Sinema ve dizi dünyası, sadece kitleleri eğlendirmekle kalmaz, aynı zamanda diller ve kültürler arasında köprüler kurar. Estonca gibi zengin bir dilde filmler ve diziler hakkında konuşurken, özel bir kelime hazinesine ihtiyacınız olacaktır. Bu yazımızda, Estonca'da sinema ve dizi terminolojisine bir göz atacak ve bu büyülü dünyanın dilimizde nasıl ifade edildiğini keşfedeceğiz.
kino
seeria
film
režissöör
näitleja
näitlejanna
stsenaarium
võtteplats
montaaž
helirežissöör
animatsioon
filmižanr
komöödia
draama
õudusfilm
thriller
dokumentaalfilm
lühifilm
peaosatäitja
kõrvalosatäitja
episoodiline roll
filmikriitik
kaadri taga
filmi rekvisiidid
casting
filmiprodutsent
kostüümikunstnik
kinoposter
filmimuusika
eriefektid
filmitäht
filmi esilinastus
kinolevi
filmi auhind
kinosaal
filmiõhtu
filmisari
subtiitrid
otseülekanne
kassahitt
kaameraoperaator
filmi treiler
lavastusmeeskond
kassett
DVD
Blu-ray
voogedastusteenus
IMAX
3D-film
stuudio
filmihaagis
sünkroniseerimine
dialoog
filmikunst
piletikassa
fännfilm
indie-film
Estoncada sinema ve dizi dünyasına hoş geldiniz! Bu yazıda, hiç Estonca bilmeyen birinin bile rahatlıkla anlayabileceği şekilde, film ve dizi terimlerini ele alacağız. Sıcak bir sohbet havasında ilerleyecek, merakınızı gidermeye ve Estoncada karşılaşabileceğiniz temel sözcükleri sizlere tanıtmaya çalışacağız. Amacımız, bir yandan beyaz perdenin ve televizyonun büyülü atmosferine girerken diğer yandan bu dile özgü kelimeleri adım adım tanıtmak. Giriş, gelişme ve sonuç kısımlarına bölünmüş, bol örnek ve açıklamayla desteklenen, aynı zamanda günlük hayatta işe yarayabilecek kadar pratik sözcük ve ifadeler içeren kapsamlı bir metin sizleri bekliyor. Umarız okurken keyif alır ve faydalı bilgiler edinebilirsiniz!
Giriş
Sinema ve dizi dünyası, farklı dillerin ve kültürlerin birbirleriyle etkileşime girdiği, yaratıcı anlatılarla dolu bir evrendir. Bu dünyaya Estonca penceresinden baktığımızda, yepyeni kelimeler ve incelikler keşfetme fırsatını yakalarız. Her ne kadar Türkiye’de, Avrupa’da veya dünyanın başka bir bölgesinde yaşıyor olsanız da, Estonca film ve dizi terminolojisi size ilginç gelebilir. Belki bir gün Estonya yapımı bir filmi keşfeder ya da Estonca bir dizinin çekimlerine tesadüfen denk gelirsiniz. İşte o zaman film diyaloglarında veya dizi tanıtımlarında duyduğunuz kelimeler tanıdık gelebilir.
Estonya’nın küçük ama köklü kültürü, sanat ve edebiyat açısından oldukça zengindir. Bu zenginlik, dillere ayrı bir tat katar. Tıpkı Türkçe’nin kendine has ifade güçleri olduğu gibi, Estonca da incelikli ve renkli bir anlatım sunar. Sinema ve dizi alanında kullanılan sözcükler, sadece teknik unsurları değil, aynı zamanda Estonya’nın kültürel dinamiklerini ve duyarlılıklarını da yansıtır. Bu yazıda sizlere, günlük hayatta karşınıza çıkabilecek film ve dizi terimlerini tanıtmaya özen göstereceğiz. Böylelikle, Estonca ile henüz tanışmamış olsanız bile, bu terminolojiyi öğrenmek sizin için eğlenceli bir deneyime dönüşebilir.
Estonca öğrenmek veya bu dile dair ufak tefek detaylara vakıf olmak, her zaman için dünyaya daha geniş bir açıdan bakmanızı sağlayabilir. Ama sakın endişelenmeyin, hedefimiz sizleri detaylı gramer kuralları veya karmaşık dilbilgisi konularıyla bunaltmak değil. Burada amaç, film ve dizi dünyası gibi herkesin ilgisini çekebilecek bir alanda kullanılan sözcükleri elinizin altında hazır bulundurmak. Yeri geldiğinde bir film hakkında konuşurken veya Estonca konuşulan bir ortamda dizilere dair sohbet açıldığında, ufak da olsa içten bir katılım sağlayabilmenize yardımcı olmak.
