Mekatronik, mekanik ve elektronik sözcüklerinin birleşiminden oluşan, ilk olarak 1969 yılında Japonya’da geliştirilen bir mühendislik anabilim dalıdır.
Yaşanan çok hızlı teknolojik gelişmelerin sonucu olarak, hemen hemen tüm alanlarda bilgisayar kontrollü sistemler yaygınlaşmıştır. Tasarım, üretim, bakım ve onarımda yapay zekâ tekniklerinin uygulamasına geçilmiştir. Dolayısıyla mekanik, elektrik, elektronik, hidrolik, pnömatik ve bilgisayar teknolojilerinin birlikte kullanılması kaçınılmaz olmuştur. Bunun sonucu olarak mekatronik yeni bir disiplin olarak ortaya çıkmıştır.
Mekatronik, makine, elektrik, elektronik alanlarının birleşiminden doğan; yazılım ve kontrol konularını da içeren disiplinler arası bir kavramdır ve modern çağın popüler bilimlerinden biri olarak değerlendirilir.
Sensörler vasıtasıyla verileri algılayarak topladığı verileri kontrol donanımları (mikroişlemciler vb) ve yazılımlar sayesinde yorumlayıp kararlar alabilen, tahrik elemanları (aktüatörler) ile gerekli tepkileri veren, mekanik ve elektronik bileşenlerden oluşan cihaz ve makineler mekatronik sistemlerdir.
Mekatronik sistemler yani algılayan, ölçen, karar veren ve buna göre tepki oluşturan otomatik makineler, savunma sanayii, güvenlik sistemleri, endüstriyel otomasyon sistemleri, tıp ve bankacılık gibi birçok alanda kullanılır. Mayın tarama robotları, gece görüş sistemleri, otomatik stoklama sistemleri birer mekatronik sistemdir.
Gündelik hayatımızın içinde yer alan otomobil, robot, takım tezgâhları, fotokopi makineleri, fotoğraf makineleri, çamaşır ve bulaşık makineleri, bankamatikler, kameralar ve akıllı olma özelliğine sahip birçok cihaz ve ürün mekatronik sistemlere örnektir. Bu bölüm, mekatronik sistemler üzerine endüstrinin ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikli iş gücü yetiştirilmesini amaçlar.
Mekatronik Bölümü Nedir?
Mekatronik eğitimi, ülkemizde çeşitli üniversitelere bağlı meslek yüksekokullarının ön lisans programı olarak verilir. Mekatronik, makine, elektrik, elektronik ve bilgisayar gibi teknik alanların birleşiminden ortaya çıkmış bir meslektir.
Mekatronik bölümü, elektrikli, mekanik ve elektronik her tür makine, cihaz veya robotun üretildiği fabrikalarda; bu cihaz ve ekipmanların tasarım, üretim, bakım ve onarımlarının yapıldığı birimlerde veya bölüm ile ilgili diğer sektörlerde görev yapacak mekatronik teknikerlerini yetiştiren 2 yıllık bir programdır.
Mekanik sistemlere odaklanan ve elektronik yapılar ile birlikte sistemlerin kontrolünü yapan bir bölümdür. Robotik ve elektronik gibi birçok teknik alanın kombinasyonunu içerir. Mekatronik bölümünde, makine, elektronik ve bilgisayar tekniklerinin birlikte çalıştığı sistemlerin üretildiği veya kullanıldığı tesislerde çalışacak ara elemanlar yetiştirilmesi hedeflenir. Mekatronik ön lisans programı sayısal puan türü ile öğrenci kabul etmektedir.
Ön lisans eğitimi verilen bu bölümde isteyen öğrenciler sınavla birlikte mekatronik eğitimini lisans seviyesine tamamlayabilirler.
Mekatronik Bölümü İş İmkanları Nelerdir?
Mekatronik mezunları için geniş bir iş yelpazesi bulunur. Mekatronik teknikerleri, özel veya kamu kurum ve kuruluşlarında teknik personel olarak çalışırlar. Özel sektörde, sanayide, atölyelerde iş imkanlarına sahiptirler. Mekatronik teknikerleri çalışma konuları ile ilgili kendi işyerlerini de açabilirler.
