Bilim Nedir? Bilimsel Araştırma Nasıl Yapılır?

Her gün birçok insanın bilim ile ilgili bir şeyler dediğini ya da iddia ettiğini duyarız. Gelişmelerden ve yeniliklerden bahsederler. İlerleyen teknoloji, yapay zeka, araba, bilgisayar, uzay ve roketler ile ilgili tüm bilgilerini bilim diyerek anlatırlar. Evet bunların anlatılması da çok normal ancak bilim dediğimiz aslında insan hayatını kolaylaştıran her şeydir sadece teknoloji ile sınırlamakla yanlış yapıyor olabilir misiniz?

Bilimin öyküsünün her ne kadar Rönesans ile başladığı bilinse de, tekerlek ve ateşin icadı ya da Mısır Uygarlığı’ nın astronomi ile ilgilenmesi de bilimin içerisine girmektedir. Modern bilimin 16. ve 17. yüzyıllarda başladığını düşünebiliriz.

Bilim Nedir Kısaca

Türk Dil Kurumu’na göre bilim, evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneysel yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli bilgidir. Daha basit bir anlatımla içinde bulunduğumuz hayatı açıklama çabaları olarak tanımlayabiliriz. Ya da belirli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkarak, belli bir amaca yönelme bilgi edinme ve yöntemli araştırma süreci de diyebiliriz.

Bilim denildiğinde aklımıza hemen beyaz önlüklü çalışanlar ve laboratuvar ortamı gelse de psikolojik, sosyolojik, ekonomik ve kültürel olaylarda bilimin içerisine girmektedir çünkü hepsi doğa olayları kapsamındadır. Bilimi genel olarak 4 başlık altında inceleyebiliriz:

• Matematik Bilimleri

• Doğa Bilimleri: Fizik, Kimya, Astronomi, Biyoloji…

• İnsan Bilimleri: Sosyoloji, Psikoloji, Tarih…

• Uygulamalı Bilimler: Tıp, Mühendislik…

Hem bir bilgi birikimi hem de bir süreç olan bilimin özelliklerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Bilim gözlemlenebilen olgulara dayanır. Hipotez veya teoriler, deney ve gözlemler ile sonuçlara dayandırılmadıkça doğru kabul edilemez. Bilim, önermelerle uğraşmaz.

• Araştırma sonuçları kendi içinde tutarlı olmalıdır. Çelişkilerden uzak olmalıdır. Bilim, birbiri ile çelişen iki önermeyi doğru olarak kabul etmez.

• Kişisel görüşlerden uzaktır, gözlem ve deneylere dayanır.

• Durağan değildir, sürekli olarak gelişime açıktır. Aynı zamanda eleştireldir. Kabul edilen bilgiler ne kadar tutarlı olursa olsun bilim insanı eleştirel bakış açısı ile yaklaşır. Yapılan her yeni araştırma, daha başka yeni araştırmaları doğurur. Bu nedenle bilim asla bitmez.

• Bilimsel bilgiler değişmez değildir. Güvenilirdirler ancak deney ve akıl yolu ile ispatlanmış olsalar bile tekrar deney yolu ile güncellenip, değiştirilebilirler.

• Bilim tarafsızdır. Ülkelere veya siyasete göre değişmez, şekil almaz. Küresel bir insan çabasıdır, dünyadaki her insan tarafından katkıda bulunularak, geliştirilebilir. İlgilendiği konular çok çeşitli ve sınırsızdır. Yanlış bilgiler olsa bile kendiliğinden ayıklanarak, yerine doğruları ve yenileri konur.

• Sistemli ilerler. Varsayımların peşinden yoğun bir araştırma, deney ve gözlem süreci gerektirir.

• Bilim öngörü sağlar, araştırmalar sonucu elde edilen sonuçlar kullanılarak geleceğe ilişkin bir takım tahminlerde bulunulur.

• Çağdaş bilimin en önemli niteliklerini çeşitlilik, süreklilik, yenilik ve ayıklanma olarak sayabiliriz.

Burada dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de bilimin meslek olarak görülmemesi gerektiğidir. Bilimi bir yaşam biçimi olarak görmelisiniz. Bilim insanı olarak yer alabilmek için bilimi hayat tarzınıza yerleştirmeli ve meraklı, sorgulayıcı, disiplinli ve azimli olmalısınız.

Bilim meraktan doğmuştur ve gelişmiştir. Bilim ile uğraşmak ve eleştirel yaklaşabilmek için belirli bir bilgi birikimine sahip olmanız gerekmektedir. Ancak zaman zaman kendini herhangi bir konuda yetkin gören insanların fazla bilgiye sahip olmadıkları halde özgüvenleri ile gerçekdışı sonuçlara vardığını söylemek mümkündür. Sadece bizler değil, bilim insanları da bu özgüvenin nereden geldiğine dair araştırmalar yapmışlardır.

