Teknoloji

Otomasyon Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Tuba Kamaşoğlu Çağlar
Güncellendi:
11 dk okuma
İnsana ihtiyaç duymadan, robot, makine, sensör ve bilgisayarlar aracılığıyla otomatik ve kontrollü bir şekilde sistem oluşturulmasına otomasyon denir.
Otomasyon ÇeşidiTanımÖncelikli Kullanım Alanı
Endüstriyel Makine Otomasyonuİşlemlerin robotlar tarafından gerçekleştirildiği otomasyon türüAğır sanayi ve üretim
Öğrenci OtomasyonuEğitim kurumlarında öğrenci işlemlerinin otomatik olarak takibiEğitim Kurumları
Fabrika OtomasyonuÜretim hatlarında kullanılan otomasyon çeşidiÜretim ve İmalat Endüstrisi
Ev OtomasyonuEvdeki elektronik eşyaların otomatik kullanımı ve kontrolüKonutlar
Aydınlatma Otomasyon SistemleriAydınlatma sistemlerinin otomatik kontrolünü sağlayan sistemBinalar ve Kamusal Alanlar
Depo Otomasyon SistemleriDepo yönetimini otomatikleştiren sistemlerToptan ve Perakende Satış İşletmeleri
PLC OtomasyonuProgramlanabilir mantık denetleyicilerinin kullandığı otomasyon türüSanayi sektörü
Tarım OtomasyonuTarım sektöründe kullanılan otomatik denetim ve kontrol sistemleriTarım sektörü
Barkod Otomasyon SistemiÜrünleri tanımlamak ve takip edebilmek için kullanılan otomasyon sistemiPerakende ve Depolama
Akıllı Bina OtomasyonuYapıların enerji, güvenlik ve konfor işlemlerini otomatikleştiren sistemKonutlar ve İş Merkezleri
10 satır ve 3 sütunlu tablo
Tüm sütunları görmek için yatay kaydırın →

Otomasyonu en basit tanımı ile makineleşme ya da insan ve makine iş birliği olarak tanımlayabiliriz. Kökeni Fransızca olmasına rağmen dilimize İngilizceden geçmiştir. Endüstride, bilimde, yönetimde insan olmadan işlerin otomatik olarak yürümesidir.

İnsanoğlu ilk çağlardan itibaren gelişime ve yeniliğe açıktır. Emeği ile gerçekleştirdiği tüm eylemleri yavaş yavaş makineleşmenin gücüne kapılarak bırakmaktadır. Sanayi devrimi ile birlikte kendisini iyice hissettiren otomasyon, insan müdahalesine ihtiyaç duymadan işlem gerçekleştiren ve kontrolü sağlayan üretim yönetimi olarak tanımlayabiliriz.

Otomasyon Ne Demek?

Hayatımızın bir vazgeçilmezi haline gelen otomasyonu her yerde görmek mümkün. Sadece üretim olarak düşünmek hata olur. Hastaneler, yaşadığımız evler ve eğitim kurumları mutlaka otomasyon ile iç içedir. İnsana ihtiyaç duymadan, üretim ve hizmetlerin kalitesini artırmak amacıyla robot, makine, sensör ve bilgisayarların aynı sisteme dahil edilerek otomatik ve kontrollü çalışan sisteme otomasyon denir.

Otomasyon neredeyse tüm sektörlerde kullanılmaktadır. İmalat, inşaat, elektrik – elektronik, sanayi, geri dönüşüm, tekstil başta gelen sektörlerdir. Tabii bunların yanı sıra akıllı ev teknolojileri hayatımıza dokunmaya devam etmektedir. Siz eve giderken klimanızı çalıştırabilir ve serin bir eve gidebilirsiniz ya da tüm gün açık kalan panjurlarınızı kapatabilirsiniz. Muhtemel yangınları, merkezi ısıtmayı, klimaları ve hırsız alarmlarını kontrol edebilmekteyiz. Öğrencilik döneminde ders seçimi sırasında herkese bezginlik veren üniversite öğrenci otomasyonu sistemleri. Ama düşünsenize ders seçmek için şehir dışına giderek, sıra beklediğinizi ne kadar uzun bir süreç.



