşen satış verimliliğini göstermesi de diğer avantaj olarak söylenebilir.
Mağaza içine giren müşteri sayısından hesaplayarak içeri giren müşterilerin alınan fiş sayısından ne kadar ciro alışveriş yaptıklarını sunması perakende matematiğinin avantajları olarak görülür.
Mağaza içerisinde ne kadar ana ürün ne kadar yan ürün satıldığına dair oran bilgisi vermesi perakende matematiğinin avantajları arasında görülür.
Ne kadar ürünün merkez depolardan yeniden dağıtıma sevk edilmesi gerektiğini paylaşması da diğer avantajlar arasındadır.
Ürün sayım sonuçlarının yorumlanması için destek bilgi sağlaması da bu kavramın sunduğu diğer bir avantajdır.
Kar ve brüt karlılık analizleri hakkında bilgi vermesi perakende matematiğinin avantajları arasında görülür.
Operasyon verimliliği ve maliyetinin hesaplanması, sezonsal verimlilik ve karlılık işlemlerinin ölçümlenmesi, mark-up analizleri ve doğruluk değerlerinin gözden geçirilmesini sağlaması da sunduğu diğer avantajlar olarak sıralanabilir.
Perakende Matematiğinin Temel Kavramları
Perakende Satış Fiyatı: Perakende matematiğinin temel kavramları arasında ilk sırayı alır. Ürünü satmak istediğimiz fiyat olarak bilinir. KDV dahil olan fiyatı temsil eder. Örneğin, 10. 90 TL gibi.
Maliyet: Perakende matematiğinin temel kavramları arasında maliyet yer alır. Ürünün güncel kur verilerine göre hesaplanan birim maliyetini temsil etmektedir.
Satılan Malın Maliyeti (SMM): Perakende matematiğinin temel kavramları arasında oldukça önemli bir yere sahiptir. Bir firmanın stoklarına girecek olan ürünün stoka teslim sürecine satılan malın maliyeti denir.
Mark-Up: Perakende matematiğinin temel kavramları arasında mark-up yer alır. Üreticiden alınan ürünün satış fiyatının, satın alma maliyetinin kaç katına satıldığını belirten kavrama denilmektedir. Satış fiyatı / satılan malın maliyeti olarak hesaplanır.
Iskonto: Satılacak bir ürünün satış fiyatını değiştirmeksizin, PSF üzerinden yapılan özel indirim ya da kampanya fiyatını temsil etmektedir. Perakende matematiğinin temel kavramları arasında oldukça sık kullanılmaktadır.
Brüt Kar: Perakende matematiğinin temel kavramları arasında brüt kar da yer alır. Toplam satış tutarından satılan ürünlerin maliyetinin çıkarılması ile hesaplanan kara denir. Brüt kar; elde edilen ciro – satılan malın faaliyeti formülü ile bulunmaktadır.
Kar Marjı: Perakende matematiğinin temel kavramları arasında kar marjı da yer alır. Bir firmanın elde ettiği karın toplam kazanca oranlanması ile elde edilen orana denilmektedir.
