Yaratıcı drama ülkemize 80’li yıllarda giren bir terim. Bu terimi Türkiye’deki akademi çevrelerine kazandıranlar ise Sanat Teorisyeni İnci San ile Oyuncu Tamer Levent.
Yaratıcı Drama Nedir?
Kısaca bir duygunun fikrin, hedefin bir topluluktaki katılımcıların tecrübelerine dayanılarak canlandırılması şeklinde tanımlanır ve disiplin, katılımcılar ve liderden oluşan bir toplulukla gerçekleştirilir. Sonuçtan ziyade sürece odaklanan yaratıcı drama için amaç, anda ve orada olmaktır. Bu yüzden bütün katılımcıların tümünün atölye çalışmasına dahil olması beklenir.
Yunanca hareket, eylem anlamına gelen dran kelimesinden Türkçeye geçen dramada üretimin merkezinde hareket vardır. Bu sınırları önceden belirlenmiş eleştiriye açık bir hareket değildir. Aksine katılımcı diğer katılımcıların görüşlerine saygı gösterdiği sürece özgürdür ve dilediğince hareket eder. Kendini keşif de bu noktada başlar.
Yaratıcı Drama Nasıl Gerçekleşir?
İlk aşama hazırlıktır. Yaratıcı drama liderinin yönergeleri doğrultusunda etkinliklerle başlayan atölye oyunlarla devam eder. Oyun, yaratıcı dramanın olmazsa olmazıdır. Elbette sırf haz amacı güdülmez. Çocukluğumuzdan beri aşina olduğumuz oyunların aslında neler anlattığı, orada bulunan ve keşfedilmeyi bekleyen eğitsel yanları ele alınır. Kendini bir anda oyunda buluveren katılımcı hem geçmişiyle hesaplaşır bu sayede hem de zihnine kazınmış olduğunu fark ettiği kültürel kodlarla.
Yaratıcı Drama Tecrübelere Dayanır
Sonraki aşama canlandırmadır. Katılımcı, kendi tecrübelerini referans alarak içinde bulunduğu durumu yorumlamaya başlar. Bunu lalettayin yapmaz. Doğaçlama -mış gibi yapma gibi yöntemlerden yararlanır. Role girer ve rolün gerekliliklerini icra eder. Bu sayede, yaratılan kurmaca gerçeklik içinde ansızın karşısına çıkıveren rol kişisiyle empati yapmaya zorlanır.
Rol kişileri yazılı bir metne dayanmaz; hayattandır. Katılımcının hayatındaki biri olabileceği gibi, belki sadece haberlerde görüp geçtiği biridir. Katılımcı başlangıçta bunun farkına varmaz. Ancak kendi kişiliğiyle taban tabana zıt bir rol kişisine büründüğünde, çevrenin ve toplumun hayatındaki etkilerini görmeye başlar. Bu rolleri kimse ona dayatmaz kendisi seçer ve canlandırır.
Gelgelelim bazen canlandırdığı rol kişisi, nefret ettiği türden biri olur ve sinirlenir. Öyleyse onu neden seçmiştir? Görmeye bile tahammül edemediği bu rol kişisini nasıl olup da bu kadar iyi tanıyordur? Artık onunla empati yapabiliyor mudur? Böylece yaratıcı dramanın, katılımcıların tecrübelerine dayanması ilkesi bambaşka bir boyut kazanır.
Yaratıcı Drama Ekip Çalışması Gerektirir
Canlandırma sırasında katılımcıdan, mükemmel bir oyunculuk sergileyip seyirciyi büyülemesi beklenmez. Ondan istenen, kendi hayat görüşünü ortaya koyarak bütünün bir parçası olmasıdır. Zaten yaratıcı drama seyircisi, iç seyircidir. Bu her an kendisi de oyuncunun yerine geçebilecek etkileşimden uzak olmayan katılımcı seyirci anlamına gelir. Yaratıcı drama için ekip olabilmek ve oyunu, canlandırmayı iş birliği içinde yürütebilmek ayrı bir öneme sahiptir.
Yaratıcı Drama Fikirlerinizi Değiştirir
Son aşama değerlendirmedir. Yaratıcı drama liderinin katılımcıların görüşlerini alıp konuşulanları toparlayarak atölyeyi sonlandırdığı kısımdır. Bu, daima ilham verici anlara gebe bir bölümdür. Zira atölye başladığından beri havada uçuşan kimi sorular bu kısımda cevaplandırılır.
Duygular burada dile getirilir. Fikirleri değişmeyenler, gerekçelerini ortaya koyarlar. Ama daha çok, fikirleri değişenler veya yeni bir farkındalık yaşayanlar sarar etrafımızı. Başlangıçta önyargıyla karışık ortaya atılan fikirler sonda öyle farklılaşır ki katılımcılar çoğu zaman kendi zihinsel değişimlerine şaşırırlar.
