En basit haliyle paranızı yönetebilmektir. Aylık maaş sistemi üzerinden kazancınızı sağlıyor olabilirsiniz. Ya da kendi işinizi yürütüyorsunuzdur. Yeni bir girişim planı üzerinde de çalışıyor olmanız muhtemel. Hangi şartlarda kazanıyor olursanız olun kazancınızı iyi finanse edemediğiniz sürece verim alamazsınız. ‘Her zaman yatırım yapmak istemişimdir ama şartlar’ diyebilir veya erteleye erteleye kaybettiğiniz yıllara üzülebilirsiniz. Peki gerçekten bu kadar zor mu parayı yönetmek? Buna objektif bir cevap veremeyiz. Kişinin paraya bakış açısına ve karakterine bağlı bir değişkendir. 

Eğer finansal bir okuryazar olmak istiyorsanız kafanızda bazı şeyleri netleştirmelisiniz. Öncelikle bir gelir ve gider planlaması yapılmalıdır. Gelirinizden daha fazla harcama yapmamanız gerektiğini kafanızda en temele oturtmanız gerekir. İpin ucu kaçtıkça toplaması da zor oluyor haliyle. Gelirinizin bir kısmını biriktirmeye çalışmalısınız. Tabi bunun için tasarruf şart. Eğer yatırım yapmak veya bir şeyler sahibi olmak istiyorsanız uzun vadeli düşünmek ve ona göre planlamalar yapmanız gerekir. Seçim size kalmış, günü kurtarmak mı geleceğe yatırım yapmak mı?

Finansal okuryazarlık üç temel unsura dayanıyor: finansal tutum, finansal bilgi ve finansal davranış. Bahsettiğimiz bütçe, tasarım, borç, vade ve benzeri birçok terime hakim olmanız sizin finansal bilgiyi edindiğiniz anlamına gelir. Paranızı dikkatli kullanmaya başlamış, birikim yapmaya odaklanmış hale geldiyseniz finansal bir tutum da sergilemiş olursunuz. Finansal davranışa gelince ise gelir ve giderlerin planlaması, yapılan tasarruf ve yatırımlar, parayı yönetebilmek gibi eylemler gerçekleştirebilmektir.

Tasarruf yapmanın zor geldiği, çocukların eğitimine harcanan paralar ve bunlar gibi sıkıntılar yaşanabiliyor. Bu durumda bakış açımızı değiştirip zaruri olmayan hatta gereksiz denebilecek harcamalara odaklanmalıyız. Bir süreliğine keyfi ödemelerden ödün verebiliriz. Genel olarak savurgan bir karakterdeyseniz de kendinizi dizginlemek için bir adım atabilirsiniz.

Finansal okuryazarlık her kişinin ihtiyacı olan bir temel yaşam becerisidir. Ekonomi ve finans konularında temel bilgileri öğrenerek bunların günlük yaşamda uygulanmasını sağlar. Ayrıca sağladığı avantajlar da bulunmaktadır. Bu avantajlar sayesinde yapılabilecekler şunlardır:

• Küçük alışverişlerden, yapılacak büyük yatırımlara kadar tüm finansal kararların doğru bir şekilde verilebilmesini sağlar.

• Finansal hedeflere ulaşmak için çok önemli olan para yönetimi becerilerinin kazanılmasını sağlar. Böylece parayı doğru yöneterek hedeflere ulaşılabilir.

• Dünya ve ülke ekonomisi ile ilgili faiz oranları, krediler gibi finansal konuları anlayarak bunlar hakkında yorum yapabilme becerisi kazanılabilir.

• Yatırım araçlarının tümü hakkında bilgi sahibi olarak paranın nasıl değerlendirileceği ve hangi yatırımların yapılabileceği gibi konularda doğru kararlar alınabilir.

• Finansal yönetim doğru şekilde yapılarak finansal istikrar sağlanabilir. Böylece yaşam boyu ekonomik güvence oluşturulabilir.

• Elde edilen bilgiler ile aile üyelerinin ya da yakın çevrenin finans alanında bilinçlendirilmesine katkı sağlanabilir.

Finansal okuryazarlık temellerini oluşturan kavramlar bulunmaktadır. Bireyler bu kavramlar ile ilgili kendilerini geliştirdiklerinde finans ve ekonomi alanında kişisel gelişim sürecini başlatmış olurlar.

Bütçe: Para yönetimi ile ilgili günlük, haftalık ve aylık süreçlerde oluşan sorunları anlamayı sağlayan bilgi ve becerileri temsil eder. Gelir, gider ve düzenli ödemelerin dengelenmesi için kullanılan varlıktır.