Şimdi, dilerseniz Estonca’daki bazı temel film ve dizi kelimelerine geçelim. Hem teknik terimlere göz atacağız hem de günlük konuşmalarda duyabileceğiniz ifadeleri tanıtacağız. Konuşma esnasında hoş bir kelime yakaladığınızda, o kelimenin film dilinde ne anlama geldiğini daha iyi anlayacaksınız. Bağlam içerisinde kullanılan bu terimler, bazen gizemli, bazen de oldukça esprili olabilir. Hazırsanız, Estonca sinema ve dizi sözcüklerini yakından tanımaya başlayalım.
Gelişme
Sinema ve dizi terminolojisi genellikle birkaç ana başlığa ayrılabilir: temel sözcükler, yapım sürecine dair kelimeler, izleyicinin karşısına çıkan son ürünü tanımlarken kullanılan ifadeler, kurgusal tekniklerle ilgili terimler ve işin duygusal boyutunu vurgulayan kavramlar. Bu başlıklar altında, önemli sayılabilecek hemen her kelimeye veya ifadenin kaynağına inerek hem Estonca telaffuzunu hem de Türkçe karşılığını açıklamaya çalışacağız. Sözcükleri öğrenirken aynı zamanda nasıl ve nerede kullanılabileceğini örneklerle görmek, akılda kalıcılığı önemli ölçüde arttırır.
Temel Sinema ve Dizi Sözcükleri
1- Film (telaffuz: “fi-lm”)
- Bildiğiniz gibi, Estonca’da da “film” sözcüğü film olarak geçmektedir. Oldukça evrensel bir kelime.
- Örnek cümle: “Kas sa tahad seda filmi vaadata?” (Bu filmi izlemek ister misin?)
2- Seriaal (telaffuz: “se-ri-aal”)
- Türkçe’deki “dizi” kavramına denk gelir.
- Örnek cümle: “See seriaal on väga põnev!” (Bu dizi çok heyecanlı!)
3- Režissöör (telaffuz: “re-jis-söör”)
- “Yönetmen” anlamına gelir. Sinemanın ve dizilerin perde arkasındaki en önemli figürlerinden biridir.
- Örnek cümle: “Ta on tuntud režissöör.” (O, tanınmış bir yönetmen.)
4- Näitleja (telaffuz: “nây-tıl-e-ya”)
- “Oyuncu” veya “aktor/aktris” anlamına gelir.
- Örnek cümle: “See näitleja on kuulus paljudes riikides.” (Bu oyuncu birçok ülkede ünlüdür.)
5- Stsenaarium (telaffuz: “sı-tse-naa-ri-um”)
- “Senaryo” anlamındadır. Filmin veya dizinin hikâye yapısını oluşturur.
- Örnek cümle: “Stsenaarium on väga hästi kirjutatud.” (Senaryo çok iyi yazılmış.)
6- Kaader (telaffuz: “kaa-der”)
- Bir sahnenin, görüntünün kare kesitini ifade eder. Teknik olarak “kamera karesi” veya “kare” şeklinde düşünülebilir.
- Örnek cümle: “Selles kaadris on ilusad värvid.” (Bu karede renkler çok güzel.)
7- Montaaž (telaffuz: “mon-taa-j”)
- “Montaj” anlamına gelir. Filmin veya dizinin bölümlerini düzenlemek, sahneleri bir araya getirip bütünlüğü sağlamak için kullanılır.
- Örnek cümle: “Montaaž oli natuke segane.” (Montaj biraz karışıktı.)
8- Eriefektid (telaffuz: “e-ri-e-fek-tid”)
- “Özel efektler” anlamındadır. Filmi veya diziyi görsel açıdan zenginleştiren efektleri ifade eder.
- Örnek cümle: “Selle filmi eriefektid olid suurepärased.” (Bu filmin özel efektleri harikaydı.)
9- Üllatus (telaffuz: “üll-la-tus”)
- “Sürpriz” anlamına gelir. Özellikle senaryodaki beklenmedik gelişmeleri anlatırken sıkça kullanılır.
