Arıcılık Bölümü (MYO)

Türkiye dört mevsimin yaşandığı bir ülkedir. Bütün mevsimlerin yaşanıyor olması, bitki çeşitliliğini artırır. Her bölgede her şehirde farklı ürünler yetişir, farklı tarımsal üretim yapılır. Hayvancılık bölgelere göre değişiklik gösterir. Her bölgede yapılan hayvancılık türü var: Arıcılık.

Arıcılık, bal ve arı ürünleri (bal mumu, arı sütü, polen, propolis) üretmek amacıyla yapılan hayvancılık türüdür. Büyük kolonilerin bulunduğu işletmelerin yanı sıra, “kendi balımı üretsem yeter” mantığıyla da arıcılık yapılır. Bitki çeşitliliği özelikle endemik bitkilerin fazlalığı arıcılığın gelişmesinin sebeplerindendir. Arıcılığa elverişli bitkiler listesinde; çam, kestane, ormangülü, kekik, geven, yabani bitkiler, ay çiçeği, ıhlamur ve narenciye önde gelir. 

Coğrafi koşulların elverişli olması ve ülkemizde flora çeşitliliğinin zenginliği sebebiyle arıcılığın üretimdeki önemi gittikçe artıyor. Arıcılık, kuruculuk maliyetinin az olması sebebiyle de özellikle kırsal kesimdeki işsizliği azaltabilir. Bu bağlamda ekonomik anlamda da önemlidir.

Arıcılık yapmak isteyenler devlet tarafından da desteklenir. Destekleme Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yapılır. Destek projesinin ismi ise; “Arılı Kovan Desteği.” Arıcıkla ilgili destekler bakanlığın sitesinden ya da il ve ilçe tarım müdürlüklerinden öğrenilebilir.

Ülkemizde 7,9 milyon kovan bulunur. Yıllık bal üretimi ise 105 bin ton civarındadır. Bu sayı ile dünyada 3. sırada yer alır. Kovan başı üretimde ise dünya ortalamasının altındadır. Özellikle koloni başına üretim dikkate alındığında mevcut potansiyelin yeterince kullanılamadığı ortaya çıkar.

Mevcut potansiyeli kullanabilmek için de iyi yetişmiş arıcılara ya da arıcıları yönlendirecek uzmanlara ihtiyaç vardır. Peki ülkemizde arıcılıkla ilgili üniversite düzeyinde eğitim var mıdır? Evet vardır. Lisans düzeyinde olmasa da arıcılıkla ilgili 2 yıllık ön lisans programları bulunur. 

Arıcılık Bölümü (MYO) Nedir?

Arıcılık bölümü, üniversitelerin meslek yüksekokulları çatısı altında eğitim veren 2 yıllık ön lisans programıdır. ÖSYM’nin yaptığı merkezi sınavda TYT puan türüne göre öğrenci almaktadır.

Türkiye’de arıcılıkla ilgili ilk program Muğla Sıtkı Kocaman Üniversitesi’nde açılmıştır. Üniversite, 1994 yılında programa öğrenci kabul etmiştir. Türkiye’de arıcılık başlığıyla lisans eğitimi verilmemektedir. Pek çok üniversite bünyesinde “arıcılık araştırma ve geliştirme merkezleri” bulunur. 

Yüksekokullarda arıcılıkla ilgili bütün donanımlar mevcuttur. Teorik ve uygulamalı eğitimler iç içedir. Program kapsamında eğitimler, laboratuvar ve arazi çalışmalarıyla desteklenir. 2 yıl süren eğitim boyunca öğrenciler; ana arı üretimi, arı ürünleri, yerli arıcılık, koloni yönetimi, arı merası, apiterapi, yöreye uygun bal üretimi, polen üretimi, arı besleme ve koloni kurma gibi alanlarda uzmanlaşır.

Öğrencilerin alanında donanımlı arıcılar olması hedeflenir. Bölümün amacı, arıcılık eğitimi verebilecek, arıcılıkla uğraşan halkın sorunlarına çözüm bulabilecek, bilimsel araştırmalar yapabilecek, teorik ve pratik bilgi birikime sahip arıcılar yetiştirmektir. 

Arıcılıkla ilgili Bingöl Üniversitesi’ne ayrı bir paragraf açmak gerekir. Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü’nde Arı ve Arı Ürünleri Ana Bilim Dalı var. 2019 yılı bahar döneminde eğitime başlayan tezli yüksek lisans programı kapsamında arıcıkla ilgili gelişmeleri yakından takip eden, akademik çalışmalarda öncü olacak akademisyenler yetiştirmek. 

Arıcılık Bölümü İş İmkanları Nelerdir?