Özgüven ve Bilim İlişkisi

Cornell Üniversitesi’nden Daniel Dunning ve Justin Kruger fazla özgüven konusu üzerine düşünmüş ve bir araştırma yapmaya karar vermişlerdir. İnsanların bilgi sahibi olmadıkları konu üzerinde neden gereksiz bir özgüvene sahip olduğuna dair, lisans öğrencilerinden oluşan farklı gruplara testler uygulamışlardır.

Öğrencilere çeşitli konularda derecelendirme yapmaları istenmiş ve cevapları profesyonel insanların cevapları ile karşılaştırılmış. Ve kendilerinden bu testte ne kadar başarılı olacaklarına dair tahmin yürütmeleri istenmiş. Düşük sonuç alanların kendileri ile ilgili en abartılı tahmin yapanlar olduğunu anlamışsınızdır. Teste konu alandaki yetersiz bilgiye sahip olan öğrenciler, gerçekte aldıklarından daha yüksek bir sonuç alacaklarını ileri sürmüşlerdir.

Testin sonucuna göre bu insanlar, yetkin olmadıklarını fark etmelerine engel olacak bir eksiklikten dolayı kendilerini abartıyorlar. Bu da üst bilişsel beceri ile tanımlanıyor yani neyi, ne kadar bilmemizi ya da bilmediğimizi anlamamızı sağlıyor. Basit birkaç özgüven testi yaparak, kendinizdeki eksikleri fark edebilir ve üzerine giderek sorunlarınızı çözebilirsiniz. Tabii ki burada en önemli konu kendinize karşı dürüst olmaktır.

Bilimsel Araştırma Nedir?

İstenilen bilgiye ulaşabilmek için sistematik olarak veri toplama ve analiz etme sürecine bilimsel araştırma denir. İnsanların sahip oldukları bilgileri artırmak ve yaşam kalitesini iyileştirmek için gerekli olan teknolojileri ve süreçleri geliştirebilme aşamalarıdır. Bilimsel araştırma yöntemleri de bulunmaktadır. Bunlar veri toplama, analiz etme ve değerlendirme sistemlerine dayanır.

Bilimsel kongreler, makale yazma ya da yüksek lisans ve doktora tezleri için bilimsel araştırma süreçlerinin içerisinde yer almanız ve araştırmalarınızı kaleme almanız gerekebilir. Kimi insan için zorlukları olsa da tekniklerini bildiğiniz zaman sıkıntı yaşamadan sürecinizi tamamlayabilirsiniz. Enstitü de yer alan Bilimsel Araştırma ve Yazma Teknikleri Eğitimi ile takip edeceğiniz aşamaları öğrenebilir, araştırmanıza ve yazınıza nereden başlayacağınızı bilebilirsiniz. Online eğitimler ve blog yazıları doğru veri kaynaklarına ulaşmanızı sağlayacaktır.

İlgili Eğitim: Bilimsel Araştırma ve Yazma Teknikleri Eğitimi

Bilimsel Araştırmanın Nitelikleri Neler Olmalıdır?

• Bilimsel araştırma yapılacak konunun detaylı olarak belirlenmesi en önemli ilk adımdır. Burada elde edilecek bilgiler araştırmanın ileri süreçlerine etki edeceği için araştıracağınız konuyu detaylandırmanız fayda sağlayacaktır.

• Bilimsel araştırmaya konu olan problem tarafsız ve yansız olarak ele alınmalıdır. Sistemli bir çalışma ile ortaya konulmalıdır.

• Doğruluğu test edilmiş, önceki bilgilerden yola çıkılarak literatürde olmayan yeni bilgiler elde edilmelidir.

• Kendini yenilemeye açık olan bilimsel araştırmalar, ölçülebilir, gözlenebilir ve farklı istatistiki yöntemler ile araştırılıp tekrar edilebilmelidir.

• Bilimsel araştırmalar kişisel ve duygusal kanılardan uzak olmalıdır. Bilimsel ölçütlere dayandırılmalıdır.

• Bilimsel araştırmalar eleştirilere açık olmalıdır. Eleştirilerle gelişebileceği unutulmamalıdır.

• Bilim insanları ve araştırmacılar için anlamlı olmalı ve doğal olaylar ile olgular arası ilişkiler sistemini ortaya çıkarmalıdır.

• Bilimsel araştırmada veriler belirli bir sistem bütünlüğünde yayımlanmalıdır.