Kimyasal muhendislikte Rusca kelimeler ve terimlerin onemi, dilimizin getirdigi avantajlar ve kimyasal muhendislik egitiminin Rusya'daki kalitesi gibi konulara deginmek istiyorum. Kisisel deneyimlerimden ornekler vererek ve guvenilir kaynaklara atifta bulunarak bu konuyu detaylandirmaya calisacagim.
Ruscanin Kimyasal Muhendislikteki Rolu
Kimyasal muhendislik, uluslararasi is birliklerinin ve ortak projelerin yogun oldugu bir alandir. Bu noktada ortak bir dilin onemi ortaya cikmaktadir. Ingilizce her ne kadar en yaygin kullanilan dil olsa da, Ruscanin da bu alanda giderek daha fazla kullanildigini goruyoruz.
Rusya, kimya ve ilgili bilimlerde dunya liderlerinden biri konumunda. Ural Daglari ve Sibirya gibi bolgelerdeki zengin hammadde kaynaklari, Rusya'yi ozellikle petrokimya alaninda vazgecilmez bir ortak haline getirmistir (Ivanov, 2019). Dolayisiyla, uluslararasi projelerde ve ar-ge calismalarinda Rusca bilmek buyuk bir avantaj saglamaktadir.
химическая инженерия
kimya mühendisliği
Örnek Diyalog: химическая инженерия
Türkçe: Her zaman ilgilenmeyi hayal ettim kimya mühendisliği bana inanılmaz derecede ilgi çekici ve umut vadeden bir alan gibi geliyor.
химический реактор
Kimyasal reaktör
Örnek Diyalog: химический реактор
Türkçe: Mühendis, yeni kimyasal reaktörün üretim verimliliğini önemli ölçüde artıracağını söyledi.
катализатор
katalizör
Örnek Diyalog: катализатор
Türkçe: Bu enzim, reaksiyonda katalizör olarak işlev görerek substratın ürüne dönüşüm sürecini önemli ölçüde hızlandırır.
диффузия
difüzyon
Örnek Diyalog: диффузия
Türkçe: Ders sırasında profesör, osmotik difüzyonun hücre zarları arasında madde taşınmasında kilit bir rol oynadığını açıklıyordu.
молекула
molekül
Örnek Diyalog: молекула
Türkçe: Bu tüpte, daha önce sadece hayalini kurduğumuz şaşırtıcı derecede kararlı bir molekülümüz var.
атом
atom
Örnek Diyalog: атом
Türkçe: Bilimsel bir dergide, atom çekirdeğindeki nötron sayısındaki değişikliğin, atomun özelliklerini nasıl etkilediğine dair bir makale yayımlandı.
периодическая таблица элементов
Periyodik cetvel
Örnek Diyalog: периодическая таблица элементов
Türkçe: Yeni bir element keşfettiğinde, onu periyodik cetvele eklemen gerekecek.
химическая формула
Kimyasal formül
Örnek Diyalog: химическая формула
Türkçe: Öyleyse, eğer tahtaya bakarsanız, suyun H2O olarak basit bir kimyasal formülü olduğunu göreceksiniz.
концентрация
konsantrasyon
Örnek Diyalog: концентрация
Türkçe: Bilim insanı şunları söyledi: Bu maddenin konsantrasyonu normu aştığı için ekipmanı kontrol etmek gerekiyor.
раствор
Çözelti
Örnek Diyalog: раствор
Türkçe: Su kalitesini kontrol etmek için çözelti içeren bir deney tüpüne birkaç damla gösterge indikatör) ekleyin.
осаждение
Çökeltme
Örnek Diyalog: осаждение
Türkçe: Laboratuvar deneyi sırasında, saflaştırılmış maddeyi elde etmek için çökeltme işleminin kilit olduğunu keşfettim.
фильтрация
filtrasyon
Örnek Diyalog: фильтрация
Türkçe: Temiz su üzerinde çalışırken, mühendisler ekibi çeşitli yöntemleri tartıştı – filtreleme en etkili olarak kararlaştırıldı.