- Örnek cümle: “Filmi lõpp oli suur üllatus.” (Filmin sonu büyük bir sürprizdi.)
10- Pööre (telaffuz: “pöö-re”)
- “Dönüş” veya “beklenmedik yön değişikliği” anlamındadır. Hikâyenin hiç beklenmedik bir yöne doğru kaydığını belirtmek için kullanılır.
- Örnek cümle: “Seeriaalis oli ootamatu pööre.” (Dizide beklenmedik bir dönüş vardı.)
11- Operaatoritöö (telaffuz: “o-pe-raa-to-ri-töö”)
- “Kamera işçiliği” olarak Türkçe’ye çevrilebilir. Görüntülerin nasıl çekildiğini ve açıların nasıl ayarlandığını ifade eder.
- Örnek cümle: “Operaatoritöö andis filmile erilise meeleolu.” (Kamera işçiliği filme özel bir atmosfer kazandırdı.)
12- Valgustus (telaffuz: “val-gus-tus”)
- “Işıklandırma” anlamındadır. Sinema dünyasında ışık kullanımı, atmosfer yaratmada kritik önem taşır.
- Örnek cümle: “Valgustus oli selles stseenis väga efektne.” (Bu sahnede ışıklandırma çok etkileyiciydi.)
13- Helirežii (telaffuz: “he-li-re-jii”)
- “Ses yönetimi” veya “ses düzenlemesi” anlamındadır. Filmin veya dizinin ses kalitesini ve atmosferini oluşturur.
- Örnek cümle: “Helirežii suurendas põnevust.” (Ses düzenlemesi heyecanı artırdı.)
14- Filmifestival (telaffuz: “fi-li-mi-fes-ti-val”)
- “Film festivali” anlamına gelir. Estonya’da da pek çok film festivali düzenlenir.
- Örnek cümle: “Tallinna filmifestival on igal aastal populaarne.” (Tallinn film festivali her yıl popülerdir.)
15- Auhinnagala (telaffuz: “au-hin-na-ga-la”)
- “Ödül töreni” demektir. Başarılı filmler veya diziler ödüllendirildiğinde kullanılır.
- Örnek cümle: “Auhinnagala oli väga pidulik.” (Ödül töreni oldukça görkemliydi.)
16- Esilinastus (telaffuz: “e-si-li-nas-tus”)
- “Premiyer” veya “ilk gösterim” anlamındadır. Yeni bir filmi veya diziyi ilk kez seyirciyle buluşturmayı ifade eder.
- Örnek cümle: “Filmi esilinastus toimus eelmisel nädalal.” (Filmin ilk gösterimi geçen hafta gerçekleşti.)
17- Hittfilm (telaffuz: “hit-film”)
- “Hit film” demektir. Kısa sürede geniş kitlelere ulaşan, çok izlenen popüler filmler için kullanılır.
- Örnek cümle: “See oli aasta suurim hittfilm.” (Bu, yılın en büyük hit filmiydi.)
18- Kultusseriaal (telaffuz: “kul-tus-se-ri-aal”)
- “Kült dizi” anlamına gelir. Kendisini belirli bir izleyici kitlesine benimsetmiş ve uzun yıllar popülerliğini koruyan yapımlar için kullanılır.
- Örnek cümle: “Seda kultusseriaali vaadatakse ikka veel.” (Bu kült dizi hâlâ izleniyor.)
Buraya kadar fark etmiş olabileceğiniz üzere, bazı Estonca film/dizi terimleri İngilizce veya diğer dillerdeki karşılıklarına çok benziyor (örneğin “film”, “hittfilm” vb.). Bir kısmı ise Türkçe standart sözcüklerle içerik bakımından benzeşse bile, fonetik olarak oldukça farklı gelebilir. Özellikle “režissöör”, “näitleja” veya “stsenaarium” gibi terimler kulağa biraz yeni gelse de kısa sürede alışabileceğiniz, tekrarlandıkça pekişecek kelimelerdir.
Film ve Dizi Yapım Aşamaları
Estonca konuşulan ortamlarda, sadece nihai eseri (film veya dizi bölümü) değil, yapım süreçlerini de konuşmak isteyebilirsiniz. Bu noktada devreye bazı teknik kavramlar ve çekim aşamalarından bahseden kelimeler girer. Bu terimleri bilmek, bir seti ziyaret ettiğinizde veya yapım süreciyle ilgili bir belgesel izlediğinizde, konuşulanları biraz daha rahat takip edebilmenizi sağlar.