Birikim: Yatırım yapabilmek için gereken bilgi ve becerilerdir. Birikim yapmak için menkul kıymetler, faiz oranları, mevduat hesapları gibi kavramları anlayarak uygulama yapabilmektir.

İhtiyaç Yönetimi: Yiyecek, içecek, barınma gibi karşılanması zorunlu olan ihtiyaçların doğru şekilde yönetilerek karşılayabilme becerisidir. Bu konuda istek ve ihtiyaç ayrımının yapılabilmesini sağlar.

Bankacılık: Kullanılan banka hesaplarının yönetimi ile ilgili detayların en ince ayrıntısına kadar anlaşılabilmesini sağlar. Bu konuda uzmanlaşmak istiyorsanız bankacılık için popüler sertifika programları size katkı sağlayacaktır.

Sigorta: Sağlık, yaşam, deprem gibi sigorta türlerinin anlaşılabilmesini sağlar. Sigortaların kapsama ve muafiyet alanlarının değerlendirilmesine yardımcı olur.

Borç Yönetimi: Borç oluşturabilecek kredi kartı kullanma, kredi çekme, masraflar gibi tüm etkenlerin doğru yönetimini sağlar. Mevcut şartlara ve faiz oranlarına göre değerlendirmelerin bilgi ve becerilerle yapılabilmesine yardımcı olur.

Kredi Yönetimi: Kredi notunun seviyesini iyi noktada tutabilmek için gereken bilgi ve becerileri ifade eder. Düşük kredi notu gibi sorunlarla ilgili çözüm yolları gösterir.

Emeklilik: Bireysel emeklilik gibi yöntemlerin anlaşılmasını sağlar. Ayrıca tasarruf ve birikim konularını da içerir.

Öğrendiklerinizi bundan sonraki hayatınızda paranızı korumak ve bütçenizi yönetmek için kullanabilirsiniz. Bunların ne olduğuna birlikte bakalım:

• Finansal terimler

Bütçe, yatırım, tasarruf, borç yönetimi gibi kavramların neler olduğuyla başlanılır. Eğitimde bahsedilen terimlerin ne anlama geldiğini bilmezsek aldığımız verim de haliyle çok düşük olacaktır. Bu yüzden önce işin temelinden başlanılır. 

• Ekonomi açısından kendimizi sorgulama

Kazancımızı nasıl yönetmeyi tercih ediyoruz? Kişilik olarak ekonomiye bakış açımız nedir? Doğru planlamalar mı yapıyoruz yoksa daha umursamaz mı davranıyoruz? Borçlarımıza karşı nasıl bir ödeme planı düşünüyoruz? 

• Kazancımızı nasıl yöneteceğimiz

Gelir ve gider tablosu yapmanın öneminin vurgulandığı bu konuda bilinç ön planda. Aylık ve yıllık kazançlarımızı ve borçlarımızı sorgulayıp bunlara göre nasıl bir yaşam sürebileceğimize karar vermeliyiz. Kazancımız ne olursa olsun acil durumlar veya gelecek adına yapabileceğimiz tasarruflar konusunda bilinçlenmeliyiz. 

• Bütçe planlaması

Tek başınıza mı yaşıyorsunuz ailenizle mi? Evde kaç kişi çalışıyor, çocuk var mı varsa kaç yaşında? Bunun gibi sorularla çoğaltıp bütçemizi nelere ayırmak durumunda olduğumuzu görebiliriz. Gelir ve gider tabloları oluşturarak da bütçe planlaması yapar ve önümüzü görmüş oluruz.

• Finansal planlama 

Diğer başlıklardan bağımsız olmamakla beraber bizce en geniş düşünülmesi gereken planlama. Paranız nereye gidiyor? Tasarruf zamanı geldi de geçiyor mu? Gelirinizi akıllıca kullanabiliyor musunuz? Eğitimden sonra bütün bunların artık bilincinde olacaksınız. 

• Borç yönetimi

Borcu çeşitli sınıflamalara tabi tutmak borcu yönetebilmenin ilk aşamalarıdır. Faizli veya faizsiz, kısa veya uzun vadeli, bankaya veya insana şeklinde sınıflandırırsak finansal durumumuzu daha net görebiliriz.

• Yatırım ve tasarruf adımları

Her daim bir durum analizi yapmalıyız. Finansal okuryazarlık eğitimi ile bu analizi nasıl yapacağımızı öğrenecek ve bu doğrultuda yapılabilir yatırımları ve yapılması gereken tasarrufları ortaya çıkarabileceğiz.