дистилляция
damıtma
Örnek Diyalog: дистилляция
Türkçe: Damıtma işlemi sırasında ham tahıl maşesinden saf alkol elde ediyoruz.
экстракция
Ekstraksiyon
Örnek Diyalog: экстракция
Türkçe: Bu ay, altın çıkarma yöntemlerimizi geliştirdik, bu da onun saflığını ve piyasadaki değerini önemli ölçüde artıracak.
хроматография
Kromatografi
Örnek Diyalog: хроматография
Türkçe: Bu karmaşık organik bileşiği tanımlamak için gaz kromatografisi kullanmamız gerekiyor.
термодинамика
termodinamik
Örnek Diyalog: термодинамика
Türkçe: Termodinamiği incelemek, motorumuzun verimliliğini nasıl artırabileceğimizi anlamamıza yardımcı olacak.
энтропия
entropi
Örnek Diyalog: энтропия
Türkçe: Termodinamik yasalarını tartışırken, profesör izole bir sistemde entropinin azalmadığının altını çizdi.
энтальпия
entalpi
Örnek Diyalog: энтальпия
Türkçe: Siz, sabit basınç altında sistemin iç enerjisi değişiminin entalpi değişimine eşit olduğunu biliyor musunuz?
химическое равновесие
kimyasal denge
Örnek Diyalog: химическое равновесие
Türkçe: Bu deneyde, reaktanların konsantrasyonunun kimyasal dengeye nasıl etki ettiğini inceliyoruz.
реакционная способность
Reaktivite
Örnek Diyalog: реакционная способность
Türkçe: Her geçen yıl maalesef yaşımızın etkisiyle reaksiyon yeteneğimiz azalıyor.
окисление
oksidasyon
Örnek Diyalog: окисление
Türkçe: Katalizör eklendiğinde oksidasyon süreci önemli ölçüde hızlanır.
восстановление
Restorasyon
Örnek Diyalog: восстановление
Türkçe: Doktor, operasyon sonrası uzun bir iyileşme süreci olacağını söyledi.
полимеризация
polimerizasyon
Örnek Diyalog: полимеризация
Türkçe: Polietilen polimerizasyon süreci, sıcaklık rejimine özel dikkat gerektirir.
титрование
titrasyon
Örnek Diyalog: титрование
Türkçe: Kimya laboratuvar çalışmasında, çözeltideki asidin konsantrasyonunu belirlemek için titrasyon yöntemini kullandık.
кислота
asit
Örnek Diyalog: кислота
Türkçe: Bu laboratuvar çeşitli türdeki asitler üzerinde araştırma yapmakta uzmanlaşmıştır, örneğin bugün asetilsalisilik asit üzerinde çalışıyoruz.
основание
temel
Örnek Diyalog: основание
Türkçe: Önceki işinizdeki başarılarınız, şirketimizdeki kariyer basamaklarını tırmanmak için mükemmel bir temel oluşturuyor.
соль
tuz
Örnek Diyalog: соль
Türkçe: Bana tuzlukları uzatabilir misin lütfen? Çorbamın tuzu eksik gibi geliyor.
электролиз
Elektroliz
Örnek Diyalog: электролиз
Türkçe: Su arıtma işlemi sırasında suyu oksijen ve hidrojen olarak ayırmamıza olanak tanıyan elektroliz yöntemi kullanılmaktadır.
вязкость
Akışkanlık veya viskozite)
Örnek Diyalog: вязкость
Türkçe: Bu boru hattının belirli bir bölümünde ölçüm yaptığımızda, petrolün viskozitesinin sıcaklık düştükçe önemli ölçüde arttığını fark ettik.
давление
basınç
Örnek Diyalog: давление
Türkçe: Dün kan basıncımı kontrol ettim ve biraz yüksek çıktı.
температура
sıcaklık
Örnek Diyalog: температура
Türkçe: Doktor kontrol ettiğinde, Ateşiniz yükselmiş, acilen ateş düşürücü almanız gerekiyor dedi.
теплообменник
ısı değiştirici
Örnek Diyalog: теплообменник
Türkçe: Isıtma sistemini devreye almadan önce, ısı değiştiricinin tamamen sağlam ve temiz olduğundan emin olmalıyız.