İnsan hayatını kolaylaştırmanın yanı sıra fabrikalar için sağladığı maliyet avantajlarını göz ardı edemeyiz. İlk aşamalarda otomasyon sistemi kurmak epey maliyetli olsa da zaman içerisinde kendi kendini karşılayacak seviyeye gelecektir. Hatalı üretim adedini azaltarak müşteri memnuniyetinin sağlanmasına yardımcı olur. Üretimde insan gücüne ağırlık veren firmaları hız ve zaman açısından geride bırakırlar ve rekabet güçleri artar. Üretimin artmasına olanak sağlarlar, kurulum taşıma yükleme gibi aşamalardan zaman tasarrufu sağlanmış olur.  Faydalarını kısaca özetlemek gerekirse,

  • Verimliliğin artması,

  • Ürün kalitesinin artması,

  • İmalat zamanının azalması,

  • İşçi masraflarının ve eksikliğinin azalması,

  • Manuel ve idari işlerin azalması,

  • İnsan sağlığı ve güvenliği açısından tehlikeli durumlardan uzak tutması,

  • Güncel kalması ve teknolojiye uyum saplanmasından dolayı esnek olması gibi sayabiliriz.

Otomasyonun dezavantajları olduğunu da bu noktada eklememiz gerekiyor.

  • İlk kurulum ve montaj aşaması oldukça maliyetlidir. Uzun bir zaman geçtikten ve verim alınmaya başladıktan sonra maliyet kendisini amorti edecektir.

  • Üretim otomasyona evrildikçe, fabrikalarda işçi azalımı başlar ve işsizlik oluşur.



Otomasyon düzeyi işin paylaşım düzeylerine göre belirlenir. İnsan gücü otomasyondan daha yoğun olarak kullanılıyorsa yarı otomasyon, makine gücü insan gücünden daha yoğun olarak kullanılıyorsa tam otomasyon olduğunu söylemek mümkündür. Otomasyon küreselleşen dünyayı yakalamayı sağlar. Dünyayı bütün bir pazar olarak düşünürsek ayakta kalabilmek ve rekabet koşullarına uyum sağlayabilmek için otomasyon sistemlerine geçiş yapmanız gerekmektedir. Bu da hızlı ve ekonomik üretim, piyasada güçlü ve kalıcı olmak, kaliteli ürün ve hizmet sunmak demektir.



Otomasyon Çeşitleri Nelerdir?

Bir dövme fabrikasında çelik parçaların nasıl şekil aldığını hiç gördünüz mü? Belirlenen ölçülerde uzun çubuk halinde gelen çelikler kesme işlemine alınırlar. Elde edilen parçalar ısıtılır ve büyük makinelerde dövülerek şekil verilir. Otomasyon sisteminin olmadığı üretimde tüm bu işleri insan emeği ile gerçekleştiğini hayal edin. Her gün kilolarca ağırlıktaki parçaları kaldırdığınızı, ısıttığınızı ve tonluk baskı uygulayan makinelerde sıcak fırınların karşısında dövdüğünüzü. Oldukça zor ve tehlikeli bir işlem olduğunu tahmin edebiliyorsunuzdur. Otomasyon sistemi ile bahsedilen işlem için robotlar devreye girerek planlı ve sistemli bir şekilde hareket ederler.

Otomasyon çeşitlerine geldiğimizde yaşantımızın her anında görmek mümkün:

  • Endüstriyel Makine Otomasyonu

  • Muhasebe Otomasyon Sistemi

  • Öğrenci Otomasyonu

  • Fabrika Otomasyonu

  • Bina Otomasyon Sistemleri

  • Ev Otomasyonu

  • Akıllı Bina Otomasyonu

  • Akıllı Ev Otomasyonu

  • Barkod Otomasyon Sistemi

  • Depo Otomasyon Sistemleri

  • Kütüphane Otomasyonu

  • Sağlık Uygulamaları

  • Tarım Otomasyonu

  • Aydınlatma Otomasyon Sistemleri

  • PLC Otomasyonu

  • Market Otomasyon Sistemleri

  • Endüstriyel Otomasyon Sistemleri

  • Sera Otomasyon Sistemleri

olarak sayabiliriz. Ancak bunlarla sınırlı olmadığını bilmekte fayda var. Gelecekte listenin daha da uzayacağını bilmelisiniz. Bilimsel çalışmalarda, internet arama motorlarında, beyaz eşyalarda, iş yerinde kullandığınız yazıcı ve diğer cihazlarda, güvenlik uygulamalarında, cep telefonlarında, lojistikte, ATM, arabalar ve asansörler sıkça karşımıza çıkmakta ve kullanmaktayız.

