Asgari Ücret Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Konu | Açıklama | Ek Bilgi |
---|---|---|
Asgari Ücretin Tarihçesi | İlk kez 1890 yılında Avustralya ve Yeni Zelanda'da uygulanmaya başlandı. | Türkiye'de 1974 yılında uygulanmaya başlandı. |
Asgari Ücretin Belirlenmesi | Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'na bağlı 15 üyeden oluşan bir komisyon tarafından belirlenir. | Komisyon üyeleri arasında TÜİK, Kalkınma Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı temsilcileri de bulunur. |
Asgari Ücretin Hesaplanması | Asgari ücret, günlük olarak belirlenip aylık ve saat ücreti olarak hesaplanır. | Asgari ücret brüt olarak belirlenir ve üzerinden çeşitli vergi ve kesintiler yapılır. |
Asgari Ücret Ödeme Şekli | İşçilere ödenecek asgari ücretin banka yoluyla yapılması zorunludur. | Bazı özel durumlarda elden ödeme yapılabilme imkânı bulunur. |
Asgari Ücreti Ödenmeyen İşçinin Hakları | Ücretin bankaya yatırılmaması ya da eksik yatırılması durumunda işçi, sözleşmesini fesih edebilir. | Ücreti ödemeyen işverene para cezası uygulanır. |
Asgari Ücretin Kontrolü | Asgari ücretin ödenip ödenmediği kontrol edilir ve işçinin hakkı korunur. | İşçinin ücretini alamaması durumunda Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'na başvuru yapılabilir. |
Asgari Ücretin Önemi | Asgari ücret, işçinin hayatını idame ettirebilmesi için gerekli olan bir ücrettir. | Asgari ücret zam değil, işçinin sosyal ve ekonomik yaşamını sürdürebilmesi için zorunlu bir ücrettir. |
Asgari Ücret ve Vergi | Asgari ücret brüt olarak hesaplanıp üzerinden Damga Vergisi, Gelir Vergisi ve SGK kesintileri yapılır. | Vergi Usul Kanunu'na göre, sahte belge düzenleyen işverenlere hapis cezası uygulanabilir. |
Asgari Ücret Netleşmiş Ücrettir | Asgari ücret brüt olarak belirlenir ve üzerinden yapılan kesintiler sonucu net asgari ücret ortaya çıkar. | Brüt asgari ücret ve net asgari ücret arasında önemli bir fark vardır. |
Asgari Ücretin Yasal Zorunluluğu | Belirlenen asgari ücretin uygulanması işverenler için yasal bir zorunluluktur. | Asgari ücretin altında ücret ödeyen işverenler hakkında yasal işlem başlatılabilir. |
Asgari ücret, yasal olarak saptanmış ve belli kriterlere göre işçinin bir iş günü çalışması karşılığında ödenen ücrettir. İşçilerin ekonomik ve sosyal hayatlarını en iyi şekilde yaşamalarını sağlayacak ücretin belirlenmesi asgari ücret ile mümkün hale gelmiştir.
Tarihçesi Nedir?
Asgari ücret 114 yıllık bir geçmişe sahip. İlk kez 1890 yılında Avustralya ve Yeni Zelanda’da uygulanmaya başlanmış ve sonrasında 1900’lü yıllarda Avrupa’da daha sonra da tüm dünyada uygulanmaya geçmiş.
Uluslararası Çalışma Örgütünün 1928 yılında kabul etmiş olduğu “Ücret Belirleme Yöntemleri ile İlgili Sözleşme”, ülkemizde 1973 yılında imzalanmış ve 1974 yılında ise onaylanarak asgari ücretin uygulanmasına başlanmıştır.
Kimler Tarafından Belirlenir?
Ülkemizde asgari ücret, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı olarak 15 üyeden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenmekte.
