Madencilik; kömür, cevher gibi yeraltı kaynaklarının farklı yöntemler kullanılarak aranması, araştırılması çevre ve güvenlik kurallarına uymak kaydı ile yeraltından çıkartılarak insanların kullanımı için teknik yöntemleri uygulama işine verilen addır. Dünyanın en eski mesleklerinden biridir. Madenciliğin medeniyetlerin gelişmesinde katkısı büyüktür. Tüm bu süreçlerin doğru ve sağlıklı yürütülebilmesi için mühendislik dalına ihtiyaç doğmuştur. Ortaya çıkan maden mühendisliği, doğal kaynakların farklı yöntemlerin uygulanması ile üretim, kazı, havalandırma, nakliyat, zenginleştirme gibi süreçleri kapsar. Yerkabuğunda meydana gelen değişik yeraltı ve yeryüzü yapılarının tasarım aşaması planlanma aşması ve benzeri süreçleri de kapsayan bir mühendislik alanıdır.
Maden mühendisleri; yeraltı kaynaklarının ekonomik, çevreye uygun şekilde üretimi ve geliştirilmesi için yeni teknolojileri uygulayan ve teknolojilerin gelişmesine yönelik girişimlerde bulunan, donanımlı, bilgi sahibi, etik değerlere bağlı çalışanlardır. Bölüm mezunları için çalışma alanının çeşitliliği nedeni ile oldukça geniş iş imkanından bahsetmek mümkündür.
Maden Mühendisliği Bölümü Nedir?
Maden mühendisliği bölümü; yer kabuğunda bulunan doğal minerallerin çıkarılması ve bu minerallerin çevre faktörlerine uyumlu, verimli bir şekilde kullanıcı dostu formlar haline getirilmesi ile ilgilenen akademik bir çalışma alanıdır. Maden mühendisliği bölümü; maden işleme, arama, kazı, jeoloji ve metalurji, jeoteknik mühendislik dalları gibi diğer pek çok disiplinle ilişki içindedir. Bir maden mühendisi, doğal kaynağın keşfi ve fizibilite etüdü, maden tasarımı, plan oluşturma, üretim ve operasyonlardan, madenlerin kapatılmasına kadar olan tüm madencilik süreçlerinin herhangi bir aşamasını yönetme yetisine sahip olacak şekilde yetiştirilir.
Maden Mühendisliği, sayısal puan türüne göre tercih yapacak adaylar için uygundur. Üniversitelerde 4 yıllık lisans eğitimi olarak karşımıza çıkar. Maden mühendisliği bölümünü tercih edecek adaylarda bazı özellikler aranır. Bunlar; matematik, fizik, kimya gibi derslerle ilgili ve yetenekli, sistemli ve disiplinli çalışabilen, çevrede yaşanan sorunlarına karşı duyarlı, analitik düşünme becerisine ve problem çözme yeteneği sahip, araştırmayı seven, teknolojiyle yakından ilgili, inovatif, sorgulayıcı, dikkatli ve sorumluluklarını bilen, saha çalışmalarını gerçekleştirebilecek sağlık koşullarına sahip, raporlama ve sunum yapabilecek, sözlü ve yazılı iletişim becerisi sergileyebilecek kişiler olmaları oldukça önemlidir.
Maden Mühendisliği İş İmkanları Nelerdir?
Maden mühendisliği bölümünü tercih edecek adaylar öncelikle akademik kariyerlerine nasıl devam edeceklerini araştırır. Maden mühendisliği bölümü mezunları; maden sahalarının fizibilitesini, güvenliğini ve üretkenliğini araştırmak ve değerlendirmekten sorumludur. Yüzey ve yeraltı kaynaklarının çıkarılıp, insanlık için kullanılabilir hale getirilmesi en temel görevleridir.
Maden mühendisleri özel ve kamu kurum ve kuruluşlarında oldukça zengin iş imkânına sahiptir. Aşağıda yazdığımız çalışma alanları dışında yol, tünel ve baraj yapımı gibi faaliyetler içinde yer alabilirler. İş imkânlarından devlet kuruluşlarında yer almak isteyen adayların, Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS)’ndan elde edeceği puana göre başvurularını yapmaları gerekir. Açık olan pozisyona göre yerleştirmeleri yapılır.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı,
Su ve Orman Bakanlığı,
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,
Maden Tetkik Arama (MTA),
Devlet Su İşleri (DSİ),
Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ),
Türk Taşkömürü Kurumu (TTK),
Maden İşletmeleri,
Belediyeler.