плотность
yoğunluk
Örnek Diyalog: плотность
Türkçe: Doktor, kemik yoğunluğunun osteoporoz riskinin belirlenmesinde önemli olduğunu açıkladı.
pH-метр
pH metre
Örnek Diyalog: pH-метр
Türkçe: Bu toprak örneğinin asitliğini ölçmek için bana pH metre cihazını uzatabilir misiniz?
буферный раствор
Bufer çözeltisi
Örnek Diyalog: буферный раствор
Türkçe: Deney boyunca stabil pH'ı desteklemek için tampon çözelti kullandık.
коррозия
korozyon
Örnek Diyalog: коррозия
Türkçe: Paslı lekeler ve metalin bozulmuş yapısına bakılırsa, bu açık bir korozyon belirtisidir.
адсорбция
adsorpsiyon
Örnek Diyalog: адсорбция
Türkçe: Mühendis, bu cihazda kirli gazların temizlenmesinin, aktive edilmiş kömür üzerindeki adsorpsiyon işlemi sayesinde gerçekleştiğini açıkladı.
десорбция
Desorpsiyon
Örnek Diyalog: десорбция
Türkçe: Profesör öğrencilere şöyle açıkladı: Moleküller katı bir cismin ya da sıvının yüzeyinden ayrıldığında, bu sürece desorpsiyon denir.
кристаллизация
Kristalizasyon
Örnek Diyalog: кристаллизация
Türkçe: Bu güzel heykellerin üretiminde, şekerin kristalizasyonu adı verilen özel bir yöntem kullanılarak, onu gerçek sanat eserlerine dönüştürüyorlar.
вакуум
vakum
Örnek Diyalog: вакуум
Türkçe: Yeni tesisatı devreye aldığımızda, konteyner içinde hemen mükemmel bir vakum oluştu.
газообразное состояние
Gaz halinde
Örnek Diyalog: газообразное состояние
Türkçe: Bilim insanları, bu elementin oda sıcaklığında gaz halinde bulunduğunu doğruladılar.
жидкое состояние
sıvı hal
Örnek Diyalog: жидкое состояние
Türkçe: Oda sıcaklığında su sıvı halde bulunur.
твердое состояние
katı hal
Örnek Diyalog: твердое состояние
Türkçe: Bu metal oda sıcaklığında katı halde bulunur.
массообмен
Madde alışverişi
Örnek Diyalog: массообмен
Türkçe: Ders sırasında profesör, kimyasal reaktörlerdeki kütle transferi ilkelerini açıkladı.
материаловедение
Malzeme bilimi
Örnek Diyalog: материаловедение
Türkçe: Profesör, gelecek dönemde malzeme bilimi bağlamında nanoteknoloji alanında araştırma yapmak istiyorum.
нефтехимия
petrokimya
Örnek Diyalog: нефтехимия
Türkçe: Fabrikayı ziyaret ettiğimizde, yönetici bize, temel alanın petrokimya olduğu bölümde gerçekleşen süreçler hakkında detaylıca bilgi verdi.
пластификатор
Plastifiyan
Örnek Diyalog: пластификатор
Türkçe: Bu materyalin esnekliğini artırmak için yeni bir plastifiyan ekledik.
реакторное проектирование
Reaktör tasarımı
Örnek Diyalog: реакторное проектирование
Türkçe: Reaktör tasarımı alanındaki en son çalışmaları elde etmek için yeni bir firmaya başvurduk.
стехиометрия
Stokiyometri
Örnek Diyalog: стехиометрия
Türkçe: Kimyasal tepkimeleri tartışırken öğretmen, istenilen sonuçlara ulaşmak için stokiyometriyi doğru anlamanın önemini vurguladı.
коэффициент передачи массы
kütle aktarım katsayısı
Örnek Diyalog: коэффициент передачи массы
Türkçe: Bu ekipmanda damıtma sürecini optimize etmek için, kütle transfer katsayısını doğru bir şekilde hesaplamak gerekir.