Aşağıda sizlere, film ve dizi yapım aşamalarında karşılaşılabilecek bazı kelimeler sunuyoruz:
Võtted (telaffuz: “vıt-ted”): Çekimler, çekim aşaması
- Örnek: “Võtted toimusid talvel.” (Çekimler kışın gerçekleşti.)
Stsenarist (telaffuz: “stsena-rist”): Senarist
- Örnek: “Stsenarist kirjutas terve loo ise.” (Senarist tüm hikâyeyi kendi yazdı.)
Produtsent (telaffuz: “pro-du-tsent”): Yapımcı
- Örnek: “Produtsent vastutab projekti rahastamise eest.” (Yapımcı, projenin finansmanından sorumludur.)
Võtteplats (telaffuz: “vıt-te-platz”): Çekim yeri veya set
- Örnek: “Võtteplats asub vanalinnas.” (Film seti, eski şehirde bulunuyor.)
Kostüümikunstnik (telaffuz: “kos-tü-ü-mi-kunst-nik”): Kostüm tasarımcısı
- Örnek: “Kostüümikunstnik teeb ajastutruud rõivad.” (Kostüm tasarımcısı döneme uygun kıyafetler yapıyor.)
Grimm (telaffuz: “grim”): Makyaj
- Örnek: “Näitlejatel oli eriline grimm.” (Oyuncuların özel bir makyajı vardı.)
Dublaaž (telaffuz: “du-blaaj”): Dublaj
- Örnek: “See film on eesti keelde dubleeritud.” (Bu film Estoncaya dublajlı.)
Subtiitrid (telaffuz: “sub-tiı-trid”): Altyazılar
- Örnek: “Kas sellel filmil on subtiitrid?” (Bu filmde altyazı var mı?)
Järelproduktsioon (telaffuz: “yä-rel-pro-duk-tsi-oon”): Post-prodüksiyon (çekim sonrası düzenlemeler)
- Örnek: “Järelproduktsioon kestab tavaliselt mitu kuud.” (Post-prodüksiyon genelde birkaç ay sürer.)
Bu aşamayla ilgili kısa bir numaralı liste oluşturalım:
1- Võtted (çekim aşamaları)
2- Järelproduktsioon (post-prodüksiyon)
3- Dublaaž (dublaj çalışmaları)
4- Subtiitrid (altyazı eklenmesi)
Görüldüğü gibi, sinema ve dizi yapımında pek çok farklı aşama var. Hepsi de yaratıcı ve teknik işçilik gerektiriyor. Estonca’da bu kavramlara hâkim olmak, sadece bir filmi izlerken değil, aynı zamanda sektörün perde arkasına dair sohbetleri takip ederken de işinize yarayabilir.
Estoncada Duygusal Boyut: Filmler ve Dizilerle İlgili Duyguları İfade Etmek
Filmleri ve dizileri sadece teknik açıdan değerlendirmek yeterli değildir. Çünkü bir yapımı izlerken en çok dikkatimizi duygular, heyecanlar ve beklentiler çeker. İşte bu kısımda, Estoncada heyecan, sevgi, üzüntü, heyecan verici gibi duyguları ifade eden kelimelere de kısaca yer vermek istiyoruz. Böylece izlediğiniz bir yapım hakkında Estonca yorum yapmak veya bir Estonca sohbeti anlayabilmek kolaylaşacaktır.
Põnev (telaffuz: “põ-nev”): “Heyecanlı” veya “gerilimli”
- Örnek: “Film oli algusest lõpuni põnev.” (Film baştan sona heyecanlıydı.)
Liigutav (telaffuz: “li-gu-ta-v”): “Duygusal anlamda etkileyici”
- Örnek: “See stseen oli väga liigutav.” (Bu sahne çok etkileyiciydi.)
Naljakas (telaffuz: “nal-ya-kas”): “Komik” veya “eğlenceli”
- Örnek: “Seriaal on küllaltki naljakas.” (Dizi oldukça komik.)
Igav (telaffuz: “i-gav”): “Sıkıcı”
- Örnek: “Mõned osad oli minu arvates igavad.” (Bence bazı bölümler sıkıcıydı.)
Sünge (telaffuz: “sün-ge”): “Karanlık” veya “iç karartıcı” atmosferi anlatır
- Örnek: “Filmi stiil oli veidi sünge.” (Filmin tarzı biraz karanlıktı.)
