İşletmelerde Karar Verme Teknikleri Eğitimi

İşletmelerde karar verme teknikleri, birkaç konu başlığı altında incelenebilir. İşletmelerde karar verme teknikleri eğitiminde de göreceğiniz üzere karar alma şekilleri birkaç ayrı kategori özelinde düşünülebilir.

• Altı Şapkalı Düşünme Tekniği

• Balık Kılçığı Tekniği

• Akış Şeması

• 5N1K Yöntemi

• Beyin Fırtınası Tekniği

• Pareto Tekniği

Önereceğimiz ilk karar verme tekniği, Edward de Bono'nun bulduğu altı şapkalı düşünme tekniği olacak. Altı şapkalı düşünme tekniğinde; çeşitli düşünceler altı şapka altında toplanır. Buradaki şapkalar belirli bir renge ve içeriğe sahip olarak ait olduğu düşünceye yerleştirilir. Şapkaların ifade ettiği temsiller sırasıyla  şöyledir:

Beyaz Şapka:

Tarafsızlığı temsil eder. İşletmenin ilgili konusu hakkında var olan bilgi ve verileri tarafsız ve olduğu gibi aktarır. Eldeki tüm bilgi ve veriler verildikten sonra gerekli diğer bilgilerin nasıl elde edebileceği üzerine durulur. Beyaz şapkanın temel amacı, neler yapılabilir ve yapılmalı sorusuna dikkat çekmektir. 

Kırmızı Şapka:

Kırmızı şapka; duygu, algı ve sezgiyi simgeler. Tek tek her karar verici, açıkça ilgili konu hakkındaki duygu, düşünce ve korkularını ortaya çıkarır. Kırmızı şapka atan kişi, işin ve konunun arka planındaki duygusal durumları temsil ederek karar verme aşamasında mantığın ötesinde bir pozisyon sergiler. Kırmızı şapkayı erken bir kırılma anı olarak da görebiliriz. 

Siyah Şapka:

Olumsuzluğu ve pesimistliği temsil eden siyah şapka, her durumda gereken bir pozisyon takınır. Siyah şapkalı kişi, ilgili konunun risklerini, tehditlerini ve tüm olumsuz durumları ele alarak erkenden durumu kontrol altına almanın çözümlerini aramaya çağırır. Kesinlikle işletmelerinin karar alma süreçlerinde olması gereken siyah şapka, risk analizi ve durum analizi gibi gerekli süreçlere de önayak olur. 

Sarı Şapka:

Bir diğer gerekli ve önemli temsil şapkası ise olumlu bakış açısını içeren sarı şapkadır. Sarı şapka, konunun olumlu yönlerini öne çıkarır ve avantaj ile fırsatlardan bahseder. İşletmelerde büstünün olumsuz şapkanın olmaması gerektiği gibi tamamen sarı şapkaya bağlı kararların da alınmaması önerilir. 

Yeşil Şapka:

Karar verme aşamasının en yararlı ve gelişmiş çözümlerinden biri olan hayal gücü ve yeni önerileri temsil eder. Alternatif ve çeşitli fikirleri, öneriler eşliğinde sunar. Yeni bir şey nasıl sunabiliriz, hangi fikirler geliştirilebilir, alternatif seçenekler neler, gibi soruları sorarak çözümü olan cevaplar yaratır. 

Mavi Şapka:

Bütün aşamalardan sonra serinkanlı bir davranışla konuları ele almayı temsil eder. Bu aşamada süreç, bütünlükçü bir şekilde ele alınır ve tüm karar verme yöntemleri bir düzen içinde düşünülür. Sakin bir şekilde gerekli olan adımların atılması için neler yapılabilir sorusuna tek taraflı olmayan cevaplar verilir. 

Balık kılçığı ya da sebep-sonuç diyagramında, adım adım karara çıkacak sonuç keşfedilir. Balık kılçığı şemasında, kılçığın en sonuna yani balığın başına ilgili karar problemi yazılır. Daha sonra ise karar problemiyle ilgili nedenler kılçığı oluşturacak şekilde yerleştirilir. Her bir kılçığın yani ana sebebin de diğer alt sebepleri balık kılçığın altına doldurulur. İzlenen adımlardan sonra karar problemini çözecek tüm ana sebep ve alt sebepler etraflıca düşünülür ve tartışılır. 

Akış şeması, belirli bir problemin kararı hakkında çözüm sunabilecek bir akış planlaması içerir. Akış şemasında, geometrik semboller yer alır. Geometrik sembollere; giriş-çıkış, işlem, karar, başlangıç ve sonlandırıcı, bağlayıcı ve oklar üst başlığı yazılır. Yapacağınız akış şemasıyla sürecin başına ya da sonuna varacağınız bir ön giriş-çıkış sembolü çizilir. Buradan hareketle diğer aşamalar ve oklar, sürecin yönünü ve seçeneklerini belirtir. 