жидкостная механика
Sıvı mekaniği
Örnek Diyalog: жидкостная механика
Türkçe: Hidrolik sistemlerin temellerini anlamak için, sıvı mekaniği olarak adlandırılan fizik dalını iyi şekilde incelemek gerekmektedir.
тепломассообмен
ısımaddetrasferi
Örnek Diyalog: тепломассообмен
Türkçe: Mühendis, ısıtma sisteminin çalışmasını optimize etmek için ısı değiştiricisindeki ısı ve kütle transferi sürecinin iyileştirilmesi gerektiğini açıkladı.
коллоидная химия
Kolloid kimya
Örnek Diyalog: коллоидная химия
Türkçe: Geçen dönem kolloidal kimya çalıştım ki bu son derece ilginç ve zorlu bir kurstu.
защита окружающей среды
Çevre koruma
Örnek Diyalog: защита окружающей среды
Türkçe: Yeni projemize, çevreyi korumaya yönelik olduğu için büyük önem veriyoruz.
синтез
sentez
Örnek Diyalog: синтез
Türkçe: Bu ürünü elde etmek için organik sentez yöntemini kullanmamız gerekiyor.
качество воды
su kalitesi
Örnek Diyalog: качество воды
Türkçe: Bizim bölgemizdeki suyun tüm güvenlik standartlarına uygun olduğunu garanti etmek için düzenli olarak testler yapmalıyız.
управление отходами
Atık yönetimi
Örnek Diyalog: управление отходами
Türkçe: Şehrimizde, ekolojik durumu iyileştirmek için atık yönetim sistemini geliştirmemiz gerekiyor.
Rusca ogrenmek, sadece is hayatinda degil, akademik alanda da onemlidir. Rus universiteleri ve arastirma merkezleri, kimyasal muhendislik alaninda dunyaca unlu kuruluslardir. Lomonosov Moscow State University, Saint Petersburg State University ve Novosibirsk State University gibi okullar, kimyasal muhendislik egitiminde on plana cikmaktadir (Smirnov, 2020). Bu universitelerde egitim alabilmek veya ortak calismalar yuruttabilmek icin Rusca bilmek buyuk onem tasimaktadir.
Kimyasal Muhendislikte Sikca Kullanilan Rusca Kelimeler
Kimyasal muhendislikte Rusca terimleri bilmek, hem Rus is ortaklarinizla iletisim kurabilmeniz hem de Rusca kaynaklari anlayabilmeniz icin kritik oneme sahiptir. Iste bazi temel terimler ve anlamlari:
1- Himiya (химия) - Kimya
2- Inzhener (инженер) - Muhendis
Rusya, kimyasal mühendislik ve ilgili bilimlerde dünya liderlerinden biridir.
Sibirya ve Ural Dağları gibi bölgelerdeki zengin doğal kaynaklar, petrokimya alanında büyük fırsatlar sunmaktadır.
Rus üniversiteleri ve araştırma merkezleri, kimyasal mühendislikte öncü araştırmalara ev sahipliği yapmaktadır.
3- Process (процесс) - Proses
4- Reaktor (реактор) - Reaktor
5- Katalizator (катализатор) - Katalizor
6- Distillyaciya (дистилляция) - Damitma
Bu kelimeleri gunluk is hayatinda sikca duyabilirsiniz. Ornegin, bir Rus is ortaginiz size "В реакторе происходит реакция нейтрализации" diyebilir. Bu cumlenin anlami "Reaktorde notralizasyon reaksiyonu gerceklesiyor" demektir.
Bunlarin yani sira, petrokimya, polimer teknolojisi ve fermantasyon gibi ozel alanlarda da bircok Rusca terim bulunmaktadir:
Neftehimiya (нефтехимия) - Petrokimya
Polimer (полимер) - Polimer
Fermentaciya (ферментация) - Fermantasyon
Laboratuvar ortaminda da sikca kullanilan Rusca terimler vardir:
Rastvor (раствор) - Cozelti
Koncentraciya (концентрация) - Konsantrasyon
Temperatura (температура) - Sicaklik
Bu terimleri bilmek, Rus meslektaslarinizla daha etkili iletisim kurabilmenizi saglayacaktir.