Kaunis (telaffuz: “kau-nis”): “Güzel” (örneğin görüntüler veya manzaralar için)
- Örnek: “Filmis oli palju kauneid kaadreid.” (Filmde pek çok güzel kare vardı.)
Haarav (telaffuz: “haa-rav”): “Sürükleyici”
- Örnek: “Selle loo süžee oli väga haarav.” (Bu hikâyenin konusu çok sürükleyiciydi.)
Ülev (telaffuz: “ü-lev”): “Yüce”, “coşku verici”
- Örnek: “Finali ajal oli ülev meeleolu.” (Final sırasında coşku verici bir atmosfer vardı.)
Võimas (telaffuz: “vıi-mas”): “Güçlü”, “etkileyici”
- Örnek: “Lõpp oli dramaturgiliselt väga võimas.” (Son dramatik açıdan çok güçlüydü.)
Bu duygusal kelimeleri film veya dizi yorumlarında sık sık duymanız mümkün. Örneğin bir arkadaşınız size bir filmi önerirken “See film on väga põnev!” (Bu film çok heyecanlı!) diyebilir. Ya da bir eleştirmen, bir dizinin “veidi sünge” (biraz karanlık) olduğunu belirtip, atmosferinin sertliğinden bahsedebilir. Böyle durumlarda, bu sözcükleri anlayabilmeniz, konuşmaya dâhil olmanıza yardımcı olabilir.
Ayrıca film ve dizi tartışmalarında kullanılan duygusal ifadelerin büyük kısmı sadece izleneni değil, aynı zamanda kültürel unsurları da yansıtır. Estonya kültürünü daha yakından tanıdıkça, bu kelimelerin kullanımında da farklı nüanslar keşfedebilirsiniz.
Günlük Hayatta Kullanılabilecek Bazı İfadeler
Günlük hayatta, özellikle bir film veya dizi hakkında konuşurken sık kullanılan ifadelere de göz atalım. Arkadaşlarınızla, tanıdıklarınızla veya Estonca bilen birileriyle sohbet ederken, bu ifadeler fazlasıyla işinize yarayabilir:
“Kas oled seda filmi näinud?” (Bu filmi gördün mü / izledin mi?)
“Ma soovitan seda seriaali!” (Bu diziyi tavsiye ederim!)
“Mis žanri film sulle meeldib?” (Hangi tür filmleri seversin?)
- Burada “žanr” (telaffuz: “janr”) kelimesi, “tür/genre” anlamına gelir.
- “Kui pikk see film on?” (Bu film ne kadar uzun?)
- “Tahad kinosse minna?” (Sinemaya gitmek ister misin?)
- “Hakkame vaatama!” (Hadi izlemeye başlayalım!)
- “Mulle meeldis peategelane.” (Baş karakteri sevdim.)
- “Lõpp oli natuke arusaamatu.” (Son biraz anlaşılmazdı.)
- “Ma ootan järgmist episoodi.” (Bir sonraki bölümü bekliyorum.)
- “See stseen pani mind naerma.” (Bu sahne beni güldürdü.)
Bu ifadeleri günlük konuşmalarda kullanarak, basit de olsa Estoncada bir diyalog kurabilirsiniz. Filmler ve diziler, ortak bir sohbet alanı oluşturduğu için, mükemmel bir başlangıç noktası olabilir. Üstelik, konuştuğunuz kişi de bu ilginizin farkına varacağı için, muhtemelen size daha çok yardımcı olmak isteyecektir.
Madde İşaretli Estonca–Türkçe Mini Sözlük
Burada, madde işaretleriyle hızlıca göz atabileceğiniz bir mini sözlük hazırladık. Böylece sayfa içerisinde hızlıca kaydırırken bile gözünüze çarpan kelimeleri anında kavrayabilir, yaklaşık telaffuz bilgisine bir göz gezdirebilirsiniz:
Stseen (st-seen) – Sahne
Osatäitja (o-sa-täit-ya) – Rolü üstlenen, oyuncu (bir karakteri canlandıran kişi)
Dialoog (di-ya-loog) – Diyalog
Taustamuusika (taus-ta-muu-si-ka) – Arka plan müziği, film müziği
Kriitik (krii-tik) – Eleştirmen
Žürii (jö-rî) – Jüri (ödüllendirme veya değerlendirme yapan kurul)
Vaataja (vaa-ta-ya) – İzleyici, seyirci
Ekraan (e-kraan) – Ekran
Treiler (trey-ler) – Fragman
Episood (e-pi-sood) – Bölüm (dizi için)
Bu kısa listeye ilave olarak, sinema ve dizi evreni o kadar geniş ki, sayısız terimle karşılaşmak mümkün. Ama endişelenmeyin, hepsini bir anda ezberlemek zorunda değilsiniz. Zamanla ve izledikçe, kullandıkça her şeyi daha rahat kavrayacaksınız.
