Bulunduğu coğrafyaya adeta bir göktaşı gibi düşen nereden gelip nasıl bu kadar güçlendiklerine ve nereye kaybolduklarına akıl sır ermeyen Hitit uygarlığı. Hitit medeniyetine dair siz neler biliyorsunuz? Hepimiz ortaokul sıralarından liseye İyonyalılar, Asurlular, Mezopotamya kavramlarını çokça kez duymuşuzdur. Şimdi en büyüklerinden biri olan Hititleri odağına alan Hititolog meslek grubunun ne olduğuna bakacağız.
Hititolog Nedir?
İlklerin medeniyeti olarak bilinen Hititler medeniyetini mimari, kültürel, dini, hukuki, ekonomik, diplomatik açılardan ele alan, elde edilen somut verileri inceleyen bir meslek grubudur. Mesleğimizin doğası gereği bir araştırma sirkülasyonu varlığının farkında olmalıyız. Merak duygusu yeterli olmayan veya bu alana ilgi duymayan, araştırmacı bir kişiliğe sahip olmayanlar için yolun başında uyaralım.
Hititologluk gerçekten emek ve tutku isteyen bir meslek. Elinize geçen verileri örneğin bir taş yapıtı saatlerce, haftalarca, belki aylarca inceleyecek ve umduğunuz kadar bilgiye sahip olamayacaksınız. Sabırlı, planlı ve düzenli olmanız şart. Elinizdeki şeylerin değerinin farkında olmalı ve bir tarihe tanıklık ettiğinizi unutmamalısınız. Bunun bilincinde olacak kadar bir genel kültüre de sahip olmanız elbette ki şart. Tabi bu bireysellikten çok ekibe dayalı bir meslek grubu. Bu sebeple ekip çalışmasına uygun olunması da önem taşıyor.
Hititologlar resmi ve özel kurumlarda çalışma imkanlarına sahiptirler. Çalışma sahalarına değinecek olursak bunlar; üniversiteler, turizm şirketleri, kültür ve turizm bakanlığı, ören yerleri, müzeler ve araştırma merkezleridir. Şimdi Hititologların ne işler yaptığına gelelim.
Hititolog Ne İş Yapar?
İşin bizce en eğlenceli kısmına geldik. Düşünsenize elinizde MÖ 1600 yıllarına ait bir tablet var kim yazmış, ne yazmış, neden yazmış bilinmiyor ve sizin işiniz bunlardan olabildiğince fazla bilgi elde etmek. Bunun için Hitit yazılarını, dillerini ve kültürünü öğrenmek birincil şart. Bu sayede tabletlerdeki yazıları inceleyip gerekli transkripsiyon işlemlerini yürütebilirler.
Dili kültürsüz, kültürü dilsiz düşünmek imkansız. Hitit kültürüne dair elde edilen kaynaklara dayanarak kapsamlı çalışmalar yürütürler. Hitit uygarlığının başkenti günümüzde Çorum sınırları içinde ve zamanında Hattuşaş adı altındaydı. Saha alanında yapılan kazılarla, yürütülen çalışmalarla uygarlığın günlük yaşamına, kültürüne ait bilgiler toparlanır. Bu kadar zengin bir uygarlık elbette ki ardında da çok değerli şeyler bırakmıştır. Günümüzde kazılarla hala daha birçok yeni anıtlara, tabletlere rastlanıyor.
Dil dilden etkilenir. Hititler de zamanında bulundukları Anadolu’nun yerli dillerinden etkilenmiş, resmi belgelerde farklı, günlük hayatta farklı diller kullanmıştır. Kendi buldukları hiyeroglif yazısı ve Asurluların çivi yazısı bunlara örnek verilebilir. Hititolog bu dilleri iyi bilmeli, bağdaştırabilmeli ve diplomatik belgeleri değerlendirebilmelidir.
Yapılan bilimsel araştırmalar sadece ülke içinde kalmamakla beraber ulusal kongrelerde önemli sunumlarda yerlerini alıyor. Hititologlar uluslararası bilimsel toplantılarda araştırmalarını sunarak meslektaşlarıyla paylaşırlar. Çeşitli konferanslarda yer alıp hakemlik gibi konumlarda yer alabilirler.
Her şeyin yazılı belgelere dökülmesiyle Hititologlar bilimsel dergilerde de çeşitli bilimsel makaleler yayınlayabilmektedir.
Her daim güncel kalıp, Hitit kültürüne dair kendilerini donanımlı hale getirirler.
Üniversitede hoca olarak devam eden Hititologlar, öğrencilere tez konularında yardımcı olup ışık tutarlar. Bilgi birikimlerini gelecek nesle aktararak mesleğin devamlılığında önemli rol oynarlar.
Hititologlar kamu ve özel sektörde bilimsel danışmanlık, alanı ile ilgili konularda bilirkişilik yapabilirler.
Hititlere Dair Bildiğiniz En İlginç Şey Nedir?
Sizinkileri bilmiyoruz ama paylaşırsanız seviniriz. O halde biz araştırıp öğrendiklerimizi dökmeye başlayalım.
Yapılan arkeolojik kazılarda birçok yanmış kuş kemiği bulunmuş. Uzmanlar bunların yanında yakarak kuşların kurban edilmesiyle ilgili belgeler de elde etmiş. Bütün bunların amacı ise Hititlere göre tanrıya yakın olup günahlarından arınmak. Kurban çukuru ve kurban etme ritüelleri gibi konuyla ilişkili birçok değerlendirme de mevcut.
Hititlerde adalet büyük önem taşır ve medeni hukuk ile ilgili belgelere göre boşanma durumunda kadın-erkek mallardan eşit pay alırlarmış.
Kadına verilen önemin diğer bir bulgusu da kraliçenin kralla eşdeğer görülmesi. Politikaya yön verebilir ve krallığa hükmedebilir olması.
Bildiğimiz yanlışlardan birini paylaşalım şimdi de. Kadeş Antlaşması ilk yazılı antlaşma değil eşitlik ilkesi gözeten ilk antlaşmadır. Hatta antlaşmanın bir örneği de kil tableti üzerinde bulunmuş ve İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor. Antlaşmanın üzerinde kralın yanında kraliçenin mührünün de bulunduğunu söyleyelim.
Hititlerde ekmeğin önemini araştırmalarda ortaya çıkan 150’den fazla ekmek çeşidinden anlıyoruz.
1000 tanrılı toplum diye anılan Hititler yaptıkları tanrı kabartmalarında tanrıyı her zaman boynuzlu bir külah giymiş şekilde tasvir ederlermiş.
Bu baya ilginç bir bilgi olacak. Hititler ülkenin geleceğine ve birçok konuya dair fal bakıyorlarmış. Hatta tanrı gazabından çok korktukları için hangi tanrıyı kızdırdıklarına dair de fallardan yardım aldıkları ve kehanette bulundukları söyleniyor. Bunlar karaciğer falı, talih falı, su yılanı falı olduğu gibi bir de kuşların uçuşlarına baktıkları söyleniyor.
Hititolog Nasıl Olunur?
Hitit uygarlığına ilginiz olduğundan eminsiniz, sosyal bilimler konusunda da başarılıysanız o halde nasıl Hititolog olabileceğinize geçebiliriz. Hititoloji bölümü 4 yıllık bir lisans bölümüdür. Bölüme girmek için öncelikle üniversite sınavlarından TYT ve AYT sınavlarına girmeniz ve belli bir başarı sıralaması yakalamanız gerekir. Hititoloji bölümü sözel puan türünden tercih yapılan bir alan. Diğer lisans türlerinde olduğu üzere baraj puanı yine 180’dir.
Diğer bir mesleğe geçiş ise Tarih, Sosyoloji, İlahiyat gibi sosyal bilimler fakültelerinden olabilir. Bu fakülteleri bitirip Hititoloji bölümünde yüksek lisans yapabilme imkanı vardır. Eğer siz de lise sıralarında Tarih, Coğrafya gibi derslere meraklı, araştırmaktan zevk alan idealist öğrenciler arasındaysanız mesleğimize göz atmanızı tavsiye ediyoruz.