Endüstriyel Otomasyon Nedir?

Fabrikalar veya endüstriyel çalışma sahalarında makineler ve insanlar arasında iş dağılımı endüstriyel otomasyondur. Emeğe daha az gereksinim duyulur. Yeniliğe ihtiyaç duyulan zamanlarda, uzun çalışmalar sonucu ortaya çıkan endüstriyel otomasyonların amacı, 24 saat kesintisiz üretimi sağlamak ve personel maliyetlerini azaltmaktı. Ancak gelinen noktada verimlilik ve kalitede artmıştır.

Endüstriyel otomasyonun temel amacı, insanlardan kaynaklanan hataların azaltılması, ürün verimliliğinin artması ve üretimde hız kazanmak olarak düşünebilirsiniz. Bu yüzden sistemin sağladığı avantajlardan bahsedecek olursak:

  • Düşük Maliyet: İşverenler için tam avantaj sağlarken, işçileri maalesef üzmektedir. Otomasyon sistemleri ülkede işsizlik oranlarını etkilemektedir. İnsana olan ihtiyacı azaltmakta ve düşük maliyetler ile üretim devam edebilmektedir. Sürekli bakım gerektirmediklerinden dolayı arıza durumlarında firmanın bakım mühendisleri anında müdahale edebilirler.

  • Yüksek Oranda Üretkenlik: Tüm fabrikalar 3 vardiya olarak 7/24 çalışsalar bile istedikleri seri ve hatasız üretim seviyesine ulaşamazlar. İnsani ihtiyaçlar bitmeyecek ve molalar ile tam randıman sağlanamayacaktır. Endüstriyel otomasyonda ise üretim kesintisiz olarak devam edebilir. Endüstriyel sahalarda uçtan uca otomasyon ile hammaddeden üretime, paketlemeden depolamaya kadar insana ihtiyaç duyulmadan süreçler tamamlanabilir.

  • Yüksek Oranda Kalite: 7/24 çalışabilir şekilde planlanan otomasyonlar matematiksel hesaplamalar ile donatıldıklarından dolayı girilen verilere uygun olarak üretimi gerçekleştirirler. Hata payına yer bırakmayacak şekilde ürün sürekliliği sağlayarak, aynı kalitede ürün sağlarlar.

  • Yüksek Oranda Esneklik: Üretimde yapacağınız her değişiklik için çalışanlarınıza eğitim vermeniz gerekebilir. Üç vardiya olarak çalışıyorsanız bunu en az 2 sefer tekrarlamalısınız. Otomasyona hakim, makineye kullanan bir kişinin alacağı eğitim ile istenilen tüm değişiklikler ve yenilikler gerçekleştirilebilir. Esnek bir şekilde teknolojiye adaptasyon sağlanabilir.

Endüstriyel otomasyon teknolojileri ile ürün tasarımı, üretim sürecinin gözlenmesi, modelleme ve kontrol, hareketli robot sistemleri, mikro sistem tasarım ve uygulamaları, otomotiv ve tekstil sektörü, robotik sistemler, güç elektroniği, algılayıcılar, savunma sanayi, görüntü işleme, yapay zeka, yapay sinir ağları ve sanal gerçeklik konularında çok yol kat edilmiştir.

Sıkça Sorulan Sorular

Otomasyon en basit hali ile nedir?

Yapılacak olan bir işte insan ve makine arasında görev paylaşımı diyebiliriz. İnsan emeği ile yapılan işlerin robotlar, bilgisayarlar ve mekanik aletler ile yapılmasına otomasyon denir. Amacı insan hayatını kolaylaştırmak olan otomasyon, tüm sektörlerde ve günlük yaşantımızda karşımıza çıkmaktadır.