Estonca Film ve Dizi Kültürünün Özellikleri
Estonya’da sinema ve dizi kültürü, hem yerel hem de uluslararası etkilerin harmanlandığı bir yapıya sahiptir. Ülkede, küçük çaplı ama son derece yaratıcı yapımlar ortaya çıkar. Özellikle bağımsız filmler ve dizi projeleri, Estonya’nın doğasını, tarihini ve toplumsal konularını yansıtma eğilimindedir.
Tarihsel dramatik yapımlar: Estonya’nın Sovyet döneminden bağımsızlık yıllarına uzanan tarihini anlatan pek çok film bulabilirsiniz.
Doğa temalı belgeseller: Estonya’nın ormanları, gölleri ve kıyıları hakkında pek çok etkileyici yapım yapılır.
Modern kent yaşamının yansımaları: Tallinn gibi şehirlerdeki yaşam tarzı, teknoloji ve kültürel hayat da filmlere ve dizilere konu olur.
Üstelik Estonyalı yönetmenler, uluslararası festivallerde de boy göstermektedir. Dolayısıyla Estonca, sadece yerel seyircinin ilgisine mazhar olmakla kalmaz, aynı zamanda dünya sinema piyasasında da duyulur hale gelir. Siz de bu kültürde yer alan eserleri altyazılı ya da dublajlı izleyerek dil ile daha yakından tanışabilirsiniz. Ama yine de dublaj yerine altyazılı izlemek, kimin için daha iyi derseniz, çoğu zaman orijinal dili (estonca) duymak kelime telaffuzlarını anlamanıza da katkıda bulunabilir.
Daha Uzun Bir Numara Listesi: Film Terimleri Detaylı
Şimdi, numaralı bir liste olarak biraz daha detaya inelim. Aşağıdaki liste, farklı açılardan sinema ve dizi dünyasını tanımlayan veya onlara dair teknik detaylar sunan kavramları içerir. Böylece belleğinizde yer etmek için elverişli bir rehber elde edebilirsiniz.
1- Kroonika: Belgeselvari veya kronolojik şekilde olayların anlatıldığı yapım
2- Muusikal: Müzikal film veya dizi (şarkılar ve danslar içeren)
3- Mängufilm: Uzun metrajlı film
4- Lühifilm: Kısa film
5- Animafilm: Animasyon film
6- Lavastus: Sahneleme, bazen tiyatro ve sinema için ortak kullanılan ifade
7- Dramaturgia: Dramaturji, senaryo veya oyun metninin kurgusuna dair inceleme sanatı
8- Žanrifilm: Tür filmi (örneğin korku, komedi, drama gibi belirli türdeki filmler)
9- Publik: Seyirci topluluğu, izleyiciler
10- Kompars: Figüranlar (kısa sahnelerde görünen kişiler)
Burada altını çizmemiz gereken bir nokta, bazı sözcüklerin Türkçe’deki karşılıklarından oldukça farklı görünebilmesidir. Örneğin “muusikal” kelimesi hemen anlaşılabilirken, “kroonika” veya “kompars” gibi kelimeler kulağa yabancı gelebilir. Yine de bir kez kullanımını veya cümle içerisindeki hâlini gördüğünüzde, bağlantı kurmak daha kolay olur.
Bir Estonca Fragman İzlerken Dikkat Edebileceğiniz İfadeler
Diyelim ki YouTube veya başka bir platformda Estonca fragman izliyorsunuz. Karşınıza sıkça çıkabilecek bazı ifadelere göz atmak, fragmanın genel konusunu anlamanıza yardım edebilir:
“Varsti kinodes!” (Yakında sinemalarda!)
“Tõestisündinud lugu.” (Gerçek olaylara dayanan bir hikâye.)
“Ainult täiskasvanutele.” (Yalnızca yetişkinler için.)
“Perekonnafilm.” (Aile filmi.)
“Sa ei oska seda oodata!” (Bunu bekleyemezsin!) – Çok iddialı bir tanıtım ifadesi.