Arzu edilen kendini tanımaksa bir parça daha yaklaşılır. Yok kendini gerçekleştirmekse tam yeri ve zamanıdır. Amaç biraz da budur zaten. Kendinden yola çıkıp kendine varmak ama bu sefer farkındalığı daha yüksek bir biçimde.
Yazar: Esma Armağan Ertuğrul
Sıkça Sorulan Sorular
Yaratıcı dramanın 4 temel bileşenleri nelerdir?
yaratıcı drama Bileşenleri
, 1980'li yıllarda ülkemizde tanınmaya başlamış bir disiplindir. Bu disiplinin dört temel bileşeni üzerinde durulması gereken önemli noktalardır. Bu bileşenler; hazırlık, oyun, canlandırma ve değerlendirme olarak sıralanabilir.
Hazırlık Aşaması
İlk aşama olan hazırlık sürecinde, liderinin yönergeleri doğrultusunda çeşitli etkinlikler ve oyunlarla başlar. Bu aşamada, katılımcılar oyun ve eğitsel değer konusunda farkındalık kazanır ve bu süreçte geçmiş deneyimler yüzleşme fırsatı bulunur.
Oyunun Önemi
Oyun, nın olmazsa olmazıdır ve haz amacı güdülmez. Çocukluktan itibaren aşina olduğumuz oyunlar, eğitimsel yanlarıyla ele alınır ve oyuna katılan birey, kültürel kodlarla zihinsel hesaplaşmada bulunur.
Canlandırma Süreci
Üçüncü aşama olan canlandırma sürecinde, katılımcılar kendi tecrübelerini referans alarak durumu yorumlamaya başlar. Bu süreçte doğaçlama ve role girme gibi yöntemler kullanılır ve böylece kurmaca gerçeklik içinde empati yapma becerisi geliştirilir.
Dışarıdan Seçilen Rol Kişileri
Rol kişilerinin seçimi, nın özgünlüğünü ortaya koyar. Katılımcıların canlandırdığı roller, yazılı metin üzerinden değil, günlük hayatlarından tercih edilir ve bu sayede çevre ve toplumun etkileri daha iyi anlaşılır.
İç Seyircinin Beklentileri
da beklentiler, mükemmeliyetçi bir oyunculuktan çok, kendi hayat görüşünü ortaya koyan ve birlikteliğe katkı sağlayan bireylerdir. İç seyirci kavramı, sürekli etkileşime açık ve empati kurabilen katılımcıları ifade eder.
Değerlendirme Aşaması
Son aşamada değerlendirme süreci gerçekleştirilir. Bu süreçte liderinin, katılımcıların görüşlerine önem vermesi ve süreci iş birliği içinde değerlendirmesi gerekmektedir.
Kısacası, nın temel bileşenleri; hazırlık, oyun, canlandırma ve değerlendirme aşamalarıdır. Bu süreçlerin doğru şekilde işlenmesiyle, bireylerin kendini keşfetme, empati ve iletişim becerilerine katkı sağlaması hedeflenir.
Dramada mış gibi yapmak nedir ve bu yöntemle katılımcılar nasıl deneyimler yaşarlar?
Dramada Mış Gibi Yapma Yöntemi ve Katılımcıların Deneyimleri
Yaratıcı drama, katılımcıların duygularını ve fikirlerini harekete geçirerek yaşam deneyimlerine dayalı canlandırmalar yapmalarına olanak sağlayan etkileşimli bir süreçtir. Bu süreçte, dramada mış gibi yapmak yöntemi kullanılarak, katılımcılar farklı durumlar, olaylar ve karakterler üzerinden kendilerini ifade etmeye teşvik edilirler.
Özgür Hareket ve Kendini Keşif
Katılımcılar, yaratıcı drama sürecinde diğer katılımcıların görüşlerine saygı gösterdikçe özgür hareket edebilir ve kendilerini ifade edebilirler. Bu sayede, bireyler kendilerine özgü düşünceleri ve duyguları keşfedebilir ve bu süreçte kendileriyle yüzleşebilirler.
Oyunlar ve Canlandırmalar
Yaratıcı drama sürecinde oyunlar ve canlandırmalar büyük öneme sahiptir. Katılımcılar, oyunlar aracılığıyla hem geçmişleriyle hesaplaşabilir hem de kültürel kodlarını fark edebilirler. Canlandırma aşamasında ise, katılımcılar kendi deneyimlerini ve içinde bulunduğu durumları değerlendirerek doğaçlama teknikler ve mış gibi yapma yöntemi kullanarak roller aşina olmaya çalışırlar.