Maden Mühendisliği Mezunları Ne İş Yapar?
Maden mühendisliği mezunlarının temel görevi, mineraller, metaller, petrol ve gaz gibi doğal kaynakların güvenli bir şekilde çıkarılmasını sağlayıp, verimli hale getirmektir. Mezunların iş yaşamı boyunca kurum ve kuruluşlarda diğer sorumlulukları aşağıdaki gibidir.
Maden Mühendisi, kömür, taş ve gibi cevherler ya da metalik olmayan maddelerin yerlerini tespit edecek araştırmaları yürütür.
Araştırmalar sonucu ortaya çıkan maden sahalarının ticari fayda getiri potansiyelini değerlendirir.
Güvenlik, işletme maliyeti, maden derinliği ve çevre faktörleri gibi önemli detayları göz önünde bulundurarak yeraltı kaynaklarını çıkarmak için yöntemler belirler.
Kullanılan ekipmanın güvenliğini araştırmak ve onay vermek.
Maden mühendisi bütçe oluşturarak; için iş gücü gereksinimleri ve ekipman ihtiyaçlarını analiz eder.
Yönetim kadrosu ve teknik ekiple birlikte çalışır ve danışmanlık görevini üstlenir.
Yapılacak operasyonların sağlık kurallarına uygunluğunu tespit eder.
Çevre ile ilgili problemler varsa çözmek için maden mühendisliği bilgilerini devreye alır.
Gelişmeleri yakından takip ederek, mesleki gelişimini sürdürür.
Maden Mühendisliği Dersleri Nelerdir?
Maden mühendisliği bölümü öğrencileri eğitim yaşamları boyunca teorik ve mesleki pek çok temel dersle karşı karşıya kalır. Üniversitelere göre değişiklik gösterebileceği gibi zorunlu staj süreleri de bulunur. Öğrencilerin mesleki tecrübe kazanmaları ve aldıkları teorik dersleri uygulamalı olarak görmeleri için staj süreci oldukça önemlidir. Staj dönemi tamamlandıktan sonra staj yapılan kurum tarafından staj defterine onay verilir ve üniversitenin uygun gördüğü tarihte kurula teslim edilir.
Tüm dersleri başarı ile tamamlayan ve bölümün beklentilerini yerine getiren öğrenciler Maden Mühendisliği Lisans Diploması almaya hak kazanır. Mezun öğrenciler aynı zamanda Maden Mühendisi unvanı alır. Maden mühendisliği bölümünde eğitim almayı planlayan adaylar, 8 dönemlik eğitim sürelerince aşağıdaki temel derslerden sorumlu olur.
Fizik,
Genel Jeloloji,
Mineraloji ve Petrografi,
Fizyoteknik,
Statik,
Elektroteknik ve Elektrik Makineleri,
Akışkanlar Mekaniği,
Maden Yatakları,
Maden Topografyası,
Madencilikte Temel Mühendislik Pratiği,
Kaya ve Zemin Pratiği,
Maden İşletme,
Açık Maden İşletmeciliği,
Madenlerde Havalandırma
Maden Mühendisliği Taban Puanları ve Sıralama
Maden Mühendisliği Taban Puanları ve Maden Mühendisliği Başarı Sıralamaları açıklandı. Sizler için hazırladığımız puanlara aşağıdaki tablodan ulaşabilirsiniz. Burada hazırlanan puanlar ve sıralamaların tamamı bu sene yerleşen adaylara aittir. Yazımızda ilk 4 eğitim kurumuna ait bilgileri paylaşıyoruz. Yazımızdaki verilerin tamamı ÖSYM-YÖK tarafından açıklanmış olan en son güncel puanlardır.
Maden Mühendisi Nedir?
Bir ülkenin yer üstü zenginlikleri kadar yeraltı zenginlikleri de önemlidir. Mineraller, yararlı doğal kaynaklar ve petrol yerin altında çıkarılmayı bekler. Bu açıdan avantajlı bir coğrafyada yaşıyoruz. Ülkemiz dünyadaki toplam doğal taş (mermer, travanten, granit) rezervlerinin % 40'ına sahip. 650 farklı renk ve dokuda mermer çeşidimiz var. Analizlere göre 6000-7000 ton civarında altın potansiyeline sahibiz.