“Suur linalugu.” (Büyük bir sinema destanı.)
Böyle bir fragman izlerken, belki ekranda oyuncular tanıtılacak: “Osades: _” (Oyuncular: _) şeklinde. Oradan, näitlejadın (oyuncuların) isimlerini öğrenebilirsiniz. Fragmanın sonuna doğru “Tulge vaatama!” (Gelmeye bakın / gelip izleyin) gibi bir çağrı ifadesi de duyabilirsiniz. Böylelikle film veya diziyle ilgili ilk izleniminizi Estonca yorumlarla pekiştirmek mümkün olur.
Günlük Konuşma Pratikleri İçin Öneriler
Günlük hayatta bir Estonca konuşanla sinema üzerine sohbet açmak isterseniz, şu gibi kelimeleri veya cümleleri kullanabilirsiniz:
“Mis filmi soovitad?” (Hangi filmi önerirsin?)
“Millisest žanrist sa huvitud?” (Hangi film türüne ilgi duyuyorsun?)
“Mulle meeldib vaadata põnevusfilme.” (Ben gerilim filmleri izlemeyi seviyorum.)
“See näitleja on mu lemmik!” (Bu oyuncu benim favorim!)
“Kas sul on lemmikseriaal?” (Favori bir dizin var mı?)
“Romantilised komöödiad pole minu rida.” (Romantik komediler bana göre değil.)
“Animafilmid sobivad kogu perele.” (Animasyon filmler bütün aileye uygundur.)
Bu tarz ifadeler, söylemesi keyifli ve hafızada tutması kolay cümlelerdir. Ayrıca altını çizmekte fayda var ki Estonca yazılışı ve okunuşu, her ne kadar Türkçe ile benzer noktalara sahip olsa da, vurgular ve sesler konusunda farklılıklar içerir. Özellikle uzun sesli harfler (õ, ä, ö, ü gibi) ve bazı harf birleşimleri, zamanla pratik yaptıkça daha düzgün bir şekilde telaffuz edilebilir.
Altı Çizili Bazı Örnek Sözcükler
Aşağıda altı çizili olarak belirtilen bazı kelimelerle karma bir örnek cümle yapalım ki hem Estoncada hem de Türkçede nasıl durduğunu görün:
"Linalugu" (Film, hikâye)
"Võimas" (Güçlü, etkileyici)
"Eriefektid" (Özel efektler)
Cümle: “Linalugu oli väga võimas, sest eriefektid olid tipptasemel tehtud.”
Türkçe karşılığı: “Film çok etkileyiciydi, çünkü özel efektler üst düzeyde yapılmıştı.”
Bu örnekte bold, italic veya underline gibi stillerin hepsinin nasıl bir arada kullanılabileceğini gösterdik. Aynı yöntemi kendi kelime listelerinizi oluştururken de uygulayabilirsiniz.
Uzun Örnek Parça: Kısa Bir Estonca Sohbet
Aşağıdaki diyalog, iki kişinin bir film hakkındaki düşüncelerini paylaştığı kurgusal bir örnek olsun. Böylece terimleri bağlam içinde görüp, Estonca cümle yapısına dair ufak tefek ipuçları yakalayabiliriz.
A:
“Ma vaatasin eile õhtul uut filmi. Kas oled näinud?”
(Dün akşam yeni bir film izledim. Gördün mü?)
B:
“Ei ole veel. Mis žanr see on?”
(Hayır henüz izlemedim. Hangi tür?)
A:
“See on põnevusfilm, kus on palju üllatusi ja paar ootamatut pööret.”
(Bu bir gerilim filmi, içinde pek çok sürpriz ve birkaç beklenmedik dönüş var.)
B:
“Tore, mulle meeldib põnevus. Kes on režissöör?”
(Güzel, ben gerilimi severim. Yönetmen kim?)
A:
“Kuulus režissöör, kes sai eelmisel aastal filmifestivalil auhinna. Näitlejad on ka väga tuntud.”
(Geçen yıl film festivalinde ödül alan ünlü bir yönetmen. Oyuncular da çok tanınmış.)
B:
“Väga huvitav! Kuidas stsenaarium on? Kuulsin, et see on eriti hästi kirjutatud.”
(Çok ilginç! Senaryo nasıl? Özellikle iyi yazılmış olduğu söylendi.)