Empati ve Hayattan Rol Kişileri
Yaratıcı dramanın önemli bir yönü de katılımcıların, hayattaki örneklerden seçtikleri roller aracılığıyla empati kurma becerisi kazandırmaktır. Bu süreç, katılımcıların kendi hayatlarındaki etkileşimleri ve iletişimi anlamlandırarak, empati yoluyla daha derin bir kavrayışa ulaşmalarına yardımcı olur.
İç Seyirci ve ekip ruhu
Yaratıcı drama sürecinde önemli olan, katılımcıların kendi hayat görüşlerini ortaya koyarak grubun bir parçası olmaları ve oyunları iş birliği içinde yürütebilmeleridir. Bu süreçte, yaratıcı drama seyircisi iç seyirci olarak adlandırılır ve her an oyuncunun yerine geçebilecek etkileşimli bir pozisyonda bulunur.
Değerlendirme ve öğrenme
Son aşama olarak değerlendirme yapılır. Bu süreçte, yaratıcı drama liderinin ve katılımcıların görüşleri alınarak süreç üzerine yapılan çalışmalar, deneyimler ve öğrenmeöğrenmeöğrenmeler gözden geçirilir. Bu değerlendirmeyle, katılımcıların kendilerini daha iyi anlayabilmeleri, içselleştirebilmeleri ve süreçten öğrendiklerini hayatlarına uygulayabilmeleri hedeflenir.
Yaratıcı dramada neler yapılabilir ve bu süreçte önemli olan nedir?
Yaratıcı Drama Süreçleri ve Önemli Noktalar
Yaratıcı drama, 1980'lerde Türkiye'de İnci San ve Tamer Levent'in öncülüğünde başlayan bir sanatsal yaklaşımdır. Bu yöntem, duyguların, düşüncelerin ve hedeflerin katılımcıların deneyimlerine dayanarak canlandırılması sürecidir. Özünde, disiplin, katılımcılar ve liderin iş birliği içinde olduğu yapıcı bir atölye çalışması söz konusudur. Bu süreçte dikkate alınması gereken önemli noktaları şu başlıklar altında inceleyebiliriz:
Hazırlık Aşaması
Yaratıcı drama, liderin yönergeleri doğrultusunda başlar ve etkinliklerle, oyun ve canlandırmalarla süreçler ilerler. Hazırlık aşamasında, lider ve katılımcıların oyunlar ve etkinliklerle iş birliği önem taşımaktadır.
Oyunun Rolü ve Eğitsel Yanları
Yaratıcı drama sürecinde oyun, katılımcıların kendilerini ifade etmelerine olanak sağlar. Kültürel kodlarla karşılaşma ve geçmişle hesaplaşma yoluyla, oyunun eğitsel yanları keşfedilir.
Canlandırma ve Empati
Katılımcı, kendi deneyimlerini temel alarak durumları yorumlamaya başlar. Rol kişileriyle empati yapmaya zorlanarak, çevrenin ve toplumun hayatlarındaki etkilerini görmeye başlarlar.
Seyirci ve Ekip Çalışması
Yaratıcı dramada, katılımcıların kendi hayat görüşlerini ortaya koyması ve bütünün bir parçası olması önemlidir. İç seyircinin her an oyuncu yerine geçebilecek etkileşimde olması gerekmektedir. Ekip olabilme ve iş birliği içinde çalışma, süreç için kritik öneme sahiptir.
Değerlendirme Aşaması
Son aşama olan değerlendirme, yaratıcı drama liderinin etkinlik ve süreçlerle ilgili geri bildirim alacağı ve katılımcıların deneyimlerini paylaşacağı bir adımdır. Bu aşamada öğrenilenlerin ve keşfedilenlerin üzerinde durulması, sürecin başarısı için elzemdir.
Sonuç olarak, yaratıcı drama sürecinde hazırlık, oyun, canlandırma, seyirci ve ekip çalışması, değerlendirme gibi adımlar önem taşımaktadır. Katılımcıların iş birliği ve liderin yönlendirmeleri doğrultusunda ortaya çıkan yaratıcı ve eğitsel deneyimler, bu sanat dalının temel taşlarını oluşturur.
İlgili Kurslar
Yaratıcı Drama Eğitimi
Dramanın araçlarıyla öğrenme ve ifade: planlama, ısınma, canlandırma ve değerlendirme. Farklı yaş grupları için örnek atölyeler.
Bir Atölye Yaratmak Eğitimi
Kendi atölyenizi tasarlayın: hedef, akış, etkinlik ve değerlendirme. Yaratıcı drama planınızı projelendirin.
Oyunculuk Eğitimi
Sahne ve kamera için temel: beden–ses–metin analizi ve karakter inşası. Prova teknikleri ve portföy hazırlığı.