Реактор (reaktor) – Reaktör: Kimyasal reaksiyonların kontrollü bir ortamda gerçekleştiği cihaz.
Rusca Terimleri Daha Etkili Ogrenmenin Yollari
Tum bu teknik terimleri akilda tutmak zor gorunebilir. Ancak birkac etkili ogrenme yontemi ile sureci kolaylastirabilirsiniz:
1- Kiril alfabesini ogrenin: Rusca kelimeleri dogru okuyabilmek ve telaffuz edebilmek icin alfabeyi bilmek onemlidir.
2- Gorsel hafizanizi kullanin: Flashcardlar hazirlayin veya terimlerin resimlerini cizin. Gorsel cagrisimlar, kelimeleri hatirlamanizi kolaylastiracaktir.
3- Dinleme calismalariyapin: Rusca podcast'ler veya YouTube videolari ile terimlerin telaffuzunu dinleyin ve tekrarlayin.
4- Baglamsal ogrenmeye odaklanin: Kelimeleri tek basina degil, cumle icinde ogrenmeye calisin. Bu, anlamlarini daha iyi kavramanizi saglayacaktir.
Нефтехимия (neftekhimiya) – Petrokimya: Petrol ve doğalgazdan kimyasal ürünler elde edilmesi.
Полимер (polimer) – Polimer: Birimlerin tekrarından oluşan büyük moleküller.
Ферментация (fermentatsiya) – Fermantasyon: Mikroorganizmalar aracılığıyla kimyasal dönüşüm süreci.
Раствор (rastvor) – Çözelti: Bir maddenin başka bir madde içinde homojen olarak dağılması.
Концентрация (kontsentratsiya) – Konsantrasyon: Bir çözeltideki belirli bir maddenin miktarı.
Температура (temperatura) – Sıcaklık: Isı seviyesinin bir ölçüsü.
5- Pratik yapin: Ogrendiginiz kelimeleri gercek hayatta kullanmaktan cekinmeyin. Rus meslektaslarinizla konusurken bu terimleri nasil kullandiginiza dikkat edin.
Zamanla ve istikrarli bir calisma ile bu terimleri akicibir sekilde kullanabilir hale geleceksiniz.
Uygulamada Rusca Terimlerin Kullanimi
Simdi, ogrendigimiz Rusca terimleri pratikte nasil kullanabileceginize dair birkac ornek verelim:
"Мы проводим анализ образца в лаборатории." (Laboratuvarda numunenin analizini yapiyoruz.)
"Этот катализатор увеличивает скорость реакции." (Bu katalizor reaksiyon hizini artirir.)
"Полимеры широко используются в промышленности." (Polimerler endustride yaygin olarak kullanilmaktadir.)
Sayi ve olcu birimlerini bilmek de onemlidir. Iste bazi temel sayilar ve olculer:
Odin (один) - 1
Dva (два) - 2
Tri (три) - 3
"Мы проводим анализ образца в лаборатории." – Laboratuvarda numunenin analizini yapıyoruz.
"Этот катализатор увеличивает скорость реакции." – Bu katalizör reaksiyon hızını artırır.
"Полимеры широко используются в промышленности." – Polimerler endüstride yaygın olarak kullanılmaktadır.
Litr (литр) - Litre
Gramm (грамм) - Gram
Mol' (моль) - Mol
Сырьё (syr'yo) – Hammadde
Продукт (produkt) – Ürün
Реакция (reaktsiya) – Reaksiyon
Bu bilgiler, bir proje toplantisinda veya laboratuvar raporlarini incelerken islerinizi kolaylastiracaktir.
Rusca Ogrenirken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Rusca ogrenirken bazi dilbilgisi ve telaffuz kurallarina dikkat etmek gerekir:
Один (adin) – 1
Два (dva) – 2
Три (tri) – 3
Четыре (çetıre) – 4
Пять (piyat') – 5
Rusca kelimelerde vurgu genellikle sondan bir onceki hecededir. Ornegin, "инженер" kelimesinde vurgu "же" hecesindedir.