A:
“Stsenaarium on tõesti tugev. Montaaž ja eriefektid teevad asja veelgi põnevamaks.”
(Senaryo gerçekten sağlam. Montaj ve özel efektler işi daha da heyecanlı hale getiriyor.)
B:
“Okei, siis ma pean seda kindlasti vaatama. Kas subtiitrid on?”
(Tamam, o zaman bunu mutlaka izlemeliyim. Altyazı var mı?)
A:
“Jah, subtiitrid on olemas. Ka dublaaž on inglise keeles, kui eesti keelest aru ei saa.”
(Evet, altyazılar var. Ayrıca Estonca anlamayanlar için İngilizce dublaj da mevcut.)
B:
“Hea. Lähme siis koos kinno!”
(Güzel. O zaman birlikte sinemaya gidelim!)
Gördüğünüz gibi bu kısa diyalogda, põnevusfilm, üllatus, pööre, režissöör, filmifestival, auhind, näitlejad, stsenaarium, montaaž, eriefektid, subtiitrid gibi birçok kelime kullanıldı. Bunların her biri, film ve dizi sohbetinde muhakkak karşınıza çıkabilecek anahtar kavramlardır.
Sonuç
Buraya kadar Estonca sinema ve dizi dünyasıyla ilgili pek çok kelime, ifade ve mini diyalog örneği inceledik. Yazının başında belirttiğimiz gibi, amaç sizlere temel terimleri tanıtmak ve bunların nasıl kullanıldığını açıklamaktı. Gördüğünüz üzere, Estonca film ve dizi terminolojisi bazı noktalarda Türkçe’ye veya İngilizce’ye benzerlik gösterirken, bazı kelimelerde tamamen özgün bir yapıya sahip. Bu da dil öğrenmeyi ilgi çekici kılan detaylardan biridir.
Sinema ve dizi sektörü sadece büyük bütçeli aksiyon filmlerinden ibaret değil. Sanatsal filmler, bağımsız yapımlar, belgeseller, animasyonlar, dizierinin farklı türleri (komedi, dram, bilimkurgu, fantastik) dâhil olmak üzere birbirinden değişik alanlarda karşımıza çıkan Estonca yapımlar bize dilin farklı yönlerini anlamak için eşsiz bir fırsat sunar. Diyelim ki bir gün Tallinn’de bir sinema salonunda Estonca bir filmi izleme imkânınız oldu; o zaman bu yazıda geçen kelimeler, alt yazılara veya diyaloglara daha aşina olmanızı sağlayacaktır.
Aklınızda teknik detaylar mı daha çok kalacak yoksa duygusal ifadeler mi, tamamen sizin film izleme veya dizilerle ilgilenme biçiminize bağlı. Kimilerimiz aksiyon ve özel efekt sevenlerdeniz, ötekilerimiz dram ve romantik hikâyeler peşinden gideriz. Fakat hangi türü tercih ederseniz edin, bir noktada “lõpp” (son), “algus” (başlangıç), “põnev” (heyecanlı), “kaader” (kare) vb. sözcüklerle karşılaşırsınız. O an geldiğinde, artık “Bu kelime neydi?” diye kara kara düşünmek yerine, kulağınıza tanıdık gelecektir.
İşte Estonca sinema-dizi evrenini özetlemeye çalıştığımız bu yazının da sonuna geldik. Umarız metin sizi sıkmadan, keyifli bir öğrenme deneyimi sunmuştur. Artık elinizde film ve dizi terminolojisi açısından temel bir rehber var. Bu rehber sayesinde, Estonca kaynaklı eserleri izlerken veya bu eserler hakkında konuşurken daha donanımlı hissedebilirsiniz. Ayrıca, bir dizinin reklam fragmanını izlerken “varsti kinodes” ifadesine güleceğinizi, bir seriaali tartışırken “üllatus” ve “pööre” sözcüklerini bekleyeceğinizi umuyoruz.
Kendi terimler sözlüğünüzü oluşturarak her yeni kelimeyi not alabilir, zamanla bu listenizi genişletebilirsiniz. Farkında olmadan, en sevdiğiniz Estonca dizide dialoogları daha iyi anlamaya başlayacak veya bir filmin sonundaki dramaturgik başarının nereden kaynaklandığına dair fikir yürütebileceksiniz. Hem eğlenmek hem öğrenmek mümkün, yeter ki elinizde gerekli kelime haznesi ve merak olsun!
Head vaatamist! (İyi seyirler!)