Ekonomiden Sorumlu Eski Devlet Bakanı ve TÜRMOB Yönetim Kurulu Üyesi YMM Dr. Masum Türker, muhasebe mesleğinin bugününü ve geleceğini anlattı.
Dr. Masum Türker kimdir? Hem kendinizden hem de TÜRMOB’dan bahseder misiniz?
1951 yılında Mardin’de doğdum. İlkokul ve ortaokulu Mardin’de okudum. Sonrasında İstanbul’da devam ettim. Tatil diye babam halamlara gösterdi. Muhasebe işine takıldım. Sonrasında babam sen burada oku dedi. Pertevniyal lisesinde okudum. İstanbul Üniversitesi İşletme fakültesine devam ettim. 2. sınıfta alfabeyi öğrenmiştik. Orman diye büro kurduk. Bir muhasebecin mesleği özümsedikten sonra yapması gereken işleri koyduk. Araştırma yapıyorduk, halkla ilişkiler vardı, muhasebe defteri tutuyorduk ve organizasyon işleri yapıyorduk. Şirketlere danışmanlık veriyorduk.
Gazetecilik ve muhasebeciliği birlikte yapıyorduk. Uygulamada bir gazete çıkardık. Bir süre sonra ayrıcalıklı muhasebeci olduk. Enflasyon muhasebesi tekniğini uyguluyorduk. Onun için herkes bize işini getiriyordu.
Süreç içinde hayat çizgimizi bir şey değiştirdi. Muhasebe konferanslarına götürdü hocamız bizi. Bağımsız denetim adında ilk defa İstanbul İşletme Fakültesi’nde kürsü kurulmuş. Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği sınav açtı. O sınava girmek istedim ancak yaşım tutmadı. Stajım vardı.
Üniversite öğrencisi mesleği ne olursa olsun sosyal işler yapması gerekir. Sosyal girişimcilik diye bir alan da açılmış. Üniversiteyi yeni bitirmiştim ve bilgim tazeydi, sınavı kazandım. Meslek mensubunun kaliteli olmasını istiyorsan genç yaşta iken sınava al, yetenek ve kalite daha fazla gelişsin. Yeminli Mali Müşavirlik sınavındaki sorulardan daha ağırdı. Matematik, istatistik ve muhasebe organizasyonu derslerinden sınava girdik.
İnsan bazı şeyleri isteyerek yaptığında farkında olmadan önünü açar. Muhasebe Uzmanları Derneği’nin yönetim kuruluna girdim. Denetim ekseninde işi konuşuyoruz, seminerler yapıyoruz. Borca kurulsun istiyoruz. 1. yıl bitmeden sekreterliği ben yapayım dedim. Genel sekreter oldum. Her sorunu olan aradı, oturup çalışıyorum, çözüm buluyorum, bedava yapıyorum, sorunu getiren para kazanıyor. Bir süre sonra sorunla gelen müşteri olarak geldi. Geliştik.
Dernekçiliği öğrendik. Farklı siyasi gruplardan dernek var, birleştirme sürecinde müzakereciliği öğrendik. Bütün çalışmalarımız Türkiye’de muhasebe mesleği kurulsun. Kanunun denetim odaklı çıkmasını istedik ama olmadı. Serbest muhasebecilik diye ucube bir meslek yaratıldı.
Bedrettin Dalan ile parti kurduk. Doğru Yol Partisi ile ittifak içinde bulduk kendimizi. Siyaseti bıraktık ve Bülent Ecevit ile görüştük. Bir partide ekonomiden sorumlu genel başkanlığı yardımcılığı kurduk. O güne kadar ekonomi odaklı siyaset yapılmıyordu. Ecevit aradı, “Bizim yanımızda olmalısınız, yazdığınız bizim modele benziyor.”
Şu an bizim meslek örgütünün en büyük hatası meslek mensuplarının siyasette başarılı olması için bir şey yapılmaması. Milletvekili olduğumda 36 arkadaş mali müşavir kökenliydi, güzel şeyler başardık. Siyasetin gücünü her meslek örgütünün kullanması gerekir. 89’da kanun çıkınca bıraktım örgütçülüğü. 92’de yeminli odası kongresinde sonuna kadar sustum. Turmob’a seçildik sonra.
Öğrenciyken doktora programına başladım. Asistan ol dediler ama dışardan hoca geleceğimi söyledim. Piyasa ile iş arasındaki dengesizliği görmüş olduk. O dönemde “servet beyannamesinin” de arasında bulunduğu araştırmalar yaptım.
Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği’nden ufku geniş tutmayı öğrendik. Sonra uluslararası örgüt komitelerinde görevler aldım. Meslekle ilgili kapsamlı çalışmalar yaptık.
TÜRMOB nedir?
TÜRMOB muhasebe mesleğinin organizasyon gücüdür. Muhasebe mesleği 18.yüzyılın başında başlamış. Fransa’da İngiltere’de farklı isimler almış. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesinde meslek ahlakı dersi verdim. TÜRMOB’unda sahip olduğu tekel hakkıdır. Bu tekel hakkını aldıkları için mesleğin ahlak kurallarını belirlerler. Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği.