Otomasyonun dezavantajları nelerdir?

Otomasyonun en büyük dezavantajı doğrudan insanları etkilemesidir. Otomasyon sistemlerine geçiş yapan birçok firma maliyetleri düşürmek adına işçi çıkarımları yapabilmektedir. Bu da ülkede işsizlik oranlarının artmasına sebep olmaktadır.

Endüstriyel otomasyon nedir?

Üretim görevlerinin tamamlanması için robotik cihazların kullanılması olarak açıklayabiliriz. 365 gün ve 24 saat kesintisiniz üretimi sağlamak ve verimliliği artırmak için geliştirilmiştir. İnsan emeğine daha az ihtiyaç duyulur.

Otomasyonun avantajları nelerdir?

1. Otomasyon, iş süreçlerini hızlandırarak verimliliği artırır.
2. Otomasyon, işlem maliyetlerini düşürür.
3. Otomasyon, işleri daha güvenli hale getirir.
4. Otomasyon, işleri daha kolay yönetim sağlar.
5. Otomasyon, hataları önler ve daha az hataya yol açar.
6. Otomasyon, çalışma zamanını azaltır ve işleri daha verimli hale getirir.
7. Otomasyon, üretim kapasitesini arttırır.
8. Otomasyon, ürün kalitesini arttırır ve değişiklikleri daha kolay gerçekleştirir.
9. Otomasyon, zamandan ve insan gücünden tasarruf etmeyi sağlar.
10. Otomasyon, esnek çalışma ortamlarının sağlanmasını mümkün hale getirir.

Otomasyonun faydaları nelerdir?

1. Zaman Tasarrufu: Otomasyon, işlemlerin gerçekleştirilmesi sürecini hızlandırarak zaman tasarrufu sağlar.

2. Daha Fazla Verimlilik: Otomasyonla, çalışanlar daha verimli hale gelir, çünkü işler daha hızlı ve doğru bir şekilde gerçekleştirilir.

3. Daha İyi Kalite: Otomasyonla, hata oranı düşer ve kalite arttırılır.

4. Düşük Maliyet: Otomasyon, işlemleri yapmak için gerekli gereçlerin maliyetini düşürür.

5. Daha Fazla Kontrol: Otomasyon, işlemlerin kontrolünün daha kolay olmasını sağlar.

6. Esneklik: Otomasyon, işlemlerin değiştirilmesini veya özelleştirilmesini kolaylaştırır.

7. İş Güvenliği: Otomasyon, çalışanların iş güvenliğini artırır, çünkü işlemler daha az insan müdahalesi ile yürütülür.

Otomasyonun uygulama alanları nelerdir?

1. Ticaret: Otomasyon, ticaret alanında, özellikle mağaza ve ofislerdeki süreçleri kolaylaştırmak, müşteri memnuniyetini artırmak ve verimlilik artışı sağlamak için kullanılır.

2. İmalat: Otomasyon, üretim süreçlerini ve hatta ürün tasarımlarını optimize etmek için kullanılır.

3. Sağlık: Otomasyon, sağlık sektöründe, hasta kayıtlarının izlenmesi, tıbbi kayıtların aranması ve hasta giriş kayıtlarının güncellenmesi gibi süreçlerin otomatikleştirilmesi için kullanılır.

4. Ulaşım: Otomasyon, ulaşım sistemlerinde, uçak, tren ve otobüs gibi araçların takibi, kontrolü ve bakımı için kullanılır.

5. Enerji: Otomasyon, enerji üretim süreçlerinde, güvenli ve verimli bir şekilde üretim sağlamak için kullanılır.

6. Finans: Otomasyon, finansal süreçlerin otomatikleştirilmesi, bütçe denetimi ve tahsilat işlemlerinin kontrol edilmesi gibi alanlarda kullanılır.

7. Haberleşme: Otomasyon, haberleşme alanında, sinyal gönderme, alma ve iletişim kurma gibi işlemleri kolaylaştırmak için kullanılır.

Otomasyon çeşitleri nelerdir?

