Son yıllarda fazlasıyla karşılaşılan "helikopter ebeveyn" kavramı ilk olarak 1969 yılında Psikolog Haim Ginott tarafından kullanılmış bir kavramdır. Bu kavramın literatüre girmesinde rol oynayan ise bir çocuk danışanın annesinden bahsederken “başımda helikopter gibi dönüyor” ifadesini kullanması olmuştur.
Özellikle "z kuşağı" olarak tanımlanan neslin yetiştirilmesi konusunda yaygın olarak karşılaşılan bir ebeveyn tutumu olarak değerlendirilir. Aileler arasında giderek yayılmaya başlayan bu tutum toplumun en küçük birimi olan ailenin dışında topyekûn insanlığı etkileyen bir problem olmaya başlamıştır.
Gelişen ve değişen dünya düzeninden etkilenen aile yapısı beraberinde ebeveynlerin çocuklarının hayatlarına daha çok müdahale etmelerini de getirmiştir. Kalabalıklaşan dünya nüfusu, işsizlik yoksulluk gibi sosyo-ekonomik sorunlar ailelerin çocukları üzerinde kontrolcü ve mükemmeliyetçi bir tutum sergilemelerine yol açmıştır.
Helikopter Ebeveyn Özellikleri
Bir çocuk yetiştirme tutumu olan helikopter ebeveynlik, annenin veya babanın ya da her ikisinin de çocuklarının üzerinde aşırı bir kontrol sağlama çabası olarak özetlenebilir. Bu tarz ebeveyn tutumları bir durum henüz yaşanmadan bunun olası sonuçlarını düşünerek çocukları yerine kararlar alan ve yaşanılabilecek zararı önlemek için gösterilen aşırı telaş davranışıdır.
Helikopter ebeveynleri ayıran bazı özellikler saptanmıştır. Sorumlulukları dışında olan pek çok şeyi kendilerine görev edinirler. Büyük çoğunluğu 1 veya 2 çocuklu ailelerdir. Çocuğunun başarısıyla övünmekte ve aksinin mümkün olmadığını düşünmektedirler. Devamlı olarak çocuklarının yapabilecekleri yanlışlar üzerine odaklanan ve gereksiz yere kaygı ve sıkıntı yaşamaktadırlar.
Sadece başarı odaklı olan bu ebeveynler çocuklarının asıl ne istediğine ve ihtiyaçlarına odaklanamayacak kadar kontrolcüdürler. Çocuklarının tek başlarına bir şeyler yapmasına, parkta oynamasına, arkadaşlarıyla dışarı çıkarak yaşının gerektiği gibi yaşamalarına izin vermezler.
Spontane yaşamak konusunda çekinceleri olan bu aileler plan ve program üzerine hayatlarını düzenlerler. Çocuğun normal olarak yaşaması gereken başarısızlık, üzüntü, öfke ve acı duygularını yaşamasına izin vermezler. Ayrıca bu gibi durumlar yaşanmasın diye çocuklarına yalan söyleyebilmekte ve gerçeklerde uzak tutabilmektedirler.
Helikopter Ebeveyn Tutumunun Olumlu Etkileri
Helikopter ebeveyn tutumunun olumlu etkileri konusunda bulgular yok denilecek kadar azdır. Bu ebeveynlere sahip çocukların sosyal aktivitelere en az katılan çocuklar olduğu görülmüştür. Ancak farklı bir bakış açısı da helikopter ebeveyne sahip çocukların aileleriyle daha yakın ilişkiler içerisinde olduğunu göstermektedir. Gösterilen bu fazla ilgi, gençlerde aileleriyle daha çok iletişime geçme gibi olumlu bazı durumlara da yol açmıştır.
Helikopter Ebeveyn Tutumunun Olumsuz Etkileri
Ebeveyn ve çocuk ilişkisi çocuk dünyaya gelmeden başlar. Bu ilişki kontrollü düzeyde olmadığı takdirde çocuğun gelişimsel dünyasında bazı hasarlara yol açabilmektedir. Çocuğun etrafında pervane olan ebeveyn tutumlarında sıkça görülen problemlerden biri uyumsuzluk ve adaptasyon olmuştur.
Çocuk riskli bir durumla karşılaştığında üstesinden nasıl geleceği konusunda yeterli tecrübeye sahip olmadığı için zorlanır. Bu zorluklarla mücadele edemediği için benlik saygısı düşük ve mutsuz bireyler haline gelir. Sosyal iletişim konusunda yaşadığı sıkıntıdan dolayı kendini ifade edemeyen çocuklarda bu sıkıntı bir süre sonra öfke problemi şeklinde dışa vurur.
Ailesi ve çevresiyle yaşadığı sürekli bir çatışma hali onu kızgın ve kaygılı bir kişi haline getirir. İçerisindeki sıkıntıyı öfke olarak dışarı atamayan çocuk içe kapanma ve depresyon gibi psikolojik problemler yaşayabilir. Sağlık sorunu olmaksızın yaşanın kronik karın ağrısı, mide bulantısı ve baş ağrısı gibi durumlar yaşanabilir. Daha önce kendi başına bir sorumluluk almamış çocuğun sosyal hayatında yaşadığı sorunlar ebeveyn çocuk ilişkisinin de zedelenmesine yol açar.
Sağlıklı bir aile ilişkisi geliştirmek için anne baba ve çocuk arasındaki yakınlığın çocuğun bağımsızlığını zedelemeyecek şekilde oluşturulması gerekir. Aileleri tarafından ilgisiz bırakılan çocuklar yalnızlık duygusu geçerken aşırı ilgi ve baskıya maruz kalan çocuklarda da içine kapanma durumu söz konusudur.
Çocuklar gelişimsel dönemlerinde ilgi ve sevgiye ihtiyaç duyar. Hayata hazırlanmaya başladıkları bu dönemde ebeveyn desteği ve teşviki çok önemlidir. Bu nedenle ebeveynler çocuklarının geleceğini kendi elleriyle şekillendirmek yerine, onlara bu yolda ışık tutmalıdırlar. Çocuklar yapa yapa öğrenmeli, kendi kararlarını kendileri vermeye alışmalıdırlar.
Helikopter Ebeveyn Tutumu Nedir?
Son yıllarda fazlasıyla karşılaşılan "helikopter ebeveyn" kavramı ilk olarak 1969 yılında Psikolog Haim Ginott tarafından kullanılmış bir kavramdır. Bu kavramın literatüre girmesinde rol oynayan ise bir çocuk danışanın annesinden bahsederken “başımda helikopter gibi dönüyor” ifadesini kullanması olmuştur.
Helikopter Ebeveyn Özellikleri Nelerdir?
Bir çocuk yetiştirme tutumu olan helikopter ebeveynlik, annenin veya babanın ya da her ikisinin de çocuklarının üzerinde aşırı bir kontrol sağlama çabası olarak özetlenebilir. Bu tarz ebeveyn tutumları bir durum henüz yaşanmadan bunun olası sonuçlarını düşünerek çocukları yerine kararlar alan ve yaşanılabilecek zararı önlemek için gösterilen aşırı telaş davranışıdır.
Sağlıklı Aile İlişkisi Nasıl Olmalıdır?
Sağlıklı bir aile ilişkisi geliştirmek için anne baba ve çocuk arasındaki yakınlığın çocuğun bağımsızlığını zedelemeyecek şekilde oluşturulması gerekir. Aileleri tarafından ilgisiz bırakılan çocuklar yalnızlık duygusu geçerken aşırı ilgi ve baskıya maruz kalan çocuklarda da içine kapanma durumu söz konusudur.
Yazar: Zeyneb Kürkcü