Bağımsız denetçinin Serbest Mali müşavir ya da Yeminli mali müşavir olması şartını koyduran benim. O dönem buna farklı kesimlerden itirazlar geldi. Kaldırmak istediler. Masum Türker maddesi diyorlardı. Zaten milletvekilliği bitecek, biz de maddeyi kaldırırız diyorlardı. O yasadaki hükmü koymasaydık şu an başka olurdu.
SMMM sınavları
Bu mesleğin en önemli özelliği demokratik maddelere göre yapılmasıdır. TÜRMOB eskiden 3 aşamalıydı artık 2 aşamalı. Staj koydurduk. 3 yıllık stajdan sonra sınava giriyorlar. 8 dersten sorumlular. Geçince SMMM oluyorlar. 10 yıl Serbest muhasebeci mali müşavirlik (SMMM) yaptıktan sonra Yeminli Mali Müşavirlik (YMM) sınavına giriyorlar. SMMM’den farklı olarak verdi denetim yetkisi alıyorlar.
Muhasebe mesleğinin esası
Türkiye’de muhasebe denilince herkes defter tutmayı zannediyor. Devlet tutmak için ruhsata ihtiyaç yok. Yetkileriyle o beyannameleri devlete verdikleri için ruhsata ihtiyaç var. Muhasebe mesleğinin esası denetimdir. Defter tutmaya Anadolu’da ofis muhasebeciliği deniliyor. Sorumluluk sınırlıdır. Hiç kimse Türkiye’deki denetimleri birikimleri küçük görmesin.
Yeni muhasebe nedir?
Yeni muhasebe vergi dünyada. Yeni muhasebe nedir? Dijitalleşme çıktı muhasebe öldü deniliyor. Daha dijitalleşme yeni çıkıyor. Bu konuda ilk uygulama 2000 yılında 257.kanundaki madde değişikliğiyle ortaya çıktı. E-devlete geçişte geç devreye girdi. 2000 yılında TÜRMOB genel sekreteri meslek örgütüne e-devleti anlatıyordu. Bu yıldan sonra Luka kuruldu. Luka’nın yaptığı kaydetme usulünü devlet yapıyor. Uzun vadede de özelleştirecek bunu. Para kazandırma mekanizma olunca, dışarda bunun yatırımı yapanlar bu işe girecek. Bilgisayarlar ilk defa satılmaya başlayınca kimse bilgisayar kullanmayı bilmiyor. Geç girdik ama geç girince geriledik. Ancak çok çabuk ilerledik. 1995’ten itibaren muhasebe bilgisayarlı sisteme geçmeye başladı. Bu yapı yapay zeka ile oluştu.
Kaybolacak meslekler diyorlar biri de muhasebe deniliyor. Tam tersine. Bilgisayar ortamındaki muhasebe denetim muhasebecinin önemini daha çok artırıyor. Muhasebe ölmüyor, yakın zamanda bütün anonim şirketler kamu gözetim bünyesine de geçecek. Kamu gözetim kurumundaki uzmanların yeterlilik tezlerini inceledim. Denetim için çalışmalar gördüm. Dijital muhasebecilik burada devreye girecek. Muhasebe mesleğinde yakın tarihte başlayan bir iş var, Türkiye’de de uygulanmaya başladı. Hem muhasebe kayıtlarını yapıyor hem de mali işlerini yönetiyor.
Muhasebe mesleğinin geleceği elektronik ortamda denetim, elektronik ortamda yönetim danışmanlığı. Mazide de mali işleri yapıyorduk ve insan kaynakları bizde idi. Gelişti insan kaynakları oldu ve elimizden gitti. İkinci bir iş finans müdürlüğüdür.
Muhasebe defteri tutmak rahat bir değildir, angarya diyoruz her şeyi kendin yapmaya çalışırken. Dünyadaki büyük denetim şirketleri müşterisini aldığında defteri de tutuyor.
Mali müşavirin en önemli fonksiyonu yönetim danışmanlığıdır. Muhasebe meslek mensuplarına hata yapmışsa ceza 1,5 yıldır. Muhasebeciliğin temel yapısı bu.
Muhasebe mesleğinin geleceği
Muhasebe mesleğinin geleceği var, bu gelecek için ufkun geniş olması lazım.
Birinci kural girişimci olmak zorunda.
İkinci hayal gücü.
Üçüncüsü; tavla oynamaz muhasebeci, satranç oynar. Muhasebe biliminde satrancın adı stratejidir.
Dördüncü ise, bir muhasebeci sosyal medyayı kullanmayı çok iyi öğrenecek. Ticari olarak müşterilerinin lehinde nasıl kullanabilirim kısmına bakacak.