Dünyadaki en yüksek rafine bor ürünleri ülkemizde üretilmekte. 2019 yılında dünya bor talebinin % 60'ı bor madenlerimizden karşılandı. Bor madeninin havacılık ve uzay araştırmalarında kullanıldığının altını özellikle çizmek isterim. Temizlik ürünlerinin imalatında zararsız bir hammadde oluşunu da oldukça önemlidir. Trona rezervimiz ile dünya sıralamasında ikinci sırada yer alıyoruz.
Bu zenginliklerin güvenle çıkarılmasını ve verimliliğini sağlayacak kişiler maden mühendisleridir. Öte yandan madenlerde yaşanan iş kazalarının yüksek oranda olması ve sonuçlarının ölümcül etkisi, madencilik alanında nitelikli mühendislere olan talebi zorunlu kılmaktadır. Yazımın devamında bu mühendislik alanını ana hatlarıyla tanıtmaya çalışacağım.
Maden mühendisliği doğada maden analizi yapan, maden çıkarma ve işleme teknoloji ve uygulamaları içeren bir disiplindir. Maden mühendisleri, değerli ve çıkarılabilir maden birikintilerinin yerini tespit eder. Cevheri, güvenle çıkarmanın yollarını ve yöntemini bulur. İşlenerek kullanılır hale gelmesi çalışmalarında rol oynar. Maden ve minerallerin çıkarılması aşamasında çevreye zarar vermemesi için gerekli tedbirlerin alınmasını sağlar.
Bu mühendislik alanı jeoloji, metalürji vb. birçok disiplinle işbirliği içinde faaliyetlerini yürütür. Maden mühendisleri, maden kaynağının keşfinden madenin kapatılmasına kadar tüm süreçlerde yer alırlar. Sadece madenin verimliliğinden sorumlu olmazlar. Güvenliğin üst düzey sağlanmasına yönelik çalışmalarda sorumluluk üstlenirler. Çalışma alanları sadece büro ve ofis ortamı değildir. Şantiye, açık arazi ve yer altı çalışmaları da vardır. Bu önemli mühendislik alanına talip olanların aşağıda listelediğim vasıfları taşıması önemlidir.
Saha çalışmaları için gerekli sağlığa ve fiziksel dayanıklılığa sahip olmak.
Ekip çalışmasına yatkın olmak.
Ekibin liderliğini yapmak ve ekibi motive edebilme becerisi.
Madencilikte kullanan yazılımlara hâkim olmak.
Raporlama yapabilmek.
Sunum becerisine ve etkili iletişim yeteneğine sahip olmak.
Seyahat engeli bulunmamak.
Sektörde kullanılan ekipmanların bakım ve onarımlarını denetleyecek düzeyde bilgiye sahip olmak.
Dikkatli ve detaycı olmak.
Analitik düşünme becerisi.
Maden Mühendisi Ne İş Yapar?
Maden mühendisleri kamu kurumlarında devlet memuru statüsünde görev yaparlar. Bu noktada kadroların kısıtlı olması dezavantajını vurgulamak isterim. Özel sektörde de iş alanları bulunur. Dilerseniz maden mühendislerinin istihdam alanlarını listeleyerek yazıya devam edelim:
Maden İşletmeleri
MTA (Maden Tetkik Arama)
DSİ (Devlet Su İşleri )
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Enerji Ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
TTK (Türkiye Taşkömürü Kurumu)
Maden mühendisleri bu alanlar dışında madencilik firmalarında çalışabilirler. Danışmanlık şirketlerinde ofis pozisyonlarında görev alabilirler. Yol, tünel ve baraj yapımında çalışabilirler. Kum ve çakıl operasyonlarında yer alabilirler. Kendi mühendislik bürolarını açma hakları da vardır. Bireysel olarak, teknik eğitim, danışmanlık, teknik raporlama, atık su arıtma ve baca gazı sistemleri alanında hizmet verirler. Sertifikalı İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimleri maden mühendislerine bireysel çalışmalarında avantaj sağlar.İş başvurularında öncelikli değerlendirilme imkanı sunar.
Maden mühendislerinin görev ve sorumlulukları:
Mineral, petrol, doğalgaz gibi kaynakların çıkarılması.