Arıcılık bölümünün hem özel sektörde hem de kamu kuruluşlarında çalışma imkanı vardır. Bal ve arı ürünlerini kapsayan bütün işletmeler çalışma alanıdır. Kamu kuruluşlarında sözleşmeli olarak çalışabilirler. Devlet memuru olabilmek için ön lisans programlarını kapsayan Kamu Personeli Seçme Sınavı’na (KPSS) girmek gerekir. Tarım ve Ormancılık Bakanlığı “Arıcılık Teknikeri” için 8 kişilik kadro açmıştı. En yüksek puanı 77,506; en düşük puanı ise 71,869 oldu. Arıcılık programı mezunlarının çalışma alanları şöyle sıralanabilir:

• Tarım ve Orman Bakanlığı,

• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,

• Arıcılık çiftlikleri,

• Bal dolum tesisleri,

• Bal fabrikaları, 

• Arı hastalıklarıyla ilgili araştırma yapan laboratuvarlar, 

• Arı sütü üretimi tesisleri,

Sağlık Bakanlığı’nın izniyle açılan Apiterapi Merkezleri program mezunları için yeni bir iş alanıdır. Bölüm mezunları kendi arıcılık kolonilerini de kurabilirler. 

Arıcılık Bölümü Mezunları Ne İş Yapar?

Arıcılık programı mezunlarının yaptıkları iş çalıştıkları firmaya göre değişir. Devlet memuru olarak atandıklarında arıcılık teknikeri olurlar. Özel sektörde çalıştıklarında ise,

• Bal üretimi yaparlar, 

• Ana arı yetiştirirler, 

• Koloni kurarlar ve geliştirirler, 

• Arı sütü, bal mumu, polen gibi arı ürünlerinin üretimini yaparlar, 

• Koloni kurmak isteyenlere danışmanlık verirler, 

• Verim artırmak için çalışmalar yaparlar, 

• Arıcılıkla ilgili sorunlarını çözerler,

• Teorik bilgileri pratiğe aktarırlar, 

• Arıcılıkla ilgili teknolojileri takip ederler, 

Arıcılık Bölümü Dersleri Nelerdir?

Arıcılık programını bitirebilmek için 120 kredi ders almak gerekir. Ağırlıklı not ortalamasının 4’lü puan sisteminde en az 2.00 olması şarttır. Bölümü başarıyla tamamlayan öğrenciler, “arıcılık ön lisans” diplomasının sahibi olur. Stajı yapmak da bölümü tamamlayabilmenin bir başka mecburiyetidir. Arıcılık sektöründe, üretim, yönetim ve pazarlama konularında donanımlı öğrenciler yetiştirmeyi amaçlayan programda Kimya, Türk dili, Yabancı Dil, Matematik, Bilgi ve İletişim Teknolojisi, Matematik ve Atatürk İlkeleri ve İnkilap Tarihi gibi temel dersler de okutulur. Bazı programlarda İngilizce, Fransızca ve Almanca zorunlu okutulan yabancı dillerdir. Bölümde okutulan zorunlu alan dersleri; bazıları; 

• Arıcılığa Giriş

• Arı Anatomisi ve Fizyolojisi

• Genel Botanik

• Koloni Bakım ve Yönetim

• Arı Hastalık ve Zararlıları

• Arı Davranışları

• Arı Ekolojisi

• Arıcılıkta Mevzuat

• Ballı Bitkiler ve Polinasyon

• İstatistik

• Arıcılık Malzemeleri Üretim Tekniği

• Bal ve Bal Teknolojisi

• Ana Arı Yetiştirme Teknikleri

• Arı Genetiği ve Islahı

• Arı Ürünleri Üretim Teknikleri

Arıcılık programının seçmeli dersleri;

• İş Sağlığı ve Güvenliği

• Zirai Mücadele ve Arıcılık

• Arı Besleme

• Meslek Etiği

• Entomoloji

• Araştırma Yöntem ve Teknikleri

• İşletme Yönetimi

• Arıcılıkta Suni Tohumlama

• Bombus Arısı Yetiştiriciliği

• Çevre Koruma

• Kalite Güvence ve Standartları

Arıcılık Bölümü Taban Puanları ve Sıralaması

Arıcılık bölümü, çok yaygın olan bir program değildir. Sayılı üniversitelerde bulunur. ÖSYM’nin düzenlediği merkezi sınavda TYT puan türüne göre öğrenci alır. Bölüme yerleşen öğrencilerin taban puanları 0,12 katsayısı ve 0,18 katsayısına göre değişir. Kontenjanını dolduran tek üniversite Muğla Sıktı Kocaman Üniversitesi olmuştur. Arıcılık programının YÖK Atlas’ta yer alan son güncel puan durumu ve sıralaması şöyle: 

Ardahan Üniversitesi’nde de arıcılık programı bulunur. Ancak YÖK Atlas'ta puanlarıyla ilgili herhangi bir veri yok. 

Programı başarıyla tamamlayan öğrenciler Dikey Geçiş Sınavı (DGS) ile 4 yıllık lisans bölümüne geçebilir. Ziraat fakülteleri bünyesinde bulunan zootekni bölümü arıcılık programından dikey geçiş yapılabilecek bölümdür.