Hepimizin az ya da çok bildiği bir teknik olan beyin fırtınası, işletmelerinin karar verme aşamalarında da uygulanabilir bir özelliğe sahip. İşletme yönetimi esasen bir beyin fırtınası neticesinde uygulanabilir yönetimi ortaya çıkarır. Beyin fırtınası, farklı düşünce ve seçenekleri ortaya çıkarmak amacıyla çok sesliliği önerir. Karar verme aşamasında yönetici ve birim sorumluları çözüm önerilerinde bulunurlar. Beyin fırtınası için muhakkak uygun bir grup ortamına ve fikirlere açık yöneticilere ihtiyaç vardır.

Bahsettiğimiz işletmelerde karar verme tekniklerine göre daha az bilenen bir teknik ile devam ediyoruz. Bir iktisatçı olan Vilfredo Pareto'nun geliştirdiği Pareto analizi, 80/20 kuralına bağlı olarak hareket edilebileceğini öne çıkarır. Bu analize göre karar problemine yol açan durumlar, %20'yi temsil eder. Fakat %20'nin içindeki sorunlar, önemli bir durumu temsil eder. İşte burada yapılacak şey azmış gibi görülen ana problemlere vakit ayırmak ve %20'lik durumları işletme lehine çevirmektir. Pareto analizinde önemli görülen şey, analiz yaparak ilgili konuyu kategori içinde değerlendirmektir. 

Karar verme, bir dizi mevcut alternatif arasından en iyi seçeneği belirleme ve seçme sürecidir. Maliyet, riskler, faydalar ve hedefler gibi çeşitli faktörleri göz önünde bulundurarak birden fazla seçenek arasından seçim yapmak anlamına gelir.

Rasyonel karar verme: Bu tür karar verme mantık ve muhakeme üzerine kuruludur. Problemi tanımlamak, bilgi toplamak, çeşitli seçenekleri değerlendirmek ve en iyi seçeneği seçmektir.

Sezgisel karar verme: Bu tür karar verme, içgüdü veya içgüdüsel hislere dayanır. Çok fazla analiz veya müzakere içermez.

Yaratıcı karar verme: Bu tür karar verme, yeni ve yenilikçi fikirler üretmeye dayanır. Sorunlara yaratıcı çözümler bulmak için kalıpların dışında düşünmeyi içerir.

Bu ders öğrencilere iş hayatında etkili kararlar almak için gerekli bilgi ve becerileri kazandırmak için tasarlanmıştır. Karar analizi, risk yönetimi ve müzakere dahil olmak üzere çeşitli konuları kapsar.

Kursun tamamlanması yaklaşık bir ay sürer. Ancak, sürenin uzunluğu, bireysel olarak öğrencinin öğrenme hızına bağlı olarak değişebilir.

Bu kursu almak için özel bir gereklilik yoktur. Ancak, kaydolmadan önce bazı temel işletme bilgilerine sahip olmanız önerilir.

Farklı seçenekleri nasıl belirleyip değerlendireceğinizi, artıları ve eksileri nasıl tartacağınızı ve mantık ve verilere dayalı olarak nasıl sağlam kararlar alacağınızı öğreneceksiniz. Ayrıca kararlarınızı başkalarına etkili bir şekilde nasıl ileteceğinizi de öğreneceksiniz.

Karar verme, herhangi bir iş ortamında kritik bir beceridir. Hangi ürünlerin veya hizmetlerin sunulacağına, hangi tedarikçilerin kullanılacağına, kaynakların nasıl tahsis edileceğine ve çok daha fazlasına karar vermek için kullanılabilir. İyi karar verme, iş dünyasında başarı ve başarısızlık arasındaki fark anlamına gelebilir.

Bilinen en büyük hata, karar vermeden önce yeterli bilgiyi toplayamamaktır. Bir diğeri, kişisel önyargıların veya duyguların kararı etkilemesine izin vermektir. İnsanlar bazen herkesi memnun etmeye çalışarak veya durumu fazla düşünerek kötü kararlar verirler. İyi kararlar vermek zor olabilir, ancak iş dünyasındaki herkes için gerekli bir beceridir. Pratik ve doğru araçlarla, işinizin başarılı olmasına yardımcı olacak sağlam kararlar almayı öğrenebilirsiniz.

Veriler, işle ilgili kararlar verirken dikkate alınması gereken tek faktör olmasa da, seçimlerinizin olası sonuçlarını anlamanıza yardımcı olacak önemli bir bilgi parçasıdır. Veriler doğru kullanıldığında, işiniz için daha iyi sonuçlara yol açabilecek daha bilinçli kararlar vermenize yardımcı olur.