Komisyon üyeleri; Aile ve Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığından iki temsilci, TÜİK temsilcisi, Kalkınma Bakanlığı temsilcisi ve Hazine Müsteşarlığı temsilcisi ve en üst işçi kuruluşunun değişik işkolları için seçeceği beş temsilcidir.
Asgari Ücret Belirlenirken Nelere Dikkat Edilir?
Asgari ücret, işçilerin 16 yaşını doldurmuş olup olmadıklarına göre ayrı olarak belirlenir. Ayrıca ülkenin sosyal/ekonomik durumu ve geçim şartları konuları dikkate alınarak oluşturulur.
Nasıl hesaplanır?
Asgari ücret, tüm işçi bölümlerini kapsayacak şekilde “günlük” olarak belirlenip bu hesap üzerinden de aylık ve saat ücreti olarak hesaplanır. Asgari ücret net hesaplanıp, brüt olarak ilan edilir.
Sebebi de brüt tutar hesabından Damga Vergisi ile Gelir Vergisi, İşsizlik Fon Payı ve SGK İşçi Payının kesiliyor olmasıdır. Belirlenen asgari ücretin uygulanması yasal olarak zorunludur.
Ödeme Şekli Nasıldır?
İş Kanununa göre işçilere ödenecek asgari veya diğer maaş ücretlerinin banka aracılığı ile yapılması zorunludur. Ancak bazı özel durumlarda elden ödeme imkânı da sağlandığı görülür.
Buna göre; Türkiye genelinde 10 ve daha az çalışanı olan işyerleri, Teknoloji Geliştirme Güvenliği kapsamındaki gizlilik dereceli tesislerdeki işyerleri, Savunma Sanayii Güvenliği Kanun kapsamındaki tesis güvenlik belgesine sahip işyerleri ile Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu kapsamında işyerleri banka aracılığı ile ödeme yapmazlar.
Ödenmez İse Ne Olur?
Asgari ücret tespit komisyonu tarafından belirlenen ücretin bankaya yatırılmaması ya da eksik yatırılması durumunda işveren, bir nevi işçinin hakkını gasp ederek suç işler. İşçinin bu durumu tespit etmesi durumunda eğer sözleşmesi varsa fesih etme yetkisi vardır.
Ücreti ödemeyen işverene ise para cezası uygulanır. Bu para cezası, her işçi ve her ay için ayrı olarak hesaplanır.
Ayrıca Vergi Usul Kanununa göre işveren belgede sahte ya da yanıltıcı belge düzeneler ise, bu durumun tespit edilmesi halinde işverene 1,5 ile 3 yıl arası hapis cezası uygulanır.
Ödenmediğini Düşünen İşçi Ne Yapmalı?
Kanun gereği 10 ve daha üzerinde işçi çalıştıran işverenlerin Asgari Ücret Tespit Komisyonunca belirlenen asgari ücret tutarını işçinin banka hesabına yatırmakla yükümlüdür. Asgari ücret zam değil işçinin hayatını sürdürebilmesi için gerekli olan bir ücrettir.
Dolayısı ile işverenler bu durumu işçinin aleyhine kullanamaz. İşçi asgari ücretin ödenmediğini tespit ederse işverene ihtarname çeker ve iş sözleşmesini fesih eder.
İş sözleşmesinin olmaması ve ödemenin yapılıp/yapılmadığının tespit edilememesi durumunda ise Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına müracaat edilebilir.
Asgari ücret konuna ek olarak net asgari ücret ne kadar konusu araştırılabilir. Ayrıca çalışanları oldukça ilgilendiren Maaş pazarlığı için ipuçları ve Maaş Zammı İsterken Nelere Dikkat Edilmelidir? gibi maaş üzerine yazılar okumak işçilere fayda sağlar.
Yazar: Tülay Karacalı
İstanbul İşletme Enstitüsünde yazılarının yayınlanmasını isteyen konuk yazarlarımız için oluşturulan bilgi kartıdır. Birçok alanda ve disiplindeki yazıları bu hesap üzerinde bulabilirsiniz.