Robotik, savunma sanayi ve haberleşme alanı mekatronik mezunlarının çalışma alanlarındandır. Aynı zamanda eğitim ve uzay alanında çalışabilirler. Otomotiv sanayi ve sağlık da mekatronik mezunlarının çalışma alanları arasındadır. Mezunlar, mekatronik ile ilgili tüm üretim proseslerinde tekniker olarak görev alırlar. Mekatronik konusunda araştırma, geliştirme, ürün tasarımı, imalatı, kontrolü ve bakımı alanlarında çalışma imkanları vardır.
Eğitim müfredatı ve yürütülen faaliyetler sonucunda öğrencilerin güncel üretim teknolojilerini etkin bir şekilde kullanmaları, bakım ve onarımlarını yapabilmeleri hedeflenir. Elektrik-elektronik ve mekanik montaj ve demontaj işleri, teknik servisler, bakım-onarım birimleri, mikrokontrolör programlama, elektronik tasarım, kontrol ve kumanda sistemleri, robotik ve pnömatik-hidrolik sistemler alanlarında çalışabilirler.
Mezunların görev aldığı başlıca kamu ve özel iş imkanları/sektörler şöyledir:
Bilgisayar destekli tasarım ve üretim
Kontrol ve akıllı kontrol sistemleri
Robotik ve otomasyon tabanlı üretim
Mikroelektronik sistemler ve iletişim sistemleri
Otomotiv sistemleri
Havacılık ve uzay uygulamaları
Biyomedikal uygulamalar
Savunma sanayisi
Beyaz eşya üretim
Makine bakım ve onarım
Bilgisayar donanımı ve yazılım endüstrisi
Elektronik ve mekanik cihazlar üreten fabrikalar
Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Genel Müdürlüğü vb.
Mekatronik Bölümü Mezunları Ne İş Yapar?
Mekatronik programından başarıyla mezun olanlar ön lisans diploması ile “Mekatronik Teknikeri” ünvanı alırlar. ÖSYM tarafından yapılan "Dikey Geçiş Sınavı"nda başarılı olurlarsa birçok lisans programına dikey geçiş yapabilirler, örneğin;
Elektrik Mühendisliği
Elektrik ve Elektronik Mühendisliği
Elektronik ve Bilgisayar Öğretmenliği
elektronik ve haberleşme mühendisliği
Makine Mühendisliği
Mekatronik Mühendisliği
Elektronik Mühendisliği
Uzay Mühendisliği
Mekatronik bölümü mezunlarının genel olarak sorumlulukları şunlardır:
Tasarlanan makine, cihaz veya robotun üretiminde çalışırlar.
Akıllı cihazların geliştirilmesi için araştırma-geliştirme, inceleme ve ölçümler yaparlar,
Mekatronik sistemlerin montaj-demontaj, test, servis, bakım ve kontrolünü yaparlar,
Mekanik ve elektronik arızaların giderilmesini sağlarlar,
Makine ve elektronik mühendislerine yardım ederler,
Sorumluluk alanına giren kalibrasyonlar, ölçümler ve ayarları yaparlar, böylelikle cihazların etkin şekilde çalışmasını sağlarlar.
Mekatronik teknikeri olmak isteyen adayların aşağıdaki niteliklerde olmaları beklenir;
Sayısal yeteneğe sahip,
Matematik ve fizik konularına ilgili,
3 boyutlu görebilme ve çizim yeteneğine sahip,
Dikkatli, ayrıntıları algılayabilen, tasarım yeteneği kuvvetli,
Mekanik yeteneği olan, elektronik makinelerle çalışmayı seven,
Sabırlı, sorumluluk sahibi,
Yeniliklere açık ve meraklı, araştırmacı
Algılama, sayı ve sembollerle akıl yürütme, analiz etme ve karar verme yeteneğine sahip
Bu bölümden mezun kişiler robotik üretiminde çalışırlar. Mühendislere yardımcı olarak üretime destek verirler. Aynı zamanda tasarım desteği de verirler.