Taş çakıl kömür gibi metalik olmayan madenlerin yerini tespit etmek.
Tespit edilen madenin ticari potansiyelini değerlendirmek.
Ekipman güvenliliğini sağlamak.
Yıllık bütçe raporları oluşturmak.
Yönetim kadrolarına danışmanlık yapmak.
Teknik veri tabanlarının geliştirilmesi.
Havalandırma sistemlerini tasarlamak.
Konveyörlerin yapımını denetlemek.
Sarf malzeme ve üretimin envanterini tutmak.
Zaman çizelgelerini hazırlamak.
Saha geliştirme faaliyetlerini yürütmek.
Maden mühendisleri bu görevlerini yerine getirirken: İnşaat, elektrik, jeoloji, mekanik ve bilgisayar mühendisliğinden faydalanır. Yeni ve teknolojik gelişimlere uyum sağlamaları gerekir.
Maden Mühendisi Maaşları
Kamuda 8/1 derecede yeni işe başlayan maden mühendislerinin maaşı 6528 TL’dir. 1/4 derecede 25 yıl ve üstü görev yapan maden mühendisi maaşı ise 7389 TL’dir. Bu miktarlara AGİ ve kuruma göre değişen döner sermaye ek ödemeleri, fazla mesai ücretleri, ikramiye ödemeleri ve yabancı dil tazminatı dâhil değildir. BES ve sendika kesintileri de dikkate alınmamıştır.
İnternet araştırmalarımın sonucuna göre maden mühendisleri özel sektörde genelde asgari ücretle işe başlarlar. Zaman içinde tecrübeyle paralel olarak ücretleri 7000TL TL'ye kadar yükselebilir. Ortalama ücretin 5000 TL civarında olduğu bilgisini de vermek isterim. Maden işletmelerinde yönetici pozisyonunda çalışanlara 10.000TL ye ulaşan oranlarda ödeme yapılır.
Maden mühendislerinin hizmetleri TMMOB Maden Mühendisleri Odası tarafından hazırlanan “Maden Mühendisliği Hizmetleri Asgari Ücret Tarifesi” içeriğinde tanımlanır. Bu tarife her yıl güncellenir. Örnek olması açısından:2021 yılı ÇED Yönetmeliği kapsamında ÇED Raporu 12.930 TL; ÇED Yönetmeliği kapsamında Proje Tanıtım Dosyası 5595 TL olduğu bilgisini vermek isterim.
Maden Mühendisi Nasıl Olunur?
Maden mühendisi olmak için, üniversitelerin 4 yıllık maden mühendisliği lisans bölümünü bitirip diploma sahibi olmak gerekir. Eğitim dili genelde İngilizcedir. Eğitim programında mesleki İngilizce verilir. Öğrencilerin program sonunda elde edeceği kazanımları sıralamak gerekirse:
Matematik, fen ve mühendislik alanında öğrendiği bilgileri uygulama becerisine sahip olur.
Mühendislik problemlerini tanımlayabilir. Formüle etme ve çözme becerisi edinir.
Mesleki alanda görüşlerini ifade etme ve etkin iletişim becerisi kazanır.
Ülkemizin doğal kaynaklarını verimli kullanma bilinci geliştirir. Bilimsel araştırma ve sorgulamanın önemini kavrar.
mesleğiyle ilgili plan, proje, harita, iş akış şeması çizme ve yorumlama becerisi kazanır.
Mühendislik uygulamalarının çevresel ve evrensel boyutta sağlık, çevre ve güvenlik üzerine etkilerini görebilme yeteneği kazanır.
Mesleğinin hukuksal boyutlarını öğrenir.
Maden mühendisliği mezunları, dilerlerse kariyerlerine tezli yüksek lisans programıyla devam edebilirler. Lisans mezuniyeti sonrası özel sektörde çalışmak isteyenlerin diplomaları yeterli olacaktır. Yine de farklı alanlarda aldıkları eğitim ve sertifikaların avantaj sağlayacağını eklemek isterim.
Kamuya atanmak isteyen maden mühendislerinin KPSS sınavına girerek yeterli puanı alması gerekir. Merak edenler için 2020/1 atama puanı bilgisini de paylaşalım. 2021 atamasında en düşük puan:83,543 iken en yüksek atama puanı 97,554 olmuştur.