Литр (litr) – Litre
Грамм (gramm) – Gram
Моль (mol') – Mol
Vurguya Dikkat Edin: Rusça kelimelerde vurgu genellikle sondan bir önceki hecededir.
Yumuşak ve Sert Sesler: Ь (yumuşatma işareti) sonrası harfler yumuşak okunur.
Özel Harfler: Ж, Ш, Щ gibi harflerin telaffuzunu öğrenmek önemlidir.
Yumusak ve sert sessizlere dikkat edin. "ь" isareti, onceki sessizin yumusak okunacagini gosterir.
Edebiyat: Dostoyevski, Tolstoy gibi yazarların eserleri dilinizi ve kültürel bilginizi geliştirebilir.
Müzik: Tchaikovsky'nin müzikleri ile dil pratiği yapabilirsiniz.
Gelenekler: Noel ve Maslenitsa gibi Rus bayramlarını öğrenmek, dilin yanı sıra kültüre de hakim olmanızı sağlar.
"Ж" (zh), "Ш" (sh), "Щ" (shch) gibi ozel harflerin telaffuzlarini ogrenin.
Konferanslar: Rusya'da düzenlenen bilimsel konferanslara katılarak ağınızı genişletebilirsiniz.
İş İmkanları: Gazprom, Rosatom gibi şirketlerde çalışma fırsatı bulabilirsiniz.
Araştırma Projeleri: Uluslararası araştırma projelerine dahil olabilir, kariyerinizi ilerletebilirsiniz.
Ayrica, Rus kulturunu tanimak da dil ogrenme motivasyonunuzu artirabilir. Rus edebiyati, muzigi ve gelenekleri hakkinda bilgi edinin. Bunlar, dilin inceliklerini kavramaniza yardimci olacaktir.
Kariyerinizde Rusca ile Fark Yaratin
Uluslararasi platformlarda Rusca bilmek, size bircok firsat sunacaktir:
Rusya'da duzenlenen konferanslara katilabilir ve mesleki aginizi genisletebilirsiniz.
Gazprom, Rosatom gibi buyuk Rus sirketlerinde is imkanlari yakalayabilirsiniz.
Uluslararasi ar-ge projelerine dahil olabilir ve kariyerinizi ilerletebilirsiniz.
Rusca ogrenme yolculugunuzda sabirli ve istikrarli olmaniz en onemli noktadir. Birkac Turk uzmandan da tavsiyeler almak isterdim:
"Rusca zor bir dil gibi gorunebilir, ama duzenlibir calisma ile ustesinden gelebilirsiniz. Her gun birkac yeni kelime ogrenin ve pratik yapin." (Prof. Dr. Ahmet Yilmaz, Istanbul Teknik Universitesi)
"Rusya ile is birliklerimiz her gecen gun artiyor. Rusca bilen muhendislere olan talep de yukseliyor. Bu firsati degerlendirin." (Dr. Ayse Demir, Tupras)
Sonuc
Kimyasal muhendislikte Rusca kelimeler ve terimleri ogrenmek, hem akademik calismalarinizda hem de is hayatinizda size buyuk avantajlar saglayacaktir. Zengin Rus kulturu ile harmanlanan bu dil seruveni, profesyonel ve kisisel gelisiminize onemli katkilar sunacaktir.
Haydi, simdi siz de Ruscanin buyulu dunyasini kesfetmeye baslayacak! Her gun biraz calismaya zaman ayirin. Kisa surede, Rus meslektaslarinizla rahatlikla iletisim kurabiliyor olacaksiniz. Kim bilir, belki de gelecekte Rusya'da calisma firsati bile bulabilirsiniz.
Помни – терпение и настойчивость окупятся! (Помни - терпение и настойчивость окупятся!) Sabir ve kararlilik meyvelerini verecek! Удачи! (Удачи!) Basarilar!
Kaynaklar
Ivanov, S. (2019). Kimyasal Muhendislikte Uluslararasi Is Birlikleri. Moskova: Mir Yayinevi.
Smirnov, A. (2020). Rusya'da Kimyasal Muhendislik Egitimi. Saint Petersburg: Nauka Yayinevi.