Muhasebecinin müşterisi güçlü ise, tuttuğun kapı büyük ise sen büyürsün. Muhasebe mesleğinin geleceğini defter kurma odaklı değil, bilgisayar kullanma odaklı değil, o müşteriye başka hizmetler satma odaklı geliştireceğiz.
Muhasebe mesleğini neden seçmeliyiz?
Muhasebe ile ilk okul açma isteği devlete insan yetiştirmektir. Tarihimize baktığımızda çok güzel ticaret yapmışız. 1859 yılında ticaret odaları kurulacak. Bir okul kuralık ki iş adamı yetiştirsin. Hamidiye meslek okulu kuruluyor, bugünkü Marmara Üniversitesi. Herkes iş adamı olamaz, iş adamı ve yardımcısını yetiştirelim deniliyor. O yardımcı ilk olarak muhasebe işini öğreniyor. Yardımcılar kayıtları tutacak vs.
Muhasebeci bir adamın şirkette CEO olması için 3 alan var. Ya pazarlamadan gidecek ya imalattan gidecek ya da muhasebeci olacak. Muhasebede hem üretim hem de satış verileri varı. Esas muhasebenin doğuşu budur. Şirketleşme geliştiği zaman, gündeme denetim gelir. Önce muhasebe doğmuş ve ardından denetim. Her muhasebesi her finansal raporlama yapan iyi denetçi olmak zorunda değildir ancak her denetçi iyi muhasebe ve raporlama yapmak zorundadır.
Mülkiye mektebi kurulunca Maliye Teftiş Kurulu da kuruluyor. Bankaların çoğu içte çalışan müfettişlerinin çoğunu müdür yaparlar. Muhasebecilik mesleği denetim bazında ele alındığında özgüven, tepeden bakma ve kavrama yetkinliği verir. Bülent Ecevit, “Sen her şeyi biliyorsun nereden geliyor bu dedi?” Ben; “Muhabeciyim. Her sektörden müşterim olmuştur, hesabını kitabını yapmadan oturup sektörü öğrenmişimdir.” dedim. Bir muhasebeci sektörleri ve işi bilmek zorundadır. Girişimci, hayalperest ve stratejik olmak zorundadır.
Muhasebe mesleğinin iş bulma imkanları nasıldır?
İş bulma işi tuttuğunuz müşteriye bakar. Önce mesleği bilirseniz, özveride bulunursanız gizli ücretiniz odur. Muhasebecilik defter yazdım işi değildir. Muhasebenin kendisi bir felsefedir. O felsefeyi öğrenirken tekniğini de öğreneceksiniz. Bir muhasebeciyim diyen kişinin hedefi patron olmak ve yönetim danışmanı olmaktır. Kurumsal yöneticilerin tamamının mali müşavir olması gerekir.
Kripto paralar nasıl vergilenecek? Türkiye ekonomisini nasıl etkileyecek? Bir muhasebeci bunları bilirse müşterisine yatırım hizmeti de sunar. Yakın zamanda boşanmada muhasebeci de devreye girecek. Çünkü boşanmada en önemli şey malın bölümü olacak. Bu işi yapanlara adli muhasebe demişiz. Yepyeni bir iş alanıdır. Her kadın bu işte uzman birinden destek alacak.
Muhasebe mesleğini seçmek ben bu işte iş sahibi kuracağım demek değil. Muhasebe işini bilen, hedefi olan herkese iş var. Önce başladığınız yere ortak olmak isteyeceksiniz ya da transfer olmak olacak. Türkiye’de herkesin hedefi kendi bürosunu açmaktır, dünyada ise tersine bürolar birleşiyor. Acıbadem Hastanesi’nin kurucusu muhasebecidir. İstanbul meslek örgütünde idi. Bir başka arkadaşımız var o da hastane zinciri kurdu.
Muhasebe mesleğinin de pazarlaması var. Türkiye’de herkes birbirinden iş kapmaya çalışıyor. Bağımlı çalışan kişi mesleğine saygılı olacak. Muhasebede bağımlı çalışanlar denetimi teşvik etmiyor. Denetim muhasebenin sigortasıdır. Bağımlı çalışanların bir özelliği ve şansı var. Hepsi emeklilik yaşı gelince büro açıyor. Bağımlı çalışanlar ayrılıyorum dese her büro sahibi ortak olmak ister. Benim felsefem hiçbir bağımlı çalışan beyanname imzalamalı.
Muhasebe mesleği gücünü personelinden alır. Mustafa Kalafat’ı ben arayıp bulmadım. O kendini bilgisi ve becerisiyle ortaya koydu. Bağımlı çalışanlara iş hayatında çalışan ruhsatlı mali müşavir deniliyor.
Muhasebe işi müşteriyi yakalamak işidir. Müşteri yakalayınca diğer hizmetleri de satabilir. Hizmete talep yaratmak lazım. Bağımlı çalışanların hizmete talebi hazır. Türkiye'de en büyük sıkıntı mali müşavirlerin bu işin etik değerleriin yeterince bilmemesidir.