Mekatronik Bölümü Dersleri Nelerdir?
Eğitim süresince bölüm derslerinde öne çıkan konular şöyledir:
Analog Elektronik
Sayısal Elektronik
Bilgisayar Destekli Çizim
Doğru Akım Devre Analizi
Elektrik Elektronik Ölçme
Elektronik Devre Tasarımı
Mekatroniğin Temelleri
Matematik
Üretim ve İmalat Teknolojisi
Mesleki Matematik
Mukavemet
Malzeme Bilgisi
Mikroişlemciler/Mikrodenetleyiciler
Makine Bilimi ve Elemanları
Hidrolik ve Pnömatik Sistemleri
Endüstride Mekatronik Uygulamaları
Alternatif Akım Devreleri
Güç Elektroniği
Sistem Analizi ve Tasarımı
Programlanabilir Denetleyiciler
Kumanda Devreleri
Kontrol Sistemleri
Bilgisayarlı Kontrol
Endüstriyel Robotlar
Elektromekanik Kontrol
Esnek Üretim Sistemleri
Mekatronik Bölümü Taban Puanları ve Sıralama
Mekatronik bölümü 2020 yılı taban puanları ve sıralaması ilk 5 üniversite için aşağıdaki gibidir:
Sıkça Sorulan Sorular
Mekatronik Bölümü Nedir?
Mekatronik, makine, elektrik, elektronik ve bilgisayar gibi teknik alanların birleşiminden oluşturulmuş bir meslektir. Mekatronik sistemler üzerine endüstrinin ihtiyaçlarını karşılayacak teknik personel yetiştirilmesini amaçlar. Mekatronik bölümü, sayısal puan türü ile öğrenci kabul eder.
Mekatronik Bölümü Mezunları Ne İş Yapar?
Mekatronik eğitimini tamamlayanlar “Mekatronik Teknikeri” ünvanı alırlar. Tasarlanan makine, cihaz veya robotun üretiminde görev alır, mekanik ve elektronik arızaların giderilmesini sağlarlar. Mekatronik sistemlerin montajı/demontajı, test, servis, bakım ve kontrolü gibi sorumluluklar taşırlar.
Mekatronik Bölümü İş İmkanları Nelerdir?
Mekatronik mezunları için geniş bir iş yelpazesi bulunur, kamu ve özel sektörde çalışabilirler. Robotik, haberleşme, sağlık ve otomotiv sanayi vb. mekatronik mezunlarının çalışma alanlarındandır. Mekatronik ile ilgili tüm üretim proseslerinde tekniker olarak görev alabilirler, çalışma alanları ile ilgili kendi işyerlerini açabilirler.
Mekatronik Bölümünde Hangi Dersler Verilmektedir?
Mekatronik Bölümünde verilen derler arasında; Programlama, Elektronik, Elektrik Devreleri, Makine Elemanları, Mekanik Sistem Tasarımı, Otomasyon, Robotik, Akıllı Sistem Tasarımı, Bilgisayar Mühendisliği ve İleri Teknolojiler gibi derler bulunmaktadır.
Mekatronik Bölümünde Eğitim Süresi Ne Kadardır?
Mekatronik Bölümünde eğitim süresi 4 yıldır.
Mekatronik Bölümünde Mezun Olmak İçin Gereken Koşullar Nelerdir?
Mekatronik Bölümünde mezun olmak için öncelikle lisans programına başvurulması gerekmektedir. Bu başvurunun kabulünden sonra, lisans programında başarıyla tamamlanan tüm dersleri almak, mezuniyet için gerekli not ortalamasını veya daha yüksek bir not ortalamasını elde etmek, mezuniyet tezini başarıyla tamamlamak ve mezuniyet sınavını başarıyla geçmek gerekmektedir.
Mekatronik MYO programları öğrencilere hangi becerileri kazandırır?
mekatronik mühendisliği Becerileri
Mekatronik MYO programları öğrencilere, günümüzün endüstriyel ve teknolojik alanlarında ihtiyaç duyulan bir dizi beceriyi kazandırmaktadır.
Temel Mühendislik Bilgisi
Öncelikle, öğrencileri, mekanik, elektrik ve elektronik mühendisliğinde temel bilgiler edinirler. Bu bilgiler, farklı disiplinler arasındaki bağlantıları anlamalarını ve elektromekanik sistemleri tasarlamalarını sağlar.
Yazılım ve Programlama Becerileri
Ayrıca, öğrenciler bu programlar sayesinde, mikrodenetleyici ve sensörlerin kullanılmasıyla ilgili yazılım ve programlama becerilerine sahip olurlar. C, C++ ve Python gibi dillerde yazılım geliştirebilme ve programlama kabiliyetleri, özellikle endüstriyel otomasyon alanında, mekatronik mühendisleri için oldukça önemlidir.
Elektronik Devre Tasarımı
Mekatronik programlarında öğrenciler, analog ve dijital elektronik devre çözümlemesi ve tasarımı ile ilgili bilgi ve tecrübe kazanırlar. Elektronik devre tasarımı, otomasyon, robotik, ve akıllı sistemlerde kritik rol üstlenir.
Mekanik Tasarım ve Analiz Beceklerleri
Mekatronik mühendisleri için bir diğer önemli beceri ise mekanik tasarım ve analizdir. Öğrenciler, malzeme bilimi ve mukavemet öğrenirken, aynı zamanda bilgisayar destekli tasarım (CAD) ve simulasyon araçları ile çalışma deneyimi kazanır.
Denetim ve Otomasyon
Sistem modellenmesi, geri besleme başta olmak üzere kontrol sistemleri ile ilgili temel ve ileri düzey bilgi, mekatronnda öğrencilere aktarılan derslerin önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Öğrenciler, sistemlerin denetimini ve otomasyonunu geliştirme konusundaki kabiliyetlerini artırarak, özellikle endüstriyel uygulamalar ve robotik alanında etkin çözümler sunar.
Sonuç olarak, Mekatronik MYO programları, öğrencilere güçlü temel ve teknik bilgi sunarak, endüstride güçlü becerilere sahip mühendislerin yetişmesini olanaklı kılmaktadır.
Mekatronik sektöründe çalışacak mezunların sahip olması gereken kişisel ve teknik nitelikler nelerdir?
Mekatronik mühendisliği, temel olarak mekanik, elektrik ve elektronik mühendislik disiplinlerinden bilgi ve beceri gerektiren çeşitli teknik ve kişisel niteliklere sahip profesyonellerin ihtiyaç duyulduğu bir sektördür. İlgili mezunların sahip olması gereken bazı önemli nitelikler şunlardır:
Teknik Bilgi ve Beceriler:
Mekatronik mühendisleri için temel mühendislik disiplinlerinin bilgisine sahip olmaları önemlidir. Bu, dayanıklılık, malzeme bilimi, elektrik ve elektronik devre tasarımı, iletişim sistemleri ve kontrol sistemlerine ilişkin bilgi ve becerileri içerir.
Yazılım ve Donanım Kavramları:
Mekatronik sektöründe başarılı olmak için mezunların mikrodenetleyiciler, programlanabilir mantık denetleyiciler (PLC'ler), gömülü sistemler ve akıllı cihazlarla çalışma yeteneğine sahip olmaları gerekmektedir.
Otomasyon ve Robotik:
Sektörde çalışacak mezunlar için otomasyon ve robotik uygulamalarının temel prensiplerini anlamaları önemlidir. Bu, endüstriyel robotlar, kolaboratif robotlar (COBOT'lar) ve otonom araçlar gibi otomatik üretim sistemleri ve robotların çalışması, tasarımı ve bakımı hakkında bilgi içerir.
Proje Yönetimi ve Takım Çalışması:
Mekatronik sektöründe çalışacak mezunların, projelerin zamanında ve bütçeye uygun şekilde tamamlanmasını sağlamak için proje yönetimi ve takım çalışması becerilerine sahip olmaları gereklidir.
Yenilikçilik ve Problem Çözme:
Mekatronik sektöründe başarının anahtarı, yenilikçilik ve problem çözme yeteneğidir. Bu nedenle, mezunların pazardaki mevcut mühendislik zorluklarını çözmek ve yeni teknolojileri başarılı bir şekilde uygulamak için analitik düşünme becerilerine sahip olmaları önemlidir.
İletişim ve Sunum Becerileri:
Mekatronik mühendislerinin başarılı olmaları için işbirliğini artırmak ve fikirlerini net bir şekilde iletmek için etkili iletişim ve sunum becerilerine sahip olmaları gereklidir.
Özetle, mekatronik sektöründe başarılı olmak için mezunların, ilgili teknik alanlarda derin bilgilerinin yanı sıra, takım çalışması, yenilikçi düşünce, iletişim ve sunum yeteneklerine sahip olmaları gerekmektedir. Bu nitelikler, hem ilgili mühendislik çözümlerinin geliştirilmesinde hem de sektörün sürekli gelişen gereksinimlerine uyum sağlamak için kritik öneme sahiptir.
Yüksekokullar ve üniversitelerde mekatronik programları arasında ne gibi farklılıklar bulunmaktadır?
Mekatronik Programlarının İçeriği
Yüksekokullar ve üniversitelerde mekatronik programları arasındaki farklılıklar, ders içerikleri ve eğitim süreleri açısından önemli ölçüde farklılaşabilmektedir. Yüksekokullarda sunulan mekatronik programları genellikle 2 yıllık ön lisans düzeyinde olup, daha temel ve uygulamaya yönelik eğitim içeriğine sahiptir. Üniversitelerde ise mekatronik mühendisliği programları 4 yıllık lisans düzeyinde verilmekte olup, teorik ve uygulamalı derslerin yanı sıra bilimsel araştırma ve proje çalışmalarına daha fazla yer verilmektedir.
Eğitim Süreleri ve Dereceleri
Yüksekokul mekatronik programlarında öğrencilere ön lisans (associate) derecesi verilirken, üniversite mekatronik mühendisliği programlarında ise lisans (bachelor) derecesi verilmektedir. Bu farklılaşma, programların eğitim sürelerini ve öğrencilerin alacakları eğitim seviyelerini doğrudan etkilemektedir. Ön lisans seviyesindeki eğitimler sadece temel derslere odaklanırken, lisans seviyesindeki eğitimler daha derinlemesine bilgi sunmaktadır.
Ders İçerikleri
Yüksekokul mekatronik programlarında temel elektrik, elektronik, otomasyon ve mekanik derslerine, daha çok uygulama ağırlıklı bir yaklaşım sergilenmektedir. İleri düzey matematik, fizik ve mekatronik mühendisliğinin detaylarına daha az yer verilir. Üniversite mekatronik mühendisliği programlarında ise, yüksekokul programlarında yer alan temel derslerin yanı sıra ileri düzey mühendislik ve bilim derslerine de daha fazla ağırlık verilmektedir.
Öğrenci Stajları ve İş Olanakları
Mekatronik programlarını tamamlayan öğrenciler için staj ve iş olanakları da farklılık göstermektedir. Yüksekokul mekatronik programlarını tamamlamış öğrenciler, tekniker unvanıyla endüstrinin çeşitli alanlarında çalışabilmekte ve teknik destek sağlamaktadır. Üniversite mekatronik mühendisliği programlarını tamamlayan öğrenciler ise mühendis unvanıyla daha geniş kapsamlı projelerde yer alabilir, yeni teknolojilerin geliştirilmesi ve uygulanması süreçlerinde rol oynayabilir.
Sonuç olarak, yüksekokullar ve üniversitelerde mekatronik programları arasındaki farklılıklar eğitim süresi, ders içeriği ve iş olanakları açısından önemli ölçüde değişkenlik göstermektedir. Bu nedenle, öğrencilerin tercihlerini kendi beklenti ve hedeflerine göre değerlendirmeleri önem taşımaktadır.