Otomasyon Çeşitleri

Otomasyon, insan ve makine iş birliğiyle gerçekleşen, endüstride, bilimde ve yönetimde insan olmadan işlerin otomatik olarak yürüyen sistemleridir. Otomasyon sistemi, insan gücü ve makine gücünün belirli paylaşım düzeylerine göre düzenlenir. Bu sistemler, yarı otomasyon ve tam otomasyon olarak iki ana kategoriye ayrılabilir.

Yarı Otomasyon

Yarı otomasyon; insan gücü, otomasyondan daha yoğun olarak kullanıldığında tercih edilen sistemlerdir. Bu tür sistemlerde, insan ve makine iş birliği içindedir ve insan müdahalesi devamlı olarak gereklidir. Özellikle üretim süreçlerinde hata oranını düşürmek, zaman ve maliyet tasarrufu sağlamak amacıyla kullanılır.

Tam Otomasyon

Tam otomasyon; makine gücü insan gücünden daha yoğun olarak kullanıldığında tercih edilen sistemlerdir. Bu tür sistemlerde, insan müdahalesine en az düzeyde ihtiyaç duyulur ve üretim süreçlerinin büyük bir kısmı otomatik olarak gerçekleşir. Hızlı ve ekonomik üretim, piyasada güçlü ve kalıcı olmak, kaliteli ürün ve hizmet sunmak amacıyla kullanılır.

Kullanım Alanları

Otomasyon, neredeyse tüm sektörlerde kullanılmaktadır. İmalat, inşaat, elektrik-elektronik, sanayi, geri dönüşüm ve tekstil gibi sektörlerde yaygın olarak kullanılır. Ayrıca, akıllı ev teknolojileri ve üniversite öğrenci otomasyon sistemleri gibi alanlarda da görmek mümkündür.

Faydaları ve Dezavantajları

Otomasyon sistemlerinin; hatalı üretim adedini azaltarak müşteri memnuniyetinin sağlanmasına yardımcı olur, üretimi artırır, kurulum, taşıma ve yükleme gibi aşamalardan zaman tasarrufu sağlar gibi başlıca faydaları bulunmaktadır. Bununla birlikte, ilk aşamalarda otomasyon sistemi kurmak maliyetli olabilir ve çalışanlar üzerinde oluşturduğu işsizlik gibi bazı olumsuz etkilere de sahiptir.

Sonuç olarak, otomasyon sistemleri, küreselleşen dünyada yapılan işlerin daha hızlı, ekonomik ve kaliteli bir şekilde gerçekleşmesine olanak tanımaktadır. Bu nedenle, rekabet koşullarına uyum sağlayabilmek ve ayakta kalabilmek için otomasyon sistemlerine geçiş yapmak önemlidir.

Kaç çeşit otomasyon vardır?

Otomasyon Türleri ve Kullanımları

Otomasyonun en basit tanımı ile insan ve makine iş birliği olarak ifade edilebilir. Endüstride, bilimde, yönetimde ve günlük yaşamımızda kullanılan otomasyon teknikleri, insan olmadan işlerin otomatik olarak yürütülmesine olanak tanır. Bu kapsamda, otomasyon türlerini ele alarak, hangi alanlarda kullanıldığını incelemekte fayda bulunmaktadır.

Otomasyon düzeyi, işin paylaşım düzeyine göre belirlenir. İnsan gücü otomasyondan daha yoğun olarak kullanılıyorsa yarı otomasyon, makine gücü insan gücünden daha yoğun olarak kullanılıyorsa tam otomasyon olduğunu söylemek mümkündür. İmalat, inşaat, elektrik-elektronik, sanayi, geri dönüşüm ve tekstil gibi pek çok sektörde otomasyon sistemleri kullanılmaktadır.

Üretim ve hizmetlerin kalitesini artırmak amacıyla robot, makine, sensör ve bilgisayarların aynı sisteme dahil edilerek otomatik ve kontrollü çalışan sisteme otomasyon denir. Bu tür bir sistem özellikle, fabrikaların üretim süreçlerinde verimlilik ve maliyet avantajı sağlar.

Otomasyonun Günlük Yaşamdaki Kullanımları

Aynı zamanda, otomasyonun günlük yaşamımızda sağladığı kolaylıklara da değinmek gerekmektedir. Akıllı ev teknolojileri sayesinde, evdeki klima, panjur, merkezi ısıtma sistemleri ve güvenlik önlemleri gibi cihazları rahatlıkla kontrol edebilmekteyiz. Hastaneler, yaşadığımız evler ve eğitim kurumları gibi alanlarda da otomasyon teknolojileri ile iç içeyiz ve bu sayede daha verimli ve kaliteli hizmetler alabilmekteyiz.

Otomasyon ve Rekabet

Küreselleşen dünyada otomasyon sistemleri, hızlı ve ekonomik üretim yaparak, piyasada güçlü ve kalıcı olmayı sağlar. Üretimde insan gücüne ağırlık veren firmalar ise otomasyon, robot ve makine gücü kullanımı sayesinde hız ve zaman açısından geride bırakabilirler. Bu durum, rekabet koşullarına uyum sağlayabilmek için otomasyon sistemlerine diğer kurumlar tarafından da geçiş yapılması gerektiğinin önemini ortaya koymaktadır.

Sonuç olarak, otomasyon sistemlerinin türleri ve kullanım alanları oldukça geniş kapsamlıdır. İnsan gücünden daha yoğun olarak kullanılan otomasyon, hem sektörlerde hem de günlük yaşamımızda farklı şekillerde kullanılabilmekte ve sağladığı avantajlar sayesinde, verimlilik ve hizmet kalitesindeki artışa katkıda bulunmaktadır. Özellikle dünya genelinde müşteri ve rekabet koşullarına uyum sağlamak için otomasyon, günümüzde firmalar ve kurumlar tarafından vazgeçilmez bir hale gelmiştir.

Otomasyon örnekleri nelerdir?

Otomasyon Örnekleri Nelerdir?

Otomasyon, insan-makine iş birliği ile işlerin otomatik olarak yürümesini sağlayan bir sistemdir. Otomasyona örnek olarak, imalat, inşaat, elektrik-elektronik, sanayi, geri dönüşüm ve tekstil sektörleri verilebilir. Akıllı ev teknolojileri sayesinde otomasyon; klima, panjur, merkezi ısıtma ve hırsız alarmı gibi evimizin çeşitli özelliklerini kontrol etmemizi sağlamaktadır. Ayrıca üniversite öğrenci otomasyon sistemleri, ders seçimi sürecini kolaylaştırmaktadır.

Maliyet Avantajları ve Üretim Artışı

Otomasyon sistemleri, fabrikalar için maliyet avantajları sağlamaktadır. Başlangıçta yüksek maliyetli olsa da, zaman içerisinde bu sistemler kendi kendini karşılayacak seviyeye gelebilir. Otomasyon sayesinde üretim süreçlerindeki hatalı üretim adedini azaltarak müşteri memnuniyeti sağlanır ve üretim artışı elde edilir. Bu da firmaların hız ve zaman açısından avantaj elde etmesine ve rekabet güçlerini artırmalarına olanak tanır.

Zaman Tasarrufu ve Faydalar

Otomasyonun sunduğu faydalardan biri de zaman tasarrufudur. Özellikle kurulum, taşıma ve yükleme gibi aşamalarda yapılan işlerin hızlanması sayesinde iş süreçlerinde verimlilik artar. Üretim süreçlerinde yapılan hızlı ve kaliteli üretim, firmaların piyasada güçlü ve kalıcı olmalarını sağlar.

Otomasyonun Dezavantajları

Otomasyonun bazı dezavantajları da bulunmaktadır. İnsan gücünün yerine makine gücünün kullanılması, iş gücündeki paylaşımın ve insan gücünün kullanımının azalması söz konusudur. Fakat hâlâ otomasyonun sağladığı avantajlarla küreselleşen dünya içerisinde rekabet koşullarına uyum sağlamak önemli bir faktördür.

Yarı ve Tam Otomasyon

İşlerin paylaşım düzeylerine göre otomasyon seviyeleri belirlenir. İnsan gücü otomasyondan daha yoğun olarak kullanılıyorsa, yarı otomasyon; makine gücü insan gücünden daha yoğun olarak kullanılıyorsa tam otomasyon olarak değerlendirilebilir. Bu, hızlı ve ekonomik üretim ile kaliteli ürün ve hizmet sunmayı